Lista Dortmundzka – ergonomiczna lista kontrolna
Pierwszą kompleksową metodą ergonomicznego diagnozowania systemów pracy była tzw. Lista Dortmundzka, przedstawiona przez psychologów amerykańskich na II Kongresie Międzynarodowego Stowarzyszenia Ergonomicznego (IEA) w 1964 r. w Dortmundzie.
Lista Dortmundzka ma charakter kwestionariusza zawierającego aż 323 pytania. Odpowiedzi na pytania zawarte w liście umożliwiają kompleksową analizę prawie wszystkich elementów pracy, co pozwala na zwrócenie uwagi na czynniki decydujące o warunkach pracy z punktu widzenia ergonomii. Umożliwia nie tylko analizę różnych czynników składowych pracy i wydajności, ale również reakcji czynnościowych pracownika na obciążenie pracą. Ergonomiczna lista kontrolna nie zawiera jednak kryteriów oceny oraz elementów dotyczących bezpieczeństwa pracy.
Najpierw 11 pytań ogólnych
Zgodnie z zasadami przyjętymi w omawianej liście kontrolnej, przed rozpoczęciem szczegółowego badania określonego stanowiska pracy należy dokonać ogólnej oceny występujących na nim najważniejszych aspektów obciążenia pracą.
W tym celu należy odpowiedzieć na 11 następujących pytań ogólnych:
-
Jakiego rodzaju zadania pracownik ma do wykonania?
-
Czy wykonanie zadań wymaga znacznego wysiłku psychicznego?
-
Czy wykonanie zadań wymaga znacznego wysiłku fizycznego?
-
Czy praca wymaga znacznego zaangażowania emocjonalnego, czujności, koncentracji?
-
Czy środowisko pracy ma duży wpływ na pracownika?
-
Czy organizacja pracy ma znaczny wpływ na pracownika?
-
Czy pożądana jest zmiana czynności wykonywanych przez człowieka wpływających na maszynę o odwrotnie?
-
Czy na nauczenie się wykonywanej pracy konieczny jest czas:
-
Czy z pracą wiążą się czynniki socjopsychologiczne, mające niekorzystny wpływ na pracownika?
-
Czy czynniki powyższe wiążą się z samym zadaniem, czy ze środowiskiem pracy?
-
Czy praca jest niebezpieczna, przykra, czy też łatwa?
Analiza odpowiedzi na pytania ogólne umożliwia wyselekcjonowanie tych aspektów pracy i środowiska, które wymagać będą w dalszej części badania pogłębionego, oraz tych, które mogą zostać pominięte lub potraktowane marginalnie.
Następny krok – pytania szczegółowe
W następnym kroku należy przystąpić do uzyskania odpowiedzi na tzw. pytania podstawowe oraz w miarę potrzeby na uszczegóławiające je pytania dodatkowe.
Rzetelne, zgodne ze stanem faktycznym wypełnienie Listy Dortmundzkiej lub np. opracowanej na jej podstawie listy kontrolnej CET–II jest sprawą czasochłonną i może sprawiać pewne trudności nawet przeszkolonemu w tym względzie zespołowi ludzi. Nie oznacza to, że z wykorzystywania ergonomicznych list kontrolnych należy zrezygnować. Powinny to jednak być listy dostosowane do analizy i oceny warunków pracy występujących na konkretnych stanowiskach pracy.