O wypadkach przy pracy podczas eksploatacji maszyn i urządzeń technicznych

Kinga Grodzicka-Lisek
Kinga Grodzicka-Lisek
28.12.2017AKTUALNE

O wypadkach przy pracy podczas eksploatacji maszyn i urządzeń technicznych

Około 30 % mniej wypadków przy pracy podczas eksploatacji maszyn i urządzeń technicznych odnotowała PIP w ciągu lat 2014-2016. Stąd też można odnotować poprawę w tym zakresie. Jednak nie jest do końca tak różowo, gdyż 11 lat po okresie, w którym pracodawcy powinni byli zgodnie z przepisami dostosować maszyny do minimalnych wymagań bhp, PIP podczas kontroli nadal odkrywa maszyny, które nie są bezpieczne dla obsługujących.

Porównując dane wypadkowe, zbierane przez PIP, w zakresie eksploatacji maszyn i urządzeń technicznych można odnotować znaczną poprawę w tym zakresie. W 2015 r. było ok. 360 wypadków śmiertelnych, a w 2016 r. takich wypadków było tylko 254, stąd spadek o ok. 30%. Jednak biorąc pod uwagę ogół wypadków z użyciem maszyn, zbadanych przez inspektorów pracy, w okresie trzyletnim mamy:

  • 6738 zdarzeń wypadkowych,
  • 7800 osób poszkodowanych, pracujących zarówno w ramach stosunku pracy, jak i w ramach umów cywilnoprawnych.

Te dane nie napawają już takim optymizmem.  

Znakomita większość poszkodowanych w wypadkach przy maszynie lub z jej użyciem to były osoby zatrudnione na podstawie umowy o pracę, pracujący na innej podstawie niż stosunek pracy, stanowili ok. 15,4% osób poszkodowanych.

Jak wynika z danych na szczęście maleje liczba poszkodowanych o najcięższych skutkach (śmiertelnych) w wypadkach przy pracy podczas eksploatacji maszyn i urządzeń technicznych.

Skutki wypadków przy pracy podczas eksploatacji maszyn i urządzeń technicznych były zwykle poważne. W 2014 r. prawie 81% ofiar śmiertelnych z ogólnej liczby śmiertelnie poszkodowanych w tym roku były to ofiary pracy przy użyciu maszyn. W 2015 r. ofiar śmiertelnych było prawie 60%, podobna była ich liczba w 2016 r.

Natomiast poszkodowani z ciężkimi obrażeniami ciała, których doznali przy użytkowaniu maszyny, stanowili w 2014 r. 80% ogółu poszkodowanych o tych skutkach w tym roku, w 2015 r. było to ¾ ogółu poszkodowanych, a w 2016 r. również podobna liczba.

Ważne

W ciągu ostatnich 3 lat liczba osób zmarłych w wyniku wypadków przy pracy podczas użytkowania maszyn i urządzeń zmalała, w 2014 r. było to aż 257 poszkodowanych śmiertelnie, a w 2016 roku 162.

Jak się okazuje najwięcej wypadków przy pracy podczas użytkowania maszyn i urządzeń, to wypadki przy rusztowaniach i z wykorzystaniem drabin. Liczba wypadków przy tych maszynach, co roku kształtuje się na podobnym poziomie przez ostatnie 3 lata.  

Według definicji rozporządzenia w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bhp w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy, maszynami są wszelkie maszyny, urządzenia oraz narzędzia instalacji użytkowane podczas pracy, a także sprzęt do tymczasowej pracy na wysokości, w szczególności drabiny i rusztowania.

Najczęstsze wypadki ciężkie związane są z amputacją części kończyny lub palców i mają miejsce podczas obsługi pilarek i wielopił. Jeśli chodzi o też bardzo urazowe narzędzia, jakimi są pilarki i wielopiły, to kontakt z elementem roboczym narzędzie tnące bez osłony dotyczy co drugiego poszkodowanego; wydarzenie związane z kontaktem spowodowało uraz u poszkodowanego. Jeśli chodzi o uderzenie przez obrabiany przedmiot na pilarkach i wielopiłach, to co u czwartego takie wydarzenie było składową wypadku.

