Rozporządzenie Ministra Gospodarki z 20 września 2001 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas eksploatacji maszyn i innych urządzeń technicznych do robót ziemnych, budowlanych i drogowych (tekst jedn.: Dz.U. z 2018 r., poz. 583)

01.01.2023AKTUALNE

rozporządzenie
Ministra Gospodarki
z dnia 20 września 2001 r.
w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas eksploatacji maszyn i innych urządzeń technicznych do robót ziemnych, budowlanych i drogowych
(Dz.U. z dnia 15 października 2001 r.)

Na podstawie art. 23715§ 2 Kodeksu pracy zarządza się, co następuje:

Rozdział 1
Przepisy ogólne
§ 1.
Rozporządzenie określa wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy podczas eksploatacji maszyn i innych urządzeń technicznych przeznaczonych do robót ziemnych, budowlanych i drogowych, zwanych dalej "maszynami roboczymi".
§ 2.
1.
Niedopuszczalne jest:
1)
obsługiwanie maszyn roboczych bez urządzeń zabezpieczających lub sygnalizacyjnych wymaganych odrębnymi przepisami,
2)
dokonywanie zmian konstrukcyjnych w maszynach roboczych,
3)
wykonywanie napraw i konserwowanie maszyn roboczych będących w ruchu,
4)
odtłuszczanie i czyszczenie powierzchni maszyn roboczych benzyną etylizowaną lub innymi rozpuszczalnikami, których pary mogą tworzyć z powietrzem mieszaniny gazów palnych lub wybuchowych.
2.
Eksploatowanie maszyn roboczych odbywa się na terenie rozpoznanym pod względem warunków geologicznych i gruntowych.
§ 3.
1.
Podczas obsługi maszyn roboczych w szczególności:
1)
w terenie uzbrojonym lub na drodze o ograniczonym ruchu,
2)
w pobliżu budynków i budowli,
3)
w sąsiedztwie napowietrznych linii energetycznych,
4)
w wykopach szerokoprzestrzennych,
5)
na terenie bagiennym lub w wodzie,
6)
na pochyłościach lub stokach
-
zapewnia się środki bezpieczeństwa przewidziane w dokumentacji techniczno-ruchowej, instrukcjach obsługi oraz w stanowiskowych instrukcjach bezpieczeństwa i higieny pracy.
2.
Podczas współpracy maszyn roboczych z:
1)
dodatkowym osprzętem przeznaczonym do robót ziemnych, budowlanych i drogowych,
2)
liniami technologicznymi do produkcji zapraw betonowych lub kruszywa
-
stosuje się zasady bezpieczeństwa i higieny pracy określone w instrukcjach obsługi tych urządzeń lub linii technologicznych.
§ 4.
1.
Teren robót prowadzonych przy użyciu wielozadaniowych agregatów do naprawy nawierzchni drogi ogradza się w sposób uniemożliwiający wejście na ten teren osób niezatrudnionych oraz oznakowuje się zgodnie z odrębnymi przepisami.
2.
W zależności od rodzaju i zakresu, roboty w pasie drogowym prowadzi się przy:
1)
zamkniętym ruchu na drodze lub
2)
wyłączeniu z ruchu drogowego części jezdni, pasa ruchu jezdni albo jego części, lub
3)
ograniczonej prędkości pojazdów poruszających się na remontowanym odcinku jezdni, w przypadku gdy roboty są prowadzone na poboczu drogi, w rowie lub na przydrożnych skarpach.
3.
W warunkach ograniczonej widoczności miejsce pracy maszyn roboczych oświetla się.
§ 5.
W czasie przerw w pracy oraz po zakończeniu pracy maszyny robocze zabezpiecza się przed ich przypadkowym uruchomieniem przez osoby nieupoważnione lub niezatrudnione przy tych pracach.
§ 6.
Podczas załadunku maszyn roboczych, transportu na wyznaczone miejsce robót oraz wyładunku, przestrzega się następujących wymagań:
1)
załadunek na środki transportu drogowego lub kolejowego przeprowadza się w sposób zmechanizowany z rampy czołowej, zgodnie z instrukcj załadunku i transportu poszczególnych maszyn,
2)
w przypadku załadunku ciężkich maszyn roboczych na przyczepy niskopodwoziowe przy użyciu wciągarek mechanicznych, zatrudnione przy tej czynności osoby nie mogą znajdować się w pobliżu naciągniętej liny lub osi jej przedłużenia oraz za wciąganą maszyną,
3)
operatorzy i inne osoby wyznaczone do konwojowania maszyn roboczych transportem kolejowym lub drogowym podlegają uprzedniemu przeszkoleniu w zakresie bezpieczeństwa transportu maszyn roboczych tymi środkami lokomocji.
Rozdział 2
Przepisy szczegółowe
§ 7.
1.
Przed rozpoczęciem robót, o których mowa w § 1, osoba nadzorująca pracowników informuje pracowników o zasadach bezpiecznego wykonywania pracy i stosowanych sygnałach ostrzegawczych.
2.
Czynności zdejmowania lub regulowania naczynia roboczego maszyny roboczej są wykonywane w zespole co najmniej dwuosobowym.
3.
Niedopuszczalne jest podczas robót ziemnych:
1)
wysuwanie lemiesza maszyny roboczej poza krawędź klina odłamu,
2)
używanie maszyn roboczych na gruntach gliniastych w czasie trwania ulewnego deszczu.
§ 8.
1.
Przed rozpoczęciem robót ziemnych na terenie uzbrojonym w instalację wodociągową, kanalizacyjną, elektryczną, gazową lub centralnego ogrzewania ustala się z jednostkami zarządzającymi tymi instalacjami odległości bezpiecznego używania maszyn roboczych na tym terenie.
2.
Podczas wykonywania robót ziemnych w razie przypadkowego odkrycia lub naruszenia instalacji, o których mowa w ust. 1, niezwłocznie przerywa się pracę i ustala się z właściwą jednostką zarządzającą daną instalacja dalszy sposób wykonywania robót.
3.
Jeżeli podczas wykonywania robót ziemnych zostaną odkryte przedmioty trudne do identyfikacji, przerywa się dalszą pracę i zawiadamia się osobę nadzorującą roboty ziemne.
§ 9.
1.
Przewód elektryczny lub hydrauliczny łączący maszynę roboczą z siecią zasilającą zabezpiecza się przed uszkodzeniami.
2.
Podczas zagęszczania gruntu urządzeniami wibracyjnymi:
1)
miejsca pracy mają być oznakowane przenośnymi zaporami,
2)
mają być przestrzegane warunki bezpieczeństwa i higieny pracy, określone w dokumentacji techniczno-ruchowej i w instrukcji obsługi.
§ 10.
1.
Podczas wykonywania robót ziemnych i przemieszczania maszyn roboczych na pochyłościach i stokach zachowuje się wymagania określone w dokumentacji techniczno-ruchowej maszyny.
2.
Niedopuszczalne jest podczas wykonywania robót ziemnych:
1)
tworzenie nawisów przy wykonywaniu wykopów,
2)
włączanie mechanizmu obrotu maszyny roboczej w trakcie napełniania naczynia roboczego gruntem,
3)
przebywanie osób w zasięgu działania naczynia roboczego maszyny roboczej,
4)
przemieszczanie maszyny roboczej po pochyleniach przekraczających dopuszczalny stopień, określony w jej dokumentacji techniczno-ruchowej,
5)
wykonywanie tych robót pod czynnymi napowietrznymi liniami energetycznymi w odległości mniejszej niż to określają odrębne przepisy,
6)

