Czynności obsługującego wózek podnośnikowy w czasie pracy – czyli jak bezpiecznie wykonywać pracę z użyciem wózków podnośnikowych

Czynności operatora dotyczące prac transportowych z użyciem wózka podnośnikowego zwykle określone są w instrukcji bhp. Przed przystąpieniem do pracy operator wózka podnośnikowego musi zostać zaznajomiony z tymi czynnościami. Wykonywanie pracy z zachowaniem tych czynności, w odpowiedniej kolejności, pozwala zapewnić bezpieczeństwo samemu operatorowi, jak również innym pracownikom oraz osobom postronnym znajdującym się w pobliżu pracy wózka.  

Owe czynności wpływające na bezpieczeństwo możemy podzielić na czynności:

• przed rozpoczęciem pracy,
• w czasie pracy,
• po zakończeniu pracy,
• niedozwolone.

Czynności przed rozpoczęciem pracy wózkiem 

Pierwszą czynnością jest przeprowadzenie oględzin wózka i sprawdzenie zapisów ze zmiany poprzedniej w Książce Pracy Wózka. Następnie należy sprawdzić sprawność poszczególnych układów i mechanizmów, a w szczególności:

• układ kierowniczy – luz kierownicy (w układach ze wspomaganiem układu próbę należy powtórzyć przy uruchomionym silniku),
• układ hamulcowy – poziom płynu hamulcowego w zbiorniczku, kontrola skoku jałowego pedału hamulca (w układach ze wspomaganiem próbę należy powtórzyć przy uruchomionym silniku),
• układ napędowy – stan ogumienia, ciśnienia w ogumieniu pneumatycznym,
• mechanizm podnoszenia – osprzęt roboczy (widły, podest i zamontowany osprzęt wymienny), karetka, maszt, łańcuch – sprawdza się wizualnie uszkodzenia mechaniczne, a po uruchomieniu silnika sprawdza się funkcjonowanie układów,
• mechanizm sterowania – dźwignie robocze, minidźwignie (poprawność i płynność ich działania),
• oświetlenie i sygnalizacja,
• działanie przyrządów pomiarowych i sygnalizacyjnych w kabinie,
• pracę silnika spalinowego/układy rozruchu silnika elektrycznego.

Czynności w czasie pracy

Wykonując prace transportowe, operator wózka powinien:

• kontrolować stan transportowanych przedmiotów,
• kontrolować trasę jazdy,
• kontrolować miejsca rozładunku i załadunku ładunków,
• zwracać szczególną uwagę na inne pojazdy oraz osoby mogące znaleźć się w zasięgu pracy wózka.

Czynności po zakończeniu pracy

Po zakończonej pracy operator wózka podnośnikowego powinien:

• Odprowadzić wózek i ustawić w miejscu wyznaczonym do jego postoju.  
• Widły opuścić w dolne położenie, a maszt odchylić do przodu tak, aby końce wideł oparły się na podłożu.
• Dźwignię kierunku jazdy ustawić w położeniu neutralnym.
• Zaciągnąć ręczny hamulec postojowy i wyłączyć stacyjkę.
• Dokonać sprawdzenia stanu układów podstawowych, pomocniczych i sygnalizacyjnych wózka.
• Wyjąć kluczyk ze stacyjki i przekazać zmiennikowi lub przełożonemu. Uwaga: Przy silniku zasilanym gazem przed wyłączeniem stacyjki należy zamknąć zawór butli, aby silnik wypalił gaz znajdujący się w instalacji.
• Wypełnić Książkę Pracy Wózka, wpisując zauważone, nieusunięte usterki czy nieprawidłowości. Uwagi należy zgłosić przełożonemu lub konserwatorowi wózka.

