Kształtuj bezpieczne zachowania pracowników a unikną wypadku przy pracy

Świadomość niebezpieczeństwa pozwala pracownikowi wybrać taki sposób postępowania, który uchroni go od zagrożenia. Skąd jednak bierze się świadomość niebezpieczeństwa u pracownika? Wynika ona z wiedzy i informacji o tym:

• jakie to jest niebezpieczeństwo,
• z czym związane,
• w jakiej sytuacji może się pojawić,
• co oznacza.

Ta wielość informacji ułatwi pracownikowi podjęcie decyzji, co ma robić w sytuacji zagrożenia. Pozwoli mu również wyeliminować zagrożenie przez wybranie odpowiedniej drogi postępowania.

Sposób odbierania informacji przez pracownika bezpośrednio przekłada się na jego wybór zachowań bezpiecznych lub niebezpiecznych. W różnych sytuacjach pracownik:

• nie dostrzega informacji o zagrożeniu, albo
• zauważa informację, ale nie uznaje za ważną, lub
• spostrzega informację, uznaje jej ważność, ale mimo to nie korzysta z tej informacji i zachowuje się niebezpiecznie.

Efektywność informacji o niebezpieczeństwie zależy od:

• Czytelności i zrozumienia treści oraz formy informacji. Odbiór przekazanych treści zgodny z intencją nadawcy – pracownik odbiera to, co informacja ma za zadanie przekazać.
• Znajomości znaczenia informacji. W przypadku informacji naturalnych pracownik wie, co oznacza określony dźwięk bądź zapach, jakie są jego przyczyny i jakie mogą być skutki. Zna powiązanie tej informacji z zagrożeniem, jakie ona niesie.
• Stanu rzeczy danej informacji (np. uwaga – mokra nawierzchnia), sytuacji, jakie może ona spowodować (grozi poślizgnięciem, upadkiem) oraz konsekwencji, jakie z tego wynikają (grozi urazem kończyn, głowy). Powinna także obejmować dane dotyczące powagi tych następstw dla życia i zdrowia człowieka, jak również zalecanych sposobów zachowań wobec niebezpieczeństwa (nie wchodzić, iść powoli z zachowaniem ostrożności).
• Dostrzegalności informacji – dobranie barw, kształtów, wyrazistości, dźwięków, faktury tak, by informacja była szybko dostrzeżona i jej znaczenie szybko i adekwatnie zrozumiane.
• Wiarygodności informacji oraz jej nadawcy w oczach pracownika, stosunku do nadawcy komunikatu, jego kompetencji oraz rzeczywistych intencji informowania (nakaz noszenia obuwia ochronnego w celu ochrony pracownika czy w celu ochrony pracodawcy przed odpowiedzialnością za niewprowadzenie takiego nakazu).
• Świadomości pracownika. Unikanie informacji o zagrożeniach, ignorowanie ich jest częstym powodem podejmowania zachowań niebezpiecznych.

Niejednokrotnie zdarza się, że pracownicy ignorują wagę informacji, tzn.:

• nie zwracają uwagi na znaki mówiące o niebezpieczeństwie (zarówno te naturalne jak syk czy zapach, jak również tablice informacyjne),
• wyłączają dźwięki alarmowe,
• nie umieszczają informacji o zagrożeniach w miejscach niebezpiecznych (np. nieoświetlony wykop),
• nie korzystają z wymaganych urządzeń i procedur, mimo że mają wiedzę o ich ważności,
• nie uznają informacji o zagrożeniu za ważną,
• bagatelizują niebezpieczeństwo.

Powodów takich zachowań może być wiele:

• nieuwaga,
• roztargnienie,
• nawyk.

Często zdarza się, że pracodawcy, przełożeni niechętnie odbierają informacje o zagrożeniach. Wynika to głównie z niechęci do podejmowania działań wprowadzających zmiany, co często wiąże się z kosztami. Trzeba jednak pamiętać, że koszty wypadków przy pracy mogą wielokrotnie przekroczyć koszty działań zapobiegających wypadkom.

Takie zachowanie przełożonego, pracodawcy bezpośrednio przekłada się na zachowanie pracownika. Nie ma on bowiem poczucia, że bezpieczne zachowanie z jego strony jest oczekiwane przez pracodawcę. Dlatego taki pracownik choć dostrzega niebezpieczeństwo, zna jego konsekwencje, nie kieruje się tą wiedzą. Przyjmuje postawę ignoranta, ryzykując uraz. Wszystko po to aby zadowolić pracodawcę.

Jednak takie zachowania zarówno ze strony pracodawcy jak i pracownika nie wychodzą na dobre żadnemu z nich. Obaj mogą ponieść ich koszty, które są nieadekwatne do kosztów uniknięcia niebezpieczeństwa. Wszystko zbiega się przecież w głównej mierze do skuteczności przepływu i odbioru informacji.

Autor: Anna Kucharska
psycholog