Najczęściej poszkodowani podczas wypadków z użyciem maszyn wykonują prace przy produkcji i magazynowaniu

Podczas prac produkcyjnych i przy magazynowaniu z użyciem maszyn i urządzeń najczęściej dochodziło do zmiażdżenia lub obcięcia części ciała (ponad 36% poszkodowanych). Równie często dochodzi do uderzenia przez rzucony lub transportowany przedmiot. Prawie co czwarty poszkodowany wykonywał taką pracę w magazynie lub przy produkcji.

Natomiast podczas takich prac jak regulacja, konserwacja, naprawy, czyszczenie dochodzi do uwięzienia lub zmiażdżenia części ciała. Jeśli chodzi o prace polegające na czyszczeniu samych maszyn lub konserwację, mamy tutaj uderzenie w przedmiot (ponad 22% poszkodowanych).

Co trzeci pracownik uległ wypadkowi podczas przygotowywania maszyn do użytku, montażu lub demontażu,

Najczęstsze przyczyny wypadków przy maszynach dotyczą kwestii organizacyjnych, a nie jak to najczęściej wskazuje protokół powypadkowy czynnika ludzkiego

Jeśli chodzi o ogólne przyczyny wypadków przy maszynach, to dominują przyczyny organizacyjne. Gdyby jednak porównać postępowania powypadkowe prowadzone przez inspektorów pracy i postępowania prowadzone przez zespoły powypadkowe, to w tym zakresie występują wyraźne rozbieżności.

W protokołach powypadkowych stworzonych przez służby pracodawcy najczęściej podawaną przyczyną są przyczyny ludzkie. Bardzo chętnie zamieszczane są tam stwierdzenia o niewłaściwym zachowaniu się pracownika. Jednak podczas kontroli PIP, przeprowadzanych w związku z wypadkiem przy pracy, ujawniane są nieprawidłowości najczęściej w zakresie organizacji pracy albo wyposażenia pracowników w odpowiednie środki ochrony.

Najrzadziej pojawią się w wypadkach przy pracy przyczyny techniczne, ponieważ wady konstrukcyjne czynników transportowanych czy czynników używanych w półprodukcji mają miejsce najrzadziej.

Prym w poprawie bezpieczeństwa i warunków pracy z użyciem maszyn i urządzeń wiodą duże firmy szczególnie z obcym kapitałem i zagraniczną kulturą pracy

Podsumowując należy zauważyć, że następuje poprawa, jednak nie można jeszcze osiąść na laurach. Ogromną rolę w kwestii poprawy warunków pracy z użyciem maszyn i urządzeń odegrały duże zakłady pracy z kapitałem zagranicznym i wyższą kulturą pracy. Widać to szczególnie w sektorze budowlanym, w sektorze obróbki mebli. Duże zakłady, firmy narzucaj określone, wypracowane i przyjęte u siebie rozwiązania w zakresie warunków i bezpieczeństwa pracy. Zatem jeżeli mniejsze firmy chcą być podwykonawcami lub inny sposób współpracować z dużymi graczami rynkowymi muszą przyjąć ich wymagania odnośnie bezpieczeństwa i higieny pracy.

Duże firmy nie życzą sobie współpracować z podmiotami, u których dzieją się wypadki. Takie zdarzenia wiążą się z dodatkowymi kosztami i opóźnieniami. Zatem jeżeli mniejsze firmy chcą zarobić, musi sprostać pewnym wymaganiom dużej firmy. To jest ta pozytywna strona medalu.

Autor: 

Kinga Grodzicka-Lisek 
prawnik specjalizujący się w prawie pracy i bhp

Autor
Kinga Grodzicka-Lisek
Prawnik, specjalizujący się w zagadnieniach prawa pracy oraz bezpieczeństwa i higieny pracy. Kilkuletni pracownik kancelarii adwokackiej. Autorka wielu tekstów i porad w zakresie prawa pracy oraz bhp. Redaktor „Portalu bhp” i była redaktor naczelna „Bhp w firmie” w 2011 r., redaktor prowadząca poradnik „Szkolenia bhp w firmie” w latach 2007-2009.