Monitoring w zakładzie pracy dziś i w przyszłości

Sebastian Kryczka
Sebastian Kryczka
26.04.2018AKTUALNE

Monitoring w zakładzie pracy dziś i w przyszłości

W wielu firmach stosuje się monitoring. W większości przypadków ma on chronić dobytek pracodawcy, czuwać nad bezpieczeństwem pracowników. Jednak warto zwróć uwagę na to jak do kwestii monitoringi w zakładach pracy odnoszą się przepisy. Co może obejmować taki monitoring i do czego może służyć? Zwróćmy również uwagę na planowane zmiany przepisów w kwestii monitoringu z uwagi na nowe przepisy RODO.

W obecnym stanie prawnym problematyka monitoringu wizyjnego przy użyciu kamer przemysłowych na szczeblu zakładu pracy jest sprawą nieuregulowaną bezpośrednimi przepisami prawa pracy. Przyjmuje się jedynie zakaz instalowania kamer w pomieszczeniach takich jak toalety czy szatnie. W przypadku instalowania monitoringu w pomieszczeniu stołówki uzasadnianiem może być jedynie potrzeba ochrony mienia pracodawcy w związku z ujawnianymi przypadkami jego niszczenia przez pracowników. Nie ma gwarancji, że zainstalowany w obrębie pomieszczenia stołówki monitoring nie zostanie zakwestionowany – między innymi przez organy kontroli i nadzoru nad warunkami pracy. Znacznie bezpieczniejszym dla pracodawcy rozwiązaniem jest objęcie monitoringiem wyłącznie miejsc, w których realizowany jest proces pracy, a nie wszystkich pomieszczeń w których mogą przebywać pracownicy na terenie zakładu pracy w czasie pracy.

Kontrola wykonywania pracy

Kontrola pracowników nazywana również monitoringiem nie została uregulowana w przepisach prawa pracy w sposób bezpośredni. Niemniej jednak uprawnienia do kontroli pracowników można doszukać się w podstawowej konstrukcji prawa pracy jaką jest stosunek pracy. Zgodnie z przepisem art. 22 Kodeksu pracy (dalej: kp) praca świadczona przez pracownika jest pracą podporządkowaną, odbywającą się pod nadzorem i kierownictwem pracodawcy. Kierownictwo to przejawia się w możliwości wyznaczenia pracownikowi zadań, czasu oraz miejsca do ich realizacji. Z oczywistych względów pracodawca musi mieć kompetencje kontrolne w zakresie szeroko rozumianego procesu pracy.

Do obowiązków pracownika, które mogą być weryfikowane w toku kontroli należy zaliczyć te, które wynikają z art. 100 § 2 pkt 4 kp, czyli:

  • obowiązek dbałości o dobro zakładu pracy,

  • ochrona mienia pracodawcy oraz

  • zachowywanie w tajemnicy informacji, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę.

Dodatkowo warto wspomnieć o obowiązku przestrzegania czasu pracy, regulaminu oraz panującego w zakładzie pracy porządku i zasad współżycia społecznego. Uwzględniając zatem przywołane wyżej obowiązki pracownika stosowanie kontroli przez pracodawcę należy uznać co do zasady za dopuszczalne i niezbędne.

Monitoring pomieszczeń socjalnych

Jedną z form kontroli jaką może rozważyć i zastosować pracodawca na terenie zakładu pracy jest monitoring z zastosowaniem kamer. Monitoring za pomocą kamer nie może być wprowadzony w każdym „subiektywnie uzasadnionym celu pracodawcy”. Panuje pogląd, że stosowanie omawianego rodzaju monitoringu w celu kontroli jakości i ilości świadczonej pracy przez pracowników jest niedopuszczalne. Jednak jak najbardziej może on być stosowany jeżeli przemawiają za tym uzasadnione względy bezpieczeństwa.

Można przyjąć, że w uzasadnionych przypadkach monitoring wizyjny może być stosowany również w celu zapewnienia właściwego porządku oraz ochrony mienia pracodawcy.

W żadnym razie nie można instalować monitoringu wizyjnego w miejscach – mimo usytuowania ich na terenie zakładu pracy – w których pracownicy mają prawo oczekiwać większego poziomu prywatności. Dotyczy to pomieszczeń takich jak ustępy czy szatnie.

W przypadku jadalni sprawa jest bardziej dyskusyjna. Zasadne może być instalowanie monitoringu w takich pomieszczeniach w przypadku, gdy ujawniane są okoliczności przemawiające za ochroną mienia pracodawcy. Jednak nie można wykluczyć, że zapisy takiego monitoringu zainstalowanego na terenie jadalni pracowniczej mogą być wykorzystywane do analizy przestrzegania przez pracowników czasu pracy – wykorzystywania go zgodnie z przeznaczeniem, w tym przestrzegania limitów w zakresie regulaminowych przerw w pracy. Stosowanie monitoringu w powyższym zakresie jest dość wątpliwe na gruncie obowiązujących przepisów, w tym prawa pracowników do prywatności – w tym w miejscu pracy.

Planowane zmiany przepisów regulujące kwestie monitoringu

Wspomnieć należy tu jeszcze o planowanej zmianie do Kodeksu pracy (projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w związku z zapewnieniem stosowania rozporządzenia 2016/679 – projekt z 28 marca 2018 r.; nr wykazu prac legislacyjnych Rady Ministrów UC 100), odnoszącej się właśnie wprost do kwestii monitoringu w postaci rejestracji obrazu. Projektowana zmian ma wprowadzić przepis, mówiący że, jeżeli jest to niezbędne do:

  1. zapewnienia bezpieczeństwa pracowników lub ochrony mienia lub,

  2. kontroli produkcji lub

  3. zachowania w tajemnicy informacji, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę,

pracodawca będzie mógł wprowadzić szczególny nadzór nad terenem zakładu pracy lub terenem wokół zakładu pracy w postaci środków technicznych umożliwiających rejestrację obrazu (monitoring).

Uwaga!

Monitoring nie będzie mógł stanowić środka kontroli wykonywania pracy przez pracowników.

W projektowanych przepisach jasno wskazuje się, że monitoring nie będzie mógł obejmować pomieszczeń:

  • sanitarnych,

  • szatni,

  • stołówek,

  • palarni lub

  • pomieszczeń udostępnianych zakładowej organizacji związkowej,

chyba, że stosowanie monitoringu w tych pomieszczeniach będzie niezbędne do realizacji wskazanych wyżej trzