Rodzaje i zastosowanie środków ochrony indywidualnej w budownictwie

Dopuszczenie pracownika do pracy bez śoi przewidzianych do stosowania na danym stanowisku pracy jest niedopuszczalne. Ale przed śoi zawsze pierwszeństwo mają środki ochrony zbiorowej, czyli na przykład odpowiednia organizacja pracy, wydzielenie i zabezpieczenie stref niebezpiecznych.

Ocena ryzyka zawodowego poprzedzająca podjęcie decyzji o zastosowaniu określonych śoi powinna zawierać analizę i ocenę zagrożeń, których nie można uniknąć innymi metodami (np. środkami ochrony zbiorowej), a także określenie cech, które muszą mieć śoi, aby skutecznie chroniły przed ustalonymi zagrożeniami, uwzględniając wszelkie ryzyko, jakie mogą stwarzać te środki same z siebie (parametry użytkowe śoi dostosowane do intensywności zagrożenia – grubość, twardość, wytrzymałość). W ocenie takiej powinno się również znaleźć porównanie cech dostępnych na rynku śoi ze zdefiniowanymi cechami zapewniającymi skuteczną ochronę przed zagrożeniami (wyszukanie w ofercie rynkowej środka o właściwych parametrach).

Decydując o wprowadzeniu oraz doborze śoi, należy mieć na uwadze zarówno ich skuteczność, jak i wygodne oraz praktyczne zastosowanie ich przez pracowników.

Śoi powinny zapewniać wystarczającą ochronę przed występującymi zagrożeniami oraz bezpieczeństwo użytkownikom, a jednocześnie nie stanowić same z siebie zwiększonego zagrożenia zdrowia i bezpieczeństwa innych osób przy założeniu prawidłowej obsługi, a także użytkowaniu zgodnie z przeznaczeniem (np. do ochrony rąk przed porażeniem prądem o napięciu do 1 kV stosuje się rękawice z gumy naturalnej lub polichloroprenu).

Przy doborze śoi należy uwzględnić wymagania ergonomii pracownika, np. przewidywanej pozycji ciała przy pracy, obciążenia statycznego wynikającego z konieczności utrzymywania wymuszonej pozycji ciała, ograniczenia w ruchach, dodatkowych obciążeń związanych z utrzymaniem materiałów i narzędzi, wydatku energetycznego związanego z wykonywaniem pracy.

Śoi powinny być odpowiednie do stanu zdrowia pracownika oraz umożliwiać normalne wykonywanie wszystkich czynności w warunkach istniejących na danym stanowisku pracy.

Jeżeli śoi są przeznaczone do ochrony użytkownika przed kilkoma jednocześnie występującymi zagrożeniami, powinny spełniać wymagania właściwe dla każdego z występujących zagrożeń (w przypadku występowania więcej niż jednego zagrożenia i konieczności jednoczesnego stosowania kilku środków ochrony indywidualnej – środki te powinny dać się dopasować względem siebie bez zmniejszenia ich właściwości ochronnych).

Po wykonaniu niezbędnych regulacji śoi powinny być odpowiednio dopasowane do użytkownika.

Śoi muszą spełniać zasadnicze wymagania w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa. Za zgodne z zasadniczymi wymaganiami uznaje się środki ochrony indywidualnej mające oznakowanie CE.

Każda część ciała może być chroniona różnego typu śoi, zazwyczaj dających się pogrupować od „cięższych” (odporniejszych) do „lżejszych” – przeznaczonych do ochrony przed mniej „siłowymi” czynnikami. Przepisy nie wskazują dokładnie do jakiego typu prac i zagrożeń dobierać konkretne śoi. W przepisach podane są bowiem tylko grupy środków ochronnych chroniących poszczególne części ciała. Z tych grup pracodawca musi samodzielnie i na własną odpowiedzialność wybrać te właściwe przy danym zagrożeniu.

Rodzaje i zastosowanie śoi w budownictwie (przykłady)

Odzież ochronna:

• kombinezony,

• kurtki,

• bluzy,

• kamizelki,

• spodnie,

• fartuchy,

• fartuchy przednie,

• płaszcze,

• peleryny,

• osłony tułowia,

• osłony głowy i karku.

Śoi głowy:

• hełmy ochronne,

• hełmy ochronne z wyposażeniem dodatkowym,

• czapki,

• kaptury,

• berety,

• inne nakrycia głowy.

Śoi nóg:

• buty z ocieplaną podszewką chroniące stopy przed zimnem,

• półbuty,

• trzewiki, w tym ze stalowymi noskami (dla pracowników na stanowiskach na przykład spawaczy, murarzy, zbrojarzy),

• saperki,

• półsaperki,

• kalosze chroniące stopy przed zamoczeniem,

• kalosze elektroizolacyjne,

• obuwie filcowo-gumowe,

• ochraniacze stopy narażonej na działanie iskier i odprysków metali (na stanowisku pracy spawacza),

• ochraniacze kolan (np. na stanowisku pracy brukarza).

Środki ochrony rąk:

• rękawice ochronne,

• ochraniacze palców,

• ochraniacze dłoni,

• ochraniacze nadgarstka,

• ochraniacze nadgarstka i przedramienia.

Środki ochrony twarzy i oczu:

• okulary,

• gogle

• osłony twarzy, w tym półosłony i przyłbice oraz tarcze.

Środki ochrony układu oddechowego:

• sprzęt oczyszczający do pracy ciągłej, w tym maski, półmaski filtrujące, pochłaniające i filtrujące z elementami pochłaniającymi,

• sprzęt izolujący do pracy ciągłej, w tym autonomiczny i stacjonarny zasilany powietrzem z niezanieczyszczonego źródła,

• sprzęt ucieczkowy izolujący, w tym aparaty powietrzne butlowe i regeneracyjne.

Ochronniki słuchu:

• wkładki przeciwhałasowe,

• nauszniki przeciwhałasowe,

• hełmy przeciwhałasowe.

Środki ochrony przed upadkiem z wysokości:

• linki bezpieczeństwa,

• pasy biodrowe,

• uprzęże (np. szelki bezpieczeństwa z podsystemem łącząco-amortyzującym mogącym zawierać również urządzenia samohamowne).

Dermatologiczne śoi:

• osłaniające skórę (kremy, pasty, maści),

• oczyszczające skórę,

• regenerujące skórę.

Podstawa prawna

1. Rozporządzenie ministra pracy i polityki socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (tekst jedn.: Dz.U. z 2003 r. nr 169, poz. 1650 ze zm.).

2. Rozporządzenie ministra gospodarki z 21 grudnia 2005 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla środków ochrony indywidualnej ( Dz.U. nr 259, poz. 2173).