Kontrole PIP przestrzegania zakazu handlu w niedziele

Przepisy ustawy ograniczającej handel w niedziele zaczną obowiązywać już od 1 marca 2018 r. W związku z tym inspektorzy PIP z całego kraju, koordynujący kontrole przestrzegania nowych przepisów, spotkali się z Głównym Inspektorem Pracy oraz przedstawicielami rządu, w tym z minister pracy Elżbietą Rafalską oraz wiceministrem pracy Stanisławem Szwedem na naradzie. Tematem obrad była oczywiście realizacja nałożonych na Państwową Inspekcję Pracy, przez nowe przepisy, obowiązków kontrolnych.

Choć Wiesław Łyszczek, Główny Inspektor Pracy, zapewnił, że inspektorzy pracy dołożą wszelkich starań, by zapewnić przestrzeganie przepisów ustawy ograniczającej handel w niedziele, to trzeba podkreślić, że budżet PIP na 2018 r., zatwierdzony przez rząd, już nie bardzo uwzględnił realizację tych zadań. Jak wiemy budżet PIP został obcięty w toku prac nad budżetem państwowym przez parlament i będzie wynosił jedynie o ok. 978 tys. złotych więcej niż w roku ubiegłym (323,6 mln złotych w roku 2017).

Możemy się domyślać, że również to miała na uwadze minister pracy Elżbieta Rafalska mówiąc, że: „To duże wyzwanie i dla inspekcji pracy, i dla nas ze względu na to, że nowe przepisy dotykają wrażliwych społecznie spraw. Dlatego konieczne jest odpowiednie przygotowanie wszystkich służb, które będą koordynować i egzekwować ich stosowanie.”

Oczywiście już wcześniej problem zwiększania katalogu obowiązków PIP, w tym kontrolnych, w kontekście finansów PIP podkreślali zarówno Rada Ochrony Pracy, jak i sam szef PIP, a także inspektorzy w swoich pismach i wystąpieniach do organów rządowych i parlamentarzystów.

Wracając jednak do zakazu handlu w niedziele, zamrożenie budżetu PIP i jego obcięcie względem planów, nie wpłynie na realizację kontroli w placówkach handlowych przestrzegania nowych przepisów. Zapewniała o tym zarówno rzecznik PIP Danuta Rutkowska, jak również Główny Inspektor Pracy w swoim wystąpieniu przed Komisja ds. Kontroli Państwowej.

Interpretacji i stosowania nowych przepisów muszą nauczyć się nie tylko pracodawcy ale również sami inspektorzy, na co zwrócił uwagę Stanisław Szwed, wiceminister pracy.

„Aby uniknąć niepotrzebnych napięć konieczne jest przygotowanie zarówno pracodawców jak i pracowników, by we właściwy sposób nowe prawo było interpretowane i stosowane.” – podkreślił Stanisław Szwed.

• Od 1 marca 2018 r. w każdym miesiącu będą dwie niedziele handlowe – pierwsza i ostatnia (4 marca 2018 r.; 25 marca 2018 r.).
• Od 1 stycznia 2019 roku będzie to tylko jedna niedziela w miesiącu – ostatnia.
• Od 1 stycznia 2020 roku będzie obowiązywał zakaz handlu we wszystkie niedziele z wyjątkiem siedmiu w roku.

Od 2020 roku wolne od zakazu handlu będą:

• dwie niedziele handlowe przed świętami Bożego Narodzenia,
• jedna niedziela przed Wielkanocą,
• cztery dodatkowo – ostatnie niedziele: stycznia, kwietnia, czerwca oraz sierpnia.

Ponadto w Wigilię Bożego Narodzenia oraz w sobotę bezpośrednio poprzedzającą Wielkanoc handel będzie możliwy tylko do godz. 14.00.

Jakie placówki skontrolują inspektorzy PIP

Trzeba zwrócić uwagę jeszcze na kwestie podmiotu, który może być kontrolowany przez PIP w związku z ustawą ograniczającą handel w niedziele. Przepisy tejże ustawy zawierają własne definicje placówki handlowej i handlu.

Definicja placówki handlowej w ustawie ograniczającej handel w niedziele obejmuje – jak to określono – obiekty w których:

• prowadzony jest handel oraz
• wykonywane są czynności związane z handlem.

Ustawa wymienia dalej rodzaje placówek handlowych którymi są:

• sklepy,
• stoiska,
• stragany,
• hurtownie,
• składy węgla,
• składy materiałów budowlanych,
• domy towarowe,
• domy wysyłkowe,
• biura zbytu

jeżeli praca w nich jest wykonywana przez pracowników lub zatrudnionych.

Jednak powyższe wyliczenie jest przykładowe. Istotnym elementem jest tu handel, czyli zespół czynności, zdefiniowany w ustawie jako proces sprzedaży polegający na wymianie towaru lub wyrobu na środki pieniężne.

Wyłączenia spod zakazu handlu

Wiceminister pracy zwrócił uwagę, że przepisy ustawy ograniczającej handel w niedziele zawierają rozwiązania dopuszczające możliwość pracy w niedziele.

„W efekcie w przepisach znalazł się katalog wyjątków.” – podkreślił Stanisław Szwed.

Na liście wyłączeń spod zakazu handlu w niedzielę znalazły się m.in.:

• stacje paliw płynnych,
• apteki i punkty apteczne,
• zakłady lecznicze dla zwierząt,
• placówki pocztowe,
• środki transportu,
• dworce i w porty lotnicze,
• placówki handlowe z przeważającą działalnością gastronomiczną,
• sklepy internetowe i platformy internetowe oraz w placówki handlowe, w których handel jest prowadzony przez przedsiębiorcę będącego osobą fizyczną wyłącznie osobiście, we własnym imieniu i na własny rachunek.

Czas i kontrole PIP pokażą jak pracodawcy będą stosować nowe przepisy i czy znajdą rozwiązania pozwalające na obejście zakazu handlu w niedziele. Jedno jest pewne, z uwagi na to że wprowadzenie przepisów ustawy o zakazie handlu w niedziele było priorytetowe dla rządzących, to i kontrola przestrzegania tych przepisów zapewne będzie skrupulatnie realizowana i bacznie analizowana przez m.in. resort pracy. Zapewne szybko poznamy pierwsze wyniki przeprowadzanych przez PIP kontroli.