Czynności niedozwolone

Operatorowi wózka widłowego zabrania się:

• kierowania wózkiem bez posiadania uprawnień określających rodzaj wózka podnośnikowego,
• używania wózka niesprawnego technicznie,
• przewożenia ładunków niedostosowanych do rodzaju i wyposażenia wózka,
• obciążania wózka ponad jego dopuszczalny udźwig, z uwzględnieniem redukcji obciążenia,
• używania wózków w miejscach o nawierzchni i jej nachyleniu nie odpowiadającym warunkom określonym w instrukcji wózka (DTR),
• używania wózków w miejscach o wytrzymałości podłoża mniejszej niż wymagania dla obciążonego wózka lub o wytrzymałości niesprawdzonej podłoża,
• używania wózków w warunkach niestabilnego lub śliskiego podłoża uniemożliwiającego bezpieczne manewrowanie transportowanym ładunkiem,
• używania wózka w miejscach nieoświetlonych (nie dotyczy wózków wyposażonych w światła dodatkowe),
• używania wózka w pomieszczeniach zagrożonych wybuchem (powyższe nie dotyczy wózków przystosowanych do pracy w takich pomieszczeniach,
• podnoszenia, opuszczania wideł i pochylania masztu bez zatrzymania jazdy wózkiem (powyższe nie dotyczy krótkich jazd manipulacyjnych),
• kierowania wózkiem z zabłoconymi, zaoliwionymi pedałami i/lub podeszwami butów,
• pozostawiania na postoju wózka widłowego z kluczykami w stacyjce,
• przewożenia i podnoszenia osób na widłach lub na ładunku oraz przewożenia osób na pomostach wózka – jeżeli wózek jest do tego nieprzystosowany,
• przewożenia osób stojących na schodkach wózka czy elementach konstrukcyjnych, a także w kabinie (chyba że w kabinie jest dodatkowe miejsce),
• używania wózka widłowego do pchania innego pojazdu lub do ciągnięcia wózków doczepnych, jeżeli ich liczba i masa ładunku przekraczają dopuszczalne wielkości określone przez producenta,
• wychylania się i wystawiania nóg poza obrys wózka w czasie jazdy,
• jazdy bez wymaganego przepisami zapiętego biodrowego pasa bezpieczeństwa,
• pozostawiania wózka z podniesionym ładunkiem lub z podniesionymi widłami (platformą),
• wykonywania czynności obsługowych w pobliżu ruchomych części układu napędowego bez wyłączenia silnika,
• rozmawiania przez telefon komórkowy i palenia tytoniu podczas jazdy wózkiem i operowania ładunkiem,
• przekazywania wózka osobom nieposiadającym uprawnień i nieposiadającym imiennego pozwolenia wystawionego przez pracodawcę,
• parkowania i pozostawiania wózka w miejscach utrudniających poruszanie się innym pojazdom i pieszym, a w szczególności na drogach ppoż. i w pobliżu wyjść ewakuacyjnych,
• prowadzenia wózka widłowego w sytuacji, gdy stan zdrowia operatora zagraża bezpiecznej pracy.

Trzeba również wspomnieć, że mimo szkoleń i wymagań co do kwalifikacji, a także wielu zakazów i nakazów oraz nadzoru i kontroli, wśród operatorów wózków podnośnikowych znajdują się również tacy, którzy swoim zachowaniem stwarzają sytuacje wypadkowe, a nawet doprowadzają do wypadków.

Do takich sytuacji (złych przyzwyczajeń czy lekceważenia zasad) należą:

• jazdy wózkiem niesprawnym (lub tylko „częściowo niesprawnym”),
• podnoszenie, przewożenie ładunków o nieznanej masie i środku ciężkości,
• nieprawidłowe przewożenie ładunku, np. nieprzestrzeganie zasady redukcji udźwigu; niesymetryczny rozstaw wideł; brak kontroli nad ładunkiem,
• operowanie wózkiem z podniesionym ładunkiem lub widłami,
• operowanie wózkiem przy braku dostatecznej widoczności,
• podnoszenie osób wózkiem do tego niedopuszczonym,
• przewożenie niezabezpieczonych narzędzi i materiałów pomocniczych w kabinie i na obudowie wózka,
• przekraczanie dopuszczalnej prędkości wózków na drogach transportowych,
• nieużywanie biodrowych pasów bezpieczeństwa,
• pozostawianie wózka niezabezpieczonego przed uruchomieniem przez osoby postronne, a nawet z pracującym silnikiem,
• samowolne przeróbki wózka, np. przedłużanie wideł wózka,
• zdejmowanie kraty ochronnej ładunku,
• nieprowadzenie na bieżąco Książki Pracy Wózka,
• niezgłaszanie przełożonym usterek, niesprawności wózka.