Czy jesteśmy przygotowani do wdrożenia w życie nowej normy ISO 45001 – System Zarządzania BHP?

Kinga Grodzicka-Lisek
Kinga Grodzicka-Lisek
01.02.2018AKTUALNE

Czy jesteśmy przygotowani do wdrożenia w życie nowej normy ISO 45001 – System Zarządzania BHP?

Odpowiedź na postawione w tytule pytanie brzmi: Nie. Tak wynika z kontroli w zakresie skuteczności systemów zarządzania bhp przeprowadzonych przez PIP. Mimo, że wiele polskich firm może się pochwalić certyfikatami wdrożonych systemów zarządzania bhp niestety nie oznacza, to że systemy te działają. Zobacz, jak podsumowuje wyniki swoich kontroli PIP oraz ROP w zakresie przygotowania polskich przedsiębiorstw do wdrożenia nowej normy ISO 45001, określającej nowe wymagania dotyczące systemu zarządzania bhp.

Już niebawem, bo do czerwca 2018 r., ma zostać opublikowana ostateczna wersja nowej Normy ISO45001 określającej międzynarodowe standardy w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy. Obecnie wiele polskich firm może pochwalić się wdrożonym certyfikowanym System Zarządzania Bezpieczeństwem i Higieną Pracy według normy OHSAS 18001.

Natomiast nowa Norma 45001 przewiduje szersze traktowanie systemów zarządzania bhp – nie tak formalne, jak to jest obecnie – poprzez udoskonalenie w zakresie:

  • monitorowania przepisów prawa w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy;
  • oceny zgodności z wymaganiami przepisów
  • dostosowywania tego systemu elastycznie do zmieniających się systemów pracy, ze szczególnym uwzględnieniem potrzeb i oczekiwań pracowników oraz innych zainteresowanych stron.

Wskazuje również na rozwój systemów zarządzania bhp z podkreśleniem roli przywództwa, a także oceny osiąganych wyników.

Wyniki kontroli PIP w zakresie Systemów Zarządzania BHP wskazują na uchybienia pracodawców i osób odpowiedzialnych za system.

Jednak PIP postanowiła sprawdzić, jak wyglądają polskie realia w zakresie systemów zarządzania BHP i jak w takim razie jesteśmy przygotowani do wdrożenia i przejścia na nowe wymagania, które stawia przed nami nowa Norma ISO 45001. Wyniki tych kontroli nie napawają jednak optymizmem.

Jak się okazuje skuteczność wdrożonych w polskich firmach systemów zarządzania bhp w świetle nowej Normy ISO 45001, w „przededniu” jej wejścia w życie, wygląda mizernie. Zadaniem inspektorów PIP realizacja w przedsiębiorstwach podstawowych procesów zarządzania bhp, do których nalży:

  • ocena ryzyka zawodowego i
  • badanie wypadków przy pracy

jest niezadowalająca.

Świadczą o tym wyniki 1628 kontroli przeprowadzonych przez PIP w latach 2014-2016. Wyniki tych kontroli wskazują, że w przypadku znacznej liczby wypadków przy pracy ich okoliczności i przyczyny ustalane były niewłaściwie. Wśród niepokojących symptomów PIP zwróciła uwagę na:

  • ogólnikowe formułowanie zaleceń do działań profilaktycznych oraz
  • wskazywanie wyłącznie działań związanych z pracownikami bez identyfikacji źródłowych przyczyn wypadków przy pracy.

Skutkiem takiego postępowania jest brak podejmowania działań dla ograniczenia zagrożeń wypadkowych i podobne wypadki powtarzały się nadal. Oczywiście w wielu przypadkach formalnie wymagania w zakresie systemy zarządzania bhp zostały spełnione był dokument certyfikujący, był sama system i opisane procedury zarządzania, jednak nie było żadnych, pożądanych efektów i działań.

