Będą zmiany w Kodeksie pracy dotyczące zatrudniania kobiet

W myśl obecnego brzmienia art. 176 Kodeksu pracy nie wolno zatrudniać kobiet przy pracach szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia. W przepisie tym Rada Ministrów została upoważniona również do określenia, w drodze rozporządzenia, wykazu takich prac. Do przepisu w obecnym brzmieniu zastrzeżenia zgłosiła Komisja Europejska, uznając je za niezgodne z postanowieniami dyrektywy 2002/73/WE zmieniającej dyrektywę Rady 76/207/EWG z 9 lutego 1976 r. w sprawie wprowadzenia w życie zasady równego traktowania kobiet i mężczyzn w zakresie dostępu do zatrudnienia, kształcenia i awansu zawodowego oraz warunków pracy.

Z obecnego brzmienia art. 176 Kodeksu pracy wynika, że odnosi się on do wszystkich kobiet, a nie tylko do kobiet w ciąży i karmiących piersią, co zdaniem Komisji stanowi przeszkodę w zapewnieniu równouprawnienia płci, szczególnie w zakresie dostępu do zatrudnienia.

Należy zauważyć, że na podstawie art. 176 Kodeksu pracy zostało wydane rozporządzenie Rady Ministrów z 10 września 1996 r. w sprawie wykazu prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet (Dz.U. nr 114, poz. 545, ze zm.), w którym określono prace lub warunki pracy, przy których ogranicza się zatrudnianie przede wszystkim kobiet w ciąży i karmiących piersią, ale także prace których nie powinny wykonywać wszystkie kobiety (nie będące w ciąży lub w okresie karmienia piersią) w związku z odmiennością budowy organizmu kobiety i mniejszą wydolnością fizyczną niż mężczyzny.

W celu doprecyzowania zbyt ogólnego obecnie brzmienia art. 176 Kodeksu pracy przygotowano projekt zmian, który zawęża zakaz zatrudniania kobiet przy pracach szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia do kobiet w ciąży i karmiących dziecko piersią.

W projektowanym § 1 art. 176 Kodeksu pracy określono, że kobiety w ciąży i kobiety karmiące dziecko piersią nie będą mogły wykonywać prac uciążliwych, niebezpiecznych lub szkodliwych dla zdrowia, które mogą mieć niekorzystny wpływ na zdrowie kobiet, przebieg ciąży lub karmienie dziecka piersią.

Natomiast zawarte w art. 176 § 2 Kodeksu pracy upoważnienie przewiduje określenie wykazu prac, których nie będą mogły wykonywać kobiety w ciąży i karmiące dziecko piersią, ze względu na fakt, że prace te mogą mieć niekorzystny wpływ na:

• ich zdrowie,
• przebieg ciąży lub
• karmienie dziecka piersią

związanych z nadmiernym wysiłkiem fizycznym, w tym ręcznym transportem ciężarów, - ze względu na sposób i warunki wykonywania tych prac, z uwzględnieniem rodzajów czynników środowiska pracy i poziomu ich występowania.

Konsekwencją wprowadzenia zmian w art. 176 Kodeksu pracy będzie zmiana:

• ustawy z 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. z 2015 r. poz. 827, ze zm.).

W ustawie tej przewiduje się nadanie nowego brzmienia art. 48 ust. 9, zgodnie z którym Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia, nakłada obowiązek stawienia się do kwalifikacji wojskowej oraz określa stanowiska służbowe lub funkcje, na które przeznacza się kobiety do czynnej służby wojskowej, uwzględniając przepisy w sprawie wykazu prac uciążliwych, niebezpiecznych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet w ciąży lub karmiących dziecko piersią, , a także przepisy w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy ręcznych pracach transportowych oraz potrzeby Sił Zbrojnych.

• ustawy z 11 września 2003 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych (Dz.U. z 2014 r. poz. 1414, ze zm.).

W tej ustawie proponuje się nadanie nowego brzmienia art. 65 ust. 2 pkt 3, z którego będzie wynikało, że żołnierzowi zawodowemu – kobiecie będącej w ciąży lub karmiącej dziecko piersią nie powierza się wykonywania zadań służbowych uciążliwych, niebezpiecznych lub szkodliwych dla zdrowia, określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 176 § 2 Kodeksu pracy.

Natomiast rozporządzenia Rady Ministrów z 10 września 1996 r. w sprawie wykazu prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet utrzyma swoją moc do dnia wejścia w życie nowych przepisów wykonawczych (jednak nie dłużej niż przez 9 miesięcy od dnia wejścia w życie tej ustawy). Czyli do dnia wejścia w życie, wydanego na podstawie nowego art. 176 § 2 Kodeksu pracy, wykazu prac, których nie będą mogły wykonywać kobiety w ciąży i karmiące dziecko piersią.

Podobna sytuacja dotyczy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 11 marca 2010 r. w sprawie wskazania grup kobiet poddawanych obowiązkowi stawienia się do kwalifikacji wojskowej (Dz.U. nr 54, poz. 321). Będzie ono obowiązywać do dnia wejścia w życie przepisów wykonawczych wydanych na podstawie nowego upoważnienia określonego w projektowanej ustawie, jednak nie dłużej niż przez 9 miesięcy od dnia wejścia w życie tej ustawy.

Przypomnijmy, że projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw był już przekazany do uzgodnień międzyresortowych. Poprzedni projekt oprócz zmiany art. 176 Kodeksu pracy uwzględniał również zmiany art. 229 Kodeksu pracy oraz ustawy z 27 czerwca 1997 r. o służbie medycyny pracy (Dz.U. z 2014 r. poz. 1184).

Obecny projekt odnosi się tylko do art. 176 Kodeksu pracy i ustaw bezpośrednio związanych z tym przepisem, bowiem poprzednio projektowane zmiany w art. 229 Kodeksu pracy zostały przeniesione do ustawy z 7 października 2014 r. o ułatwieniu wykonywania działalności gospodarczej (Dz.U. poz. 1662).

Natomiast problematyka dotycząca wykonywania przez kobiety niebędące w ciąży lub w okresie karmienia dziecka piersią prac związanych z nadmiernym wysiłkiem fizycznym, w tym ręcznym przemieszczaniem ciężarów, regulowana dotychczas przepisami rozporządzenia Rady Ministrów z 10 września 1996 r. w sprawie wykazu prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet zostanie przeniesiona do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 14 marca 2000 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy ręcznych pracach transportowych (Dz.U. nr 26, poz. 313, ze zm.).

Opr. Red.