Konfederacja Lewiatan - kontrole PIP bez zapowiedzi niezgodne z prawem

Nowa interpretacja przepisów Konwencja nr 81 Międzynarodowej Organizacji Pracy (MOP) dotycząca inspekcji pracy w przemyśle i handlu przyjęta 15 stycznia 2016 r. przez Głównego Inspektora Pracy, zgodnie ze stanowiskiem rządu, pozwala na wejście inspektorów PIP do firmy w ramach kontroli bez uprzedniego zawiadomienia kontrolowanego pracodawcy.

Konfederacja Lewiatan uważa, że takie załatwienie sprawy, gdzie organ kontrolny aktem wewnętrznym tj. zarządzeniem Głównego Inspektora Pracy łamie ustawowe przepisy o zasadach kontroli inspektorów pracy, jest nielegalne. Zdaniem Konfederacji takie działanie uprawniać będzie do roszczeń odszkodowawczych od Skarbu Państwa kontrolowanych podmiotów.

Organizacja zrzeszająca przedsiębiorców uważa również, że konieczne jest, nie tylko szybkie odwołanie zapisów zarządzenia, ale także podjęcie dyskusji w RDS nad zasadami kontroli.

„Od momentu ukazania się informacji o zmianie zarządzenia Głównego Inspektora Pracy w sprawie nowych zasad kontroli, w szczególności niezapowiedzianych kontroli inspektorów we wszystkich zakładach pracy, zgłaszaliśmy swoje wątpliwości powołując się na niezgodność zarządzenia z art. 82 i art. 83 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, która odwołuje się bezpośrednio do ratyfikowanych przez Polskę umów międzynarodowych, w szczególności konwencji MOP nr 81 dotyczącej inspekcji pracy w przemyśle i handlu oraz protokołu do konwencji” – podkreśla prof. Jacek Męcina, doradca zarządu Konfederacji Lewiatan, przewodniczący Zespołu Prawa Pracy w Radzie Dialogu Społecznego. 

Konfederacja Lewiatan przypomina również, że obowiązujące do 15 stycznia 2016 r. zasady kontroli zawarte w obowiązującej ustawie o swobodzie działalności gospodarczej były wypracowane w drodze dialogu z rządem i partnerami związkowymi. Dlatego też zdaniem organizacji przy opracowaniu nowych przepisów i zasad w zakresie kontroli należy ponownie przyjąć taką formułę.

„Obowiązujące zasady kontroli w ustawie o Państwowej Inspekcji Pracy, określa art. 24 ust. 1, który dopuszcza kontrole bez uprzedzenia i o każdej porze dnia i nocy w zakresie przestrzegania przepisów prawa pracy, w szczególności w odniesieniu do BHP i legalności zatrudnienia. A w związku z ustawą o swobodzie działalności gospodarczej można je stosować tylko do zakładów przemysłowych i handlu, z wyłączeniem zakładów usługowych. Ewentualne prace nad zmianą przepisów powinny zostać rozpatrzone w zespole prawa pracy Rady Dialogu Społecznego.” – wyjaśnia prof. Męcina.

Konfederacja Lewiatan w swoim stanowisku powołuje się również na wypowiedź Prof. L. Florka, który w prasie potwierdza, że istnieją wyraźne podstawy do przyjęcia, że zarządzenie Głównego Inspektora Pracy w sprawie dopuszczalności niezapowiedzianych kontroli we wszystkich firmach jest niezgodne z obowiązującym prawem. W szczególności wyłączenie usług z możliwości niezapowiedzianych kontroli ma swoje podstawy w art. 82 i 83 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Przepisy te bezpośrednio odwołują się do ratyfikowanych przez Polskę umów międzynarodowych zwłaszcza konwencji MOP nr 81 z 1947 roku dotyczącej inspekcji pracy w przemyśle i handlu oraz protokołu do konwencji z 1995 roku, a te wyraźnie wyłączają możliwość prowadzenia niezapowiedzianych kontroli w zakładach usługowych.

Warto podkreślić, że Konfederacja Lewiatan zajęła również negatywne stanowisko w zeszłym roku wobec poselskiego projektu zmian ustawy o swobodzie działalności gospodarczej skutkującego w praktyce brakiem obowiązku zawiadamiania przedsiębiorcy przez Państwową Inspekcję Pracy o zamiarze dokonania kontroli. Poselski projekt zakładał bowiem wyłączenie organów PIP spod działania ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Projekt ten jednak nie doszedł do skutku. Można zatem stwierdzić, że Konfederacja mówi stanowcze nie zmianą uprawnień PIP w zakresie kontroli przedsiębiorców.