Wyniki kontroli wskazują także, że ocena ryzyka zawodowego, która stanowi podstawę proaktywnego podejścia do zarzadzania bhp, jest często traktowana jako formalny obowiązek. W niektórych kontrolowanych przez inspektorów pracy firmach dokumentacja oceny ryzyka miała charakter ogólny i nie odniosła się praktycznie do istniejących tam stanowisk i wykonywanych prac. Innymi słowy choć dokumenty zostały sporządzone to nie odpowiadała ona realiom.

Problematyczna jest również aktualizacja oceny ryzyka. W 30% skontrolowanych firm inspektorzy PIP stwierdzili brak aktualizacji oceny ryzyka zawodowego o zagrożenia, których aktywizacja doprowadziła do wypadku

Ponadto 32 % kontrolowanych w 2016 r. zakładów pracy przedstawiciele pracowników nie uczestniczyli w ocenie ryzyka zawodowego. Wśród przyczyn tego stanu rzeczy inspektorzy wskazują przede wszystkim na brak wiedzy osób kierujących organizacją na temat sposobów budowania sprawnego systemu zarządzania, a także niezadowalające kompetencje w tym zakresie osób realizujących zadania służb bhp.

Ważne

Zdaniem PIP nawet pracownicy służby bhp oraz osoby realizujące zadania tej służby nie mają wystarczającej wiedzy oraz kompetencji w zakresie budowania, tworzenia systemów zarządzani bhp.

Certyfikacja Systemów Zarządzania BHP bez uprawnień.

Natomiast Polskie Centrum Akredytacji (dalej: PCA) zwraca uwagę na problemy związane z udzielaniem certyfikatów dla systemów zarządzania. Wiele takich certyfikatów wystawiana jest przez jednostki nieposiadające akredytacji Polskiego Centrum i nie dysponujące kadrą audytorów o odpowiednich kompetencjach. Tu podkreślono, że ze skutecznym wdrażaniem systemów zarzadzania – zgodnych z Normą 45001 – wiąże się konieczność akredytowania jednostek certyfikujących te systemy.  

Natomiast Rada Ochrony Pracy, mając na uwadze wyniki kontroli PIP oraz informacje PCA, na ostatnim posiedzeniu (24 stycznia 2018 r.) stwierdziła, że konieczne jest:

  • Propagowanie wśród pracodawców nowej Normy ISO 45001 dotyczącej systemów zarządzania bhp.
  • Organizowanie szkoleń w zakresie wdrażania nowej normy dla pracodawców i pracowników służby bhp.
  • Opracowywanie i promowanie narzędzi wspierających wdrażanie procesów zarządzania o kluczowym znaczeniu dla skuteczności tych systemów.
  • Uwzględnienie informacji na temat certyfikacji systemów zarządzania bhp w przedsiębiorstwie w dokumentacji pokontrolnej PIP.
  • Zapewnienie odpowiednich kompetencji audytorów systemów zarządzania bhp ze szczególnym uwzględnieniem kompetencji w zakresie problematyki bhp oraz ich nadzorowanie przez instytucje akredytujące jednostki certyfikujące systemy.

Reasumując, jest jeszcze wiele do zrobienia w kwestii poprawy skuteczności systemów zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy, szczególnie w świetle wymagań nowej normy ISO 45001.

Autor: 

Kinga Grodzicka-Lisek
Prawnik specjalizujący się w prawie pracy, w tym bhp

Autor
Kinga Grodzicka-Lisek
Prawnik, specjalizujący się w zagadnieniach prawa pracy oraz bezpieczeństwa i higieny pracy. Kilkuletni pracownik kancelarii adwokackiej. Autorka wielu tekstów i porad w zakresie prawa pracy oraz bhp. Redaktor „Portalu bhp” i była redaktor naczelna „Bhp w firmie” w 2011 r., redaktor prowadząca poradnik „Szkolenia bhp w firmie” w latach 2007-2009.