przebywanie osób w kabinie pojazdu do transportu wykopanego gruntu, w czasie załadunku jego skrzyni, w przypadku gdy kabina pojazdu nie została konstrukcyjnie wzmocniona.

3.
Wyładowanie gruntu z naczynia roboczego maszyny roboczej do robót ziemnych może nastąpić nad dnem skrzyni pojazdu stosowanego do transportu, na wysokości nie większej niż:
1)
0,5 m przy ładowaniu materiałów sypkich,
2)
0,25 m przy ładowaniu materiałów kamiennych lub zbrylonych.
§ 11.
1.
Podczas wykonywania wykopów wąskoprzestrzennych osoby współpracujące z operatorem mogą znajdować się wyłącznie w zabezpieczonej części wykopu.
2.
Niedopuszczalne jest w miejscu wykonywania wykopów:
1)
prowadzenie jednocześnie innych robót,
2)
przebywanie osób niezatrudnionych.
§ 12.
1.
Podczas wykonywania robót ziemnych na terenie bagnistym, podmokłym lub w wodzie maszyną roboczą umieszcza się na podkładach stabilnych i trwale połączonych ze sobą.
2.
Podczas wbijania pali na terenie, o którym mowa w ust. 1, operatora maszyn roboczych wyposaża się w środki ochrony indywidualnej chroniące przed utonięciem, a na pomostach umieszcza się koła ratunkowe z linką.
3.
Podczas wbijania pali sprawdza się:
1)
czy zachowane zostały dopuszczalne parametry obciążenia pomostu określone w dokumentacji techniczno-ruchowej maszyny roboczej,
2)
równomierność obciążenia pomostu roboczego,
3)
stan podmycia jarzm podtrzymujących pomosty robocze,
4)
stan techniczny pomostu roboczego po opadach i wyładowaniach atmosferycznych.
§ 13.
Samobieżne maszyny do transportu zaprawy betonowej wyposaża się w:
1)
widoczny napis zabraniający zbliżania się do podniesionego kosza wyładowczego,
2)
urządzenie do sygnalizacji dźwiękowej, uruchamiane przed każdą czynnością podnoszenia i opuszczania kosza wyładowczego lub uruchamiania wysięgnika.
§ 14.
1.
Montaż i usytuowanie linii technologicznych do transportu zaprawy betonowej lub masy bitumicznej prowadzi się w sposób zapewniający bezpieczeństwo pracowników i właściwe funkcjonowanie tych linii.
2.
Demontaż lub przedłużanie linii technologicznych, o których mowa w ust. 1, wykonuje się po zredukowaniu ciśnienia roboczego w urządzeniu podającym.
§ 15.
1.
Ręczne narzędzia udarowe nie mogą posiadać rękojeści krótszej ni 0,15 m oraz ostrych krawędzi, pęknięć lub zadr w miejscu uchwytu, a operatorzy podczas ich stosowania używają rękawic antywibracyjnych.
2.
Ręczne narzędzia, w szczególności kliny, przecinaki lub przebijaki, wyposaża się w uchwyty, jeżeli ich nie posiadają.
§ 16.
1.
Podczas pracy maszyn roboczych do kruszenia materiałów skalnych niedopuszczalne jest wrzucanie do leja zasypowego materiałów skalnych lub ich wyjmowanie.
2.
Lej zasypowy wyposaża się w zabezpieczenie chroniące pracowników przed odrzutem materiałów skalnych na zewnątrz.
§ 17.
1.
Zespół maszyn roboczych do otaczania i suszenia kruszywa instaluje się na stabilnym fundamencie oraz wyposaża się w instalację przeciwporażeniową i w urządzenia odpylające.
2.
Podczas pracy zespołu maszyn roboczych, o którym mowa w ust. 1, niedopuszczalne jest przebywanie lub przechodzenie pod zasobnikiem.
3.
Niedopuszczalne jest uruchamianie zespołu maszyn roboczych, o którym mowa w ust. 1, bez uprzedniego upewnienia się, czy obsługa zajęła wyznaczone stanowiska robocze.
§ 18.
Niedopuszczalne jest stosowanie ognia otwartego przy podgrzewaniu masy bitumicznej będącej w zbiornikach lub cysternach maszyn roboczych.
§ 19.
Urządzenia do zagęszczania gruntu, asfaltu, piasku i żwiru, w szczególności ubijaki, zagęszczarki ciężkie i ze spryskiwaczem, walce okołkowane, walce wibracyjne, używa się zgodnie z zasadami określonymi w instrukcjach obsługi każdego z tych urządzeń.
§ 20.
Podcinanie lub wycinanie drzew rosnących w pobliżu napowietrznych linii energetycznych, wiatrołomów, drzew spróchniałych, rosnących na stromych skarpach i na terenie zabudowanym wykonuje się pod nadzorem i przez co najmniej dwóch pracowników.
§ 21.
1.
Zgarnianie gruntu na pochyłościach lub stokach przy użyciu maszyn roboczych, w szczególności zgarniarek, wykonuje się zgodnie z zasadami określonymi w dokumentacji techniczno-ruchowej tych maszyn.
2.
Niedopuszczalne jest:
1)
przewożenie osób w skrzyniach ładunkowych zgarniarek,
2)
opuszczanie skrzyni podczas jazdy poniżej parametrów określonych przez producenta zgarniarki.
§ 22.
1.
Rusztowania stosowane przy robotach budowlanych mają spełniać wymagania bezpieczeństwa określone w odrębnych przepisach.
2.
Niedopuszczalny jest montaż i demontaż rusztowania:
1)
podczas ograniczonej widoczności oraz o zmroku i w nocy bez dostatecznego oświetlenia,
2)
w czasie opadów deszczu i śniegu,
3)
podczas gołoledzi,
4)
podczas burzy i wiatru o prędkości przekraczającej 10 m/s.
§ 23.

Maszyny robocze, o których mowa w załączniku nr 1 do rozporządzenia, mogą być obsługiwane wyłącznie przez osoby, które ukończyły szkolenie i uzyskały pozytywny wynik sprawdzianu przeprowadzonego przez komisję powołaną przez Sieć Badawczą Łukasiewicz - Warszawski Instytut Technologiczny.

§ 24.
1.
Szkolenie, o którym mowa w § 23, obejmuje część teoretyczną i praktyczną.
2.
Szkolenie, o którym mowa w § 23, obejmuje część teoretyczną i praktyczną.
1)
dokumentacji technicznej maszyn roboczych,
2)
bezpieczeństwa i higieny pracy przy eksploatacji maszyn roboczych,
3)
technologii wykonywania robót ziemnych,
4)
użytkowania i obsługi maszyn roboczych.
3.
Część praktyczna szkolenia obejmuje naukę eksploatacji maszyn roboczych w różnych warunkach terenowych i technologicznych.
§ 25.
Szkolenie, o którym mowa w § 23, może prowadzić podmiot, który posiada:
1)
warunki lokalowe do prowadzenia wykładów,
2)
park maszynowy wraz z placem manewrowym,
3)
kadrę wykładowców,
4)
warunki socjalne i wyposażenie dydaktyczne.
§ 26.
1.
Osoba, która uzyskała pozytywny wynik sprawdzianu, o którym mowa w 23, otrzymuje świadectwo oraz uzyskuje wpis do książki operatora.
2.
Wzór książki operatora zawiera załącznik nr 2 do rozporządzenia.
3.

Sieć Badawcza Łukasiewicz - Warszawski Instytut Technologiczny potwierdza spełnienie wymagań, o których mowa w § 25, opracowuje programy szkolenia, prowadzi listę wydawanych świadectw i wpisów do książki operatora.

Rozdział 3
Przepisy przejściowe i końcowe
§ 27.
Potwierdzenia odbycia szkoleń, stwierdzające uprawnienia uzyskane na podstawie dotychczasowych przepisów, zachowują moc.
§ 28.
Rozporządzenie wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.
Załącznik 1 Maszyny i urządzenia techniczne stosowane przy robotach ziemnych, budowlanych i drogowych, do obsługi których wymagane jest odbycie szkolenia i uzyskanie pozytywnego wyniku ze sprawdzianu
Załącznik 2 Wzór książki operatora
Wzór książki operatora maszyn roboczych
Typ: Dokument DOC | Rozmiar: 46 KB
Pobierz dokument
Wzór książki operatora
Typ: Dokument DOC | Rozmiar: 79.24 KB
Pobierz dokument
Maszyny i urządzenia techniczne stosowane przy robotach ziemnych, budowlanych i drogowych, do obsługi których wymagane jest odbycie szkolenia i uzyskanie pozytywnego wyniku ze sprawdzianu
Typ: Dokument DOC | Rozmiar: 20.12 KB
Pobierz dokument

Poradnia 48 Portalu BHP

Jeśli masz jakiekolwiek pytania skorzystaj z indywidualnej porady grona naszych wybitnych Ekspertów.

Bądź codziennie na bieżąco ze zmianami w branży BHP, dzięki aplikacji stworzonej przez najlepszych Ekspertów.