Jak uzyskać uprawnienia do obsługi wózków jezdniowych z napędem silnikowym

Wózki jezdniowe z napędem silnikowym: unoszące, podnoszące, naładowne, z silnikami elektrycznymi lub spalinowymi należą do najpopularniejszych środków transportu wewnątrzzakładowego stosowanych w zakładach przemysłowych, na budowach, w magazynach, hurtowniach czy w sklepach wielkopowierzchniowych. Poruszmy więc kwestie posiadania odpowiednich kwalifikacji do obsługi i prowadzenia wózka jezdniowego z napędem silnikowym, podlegającego dozorowi technicznemu, w szczególności wózka podnośnikowego.

Już na wstępie zaznaczmy, że obowiązek posiadania uprawnienia (zezwolenia) na obsługę konkretnych typów, rodzajów wózków spowodowany jest wymaganiami przepisów, a wymóg ten z kolei wynika z faktu, że konstrukcja i przeznaczenie poszczególnych wózków, rodzaj napędu, sposób sterowania i osprzęt związany z zakresem pracy wózka wymagają od obsługującego wiedzy i umiejętności adekwatnych do konkretnego rodzaju wózka i jego przeznaczenia.

Uprawnienia do obsługi wózków jezdniowych z napędem silnikowym, podlegających dozorowi technicznemu, w szczególności wózków podnośnikowych, można zdobyć przez:

• uzyskanie zaświadczenia (świadectwa) kwalifikacyjnego wydawanego przez UDT, po przejściu szkolenia organizowanego przez Urząd Dozoru Technicznego (dalej: UDT) i zdaniu egzaminu;
• uzyskanie świadectwa kwalifikacyjnego po ukończeniu kursu (i zdaniu egzaminu) wydanego przez jednostkę szkoleniową, prowadzącą szkolenia według programu zatwierdzonego (lub dostarczonego) przez Urząd Dozoru Technicznego i zatrudniającego wykładowców o kwalifikacjach zatwierdzonych przez UDT;
• uzyskanie imiennego zezwolenia do obsługi wózków jezdniowych wystawionego przez pracodawcę, ważnego tylko na terenie zakładu pracy tego pracodawcy.

Szkolenie powyższe powinno być przeprowadzone na podstawie programu opracowanego lub tylko zatwierdzonego przez Urząd Dozoru Technicznego. Szkolenie prowadzić mogą wykładowcy o kwalifikacjach zatwierdzonych przez UDT, natomiast zakład musi spełniać warunki do przeprowadzenia szkolenia w zakresie teoretycznym (wykładowców) i praktycznym (instruktorów i sprzęt), a uzyskanie uprawnień powinno być poprzedzone zdaniem egzaminu w zakresie praktycznym i teoretycznym.

Dokumentami potwierdzającymi posiadanie kwalifikacji do obsługi wózka jezdniowego podnośnikowego z napędem silnikowym są:

• świadectwo, zaświadczenie kwalifikacyjne wydane przez organ właściwej jednostki Urzędu Dozoru Technicznego lub
• imienne zezwolenie wydane przez pracodawcę,
• Książka operatora, wydana jeszcze przed 1 kwietnia 2017 r., przez Instytut Mechanizacji Budownictwa i Górnictwa Skalnego.

Szkolenia prowadzone przez UDT lub upoważnione przez UDT jednostki szkoleniowe, obejmują obsługę różnych rodzajów i typów wózków, a po zdaniu egzaminu szkolony otrzymuje zaświadczenie (świadectwo) na te rodzaje wózków, których szkolenie dotyczyło. 

W skierowaniu na szkolenie i egzamin (sprawdzenie kwalifikacji) należy zaznaczyć, jakich typów (rodzajów) wózków dotyczyć mają uprawnienia (kwalifikacje). Na szkolenie i egzamin może pracownika skierować pracodawca, ale również każda osoba, która ukończyła 18 lat, może sama ubiegać się o uzyskanie stosownych uprawnień.

Osoby obsługujące wózki jezdniowe napędzane silnikiem zasilanym gazem oraz inni pracownicy dokonujący wymiany butli z gazem w takich wózkach, powinni być przeszkoleni w zakresie bezpiecznego użytkowania butli, w tym ich bezpiecznej wymiany. Zakres tematyki szkolenia operatorów wózków napędzanych gazem powinien być określony w programach szkolenia, a kierujący na szkolenie i egzamin powinien ten wymóg zaznaczyć w skierowaniu.

Pracownik zatrudniony na stanowisku obsługującego wózek (kierowca wózka czy operator wózka), oprócz posiadania uprawnień kwalifikacyjnych, powinien:

• posiadać imienne zezwolenia do obsługi wózka wystawione przez pracodawcę, ważne na terenie zakładu pracy tego pracodawcy i określające rodzaje wózków do obsługi,
• odbyć instruktaż stanowiskowy na stanowisku operatora obsługiwanych wózków,
• być zapoznany z oceną ryzyka zawodowego dotyczącego jego stanowiska pracy,
• być zapoznany z instrukcjami obsługiwanych wózków,
• być zapoznany z instrukcją transportu wewnątrzzakładowego,
• być zapoznany z innymi instrukcjami, które dotyczą warunków na jego stanowisku pracy, i instrukcjami zakładowymi,
• posiadać aktualne orzeczenie lekarskie stwierdzające brak przeciwwskazań do pracy na stanowisku operatora wózka.

Uprawnienia do obsługi wózków jezdniowych z napędem silnikowym podlegające dozorowi technicznemu dzielą się na 3 kategorie:

• III WJO – wózki jezdniowe podnośnikowe prowadzone i zdalnie sterowane;
• II WJO – wózki jezdniowe podnośnikowe z wyłączeniem specjalizowanych;
• I WJO – wózki jezdniowe podnośnikowe z podaniem rodzaju wózka specjalizowanego, w tym wózki z operatorem podnoszonym z ładunkiem i/lub wózki z wysięgnikiem.

Jeżeli uprawnienia mają dotyczyć wózków z napędzanych silnikiem spalinowym zasilanym gazem, wówczas w każdej z wyżej wymienionych kategorii uprawnień musi być adnotacja dotycząca uprawnień na obsługę i wymianę butli z gazem.

Proszę zwrócić uwagę, że wśród różnych kursów można jeszcze spotkać się z tymi, które przeprowadzane są według programu Ośrodka Doskonalenia Kadr (ODK) w Mysłowicach. Instytucja ta wiele lat wcześniej opracowywała przedmiotowe programy, ale w 2010 roku została włączona w struktury Oddziału UDT w Gliwicach (Akademii UDT). Uprawnienia zdobyte według tych programów zachowują ważność, a kursy, nawet obecnie prowadzone wg programów ODK w Mysłowicach, również uprawniają do wydania przez pracodawcę imiennego zezwolenia do obsługi wózków jezdniowych w zakładzie.

Warto podkręcić, że osoby obsługujące wózki niepodlegające dozorowi technicznemu uzyskują uprawnienia w podobnym trybie jak dla wózków podlegających dozorowi, z tym że szkolenie i egzamin będą dotyczyć innego zakresu wiedzy i umiejętności. W uprawnieniach dla tych rodzajów wózków podaje się typ wózka, np. naładowny, unoszący, ciągnikowy oraz rodzaj napędu z określeniem, czy uprawnienie obejmuje obsługę i wymianę butli z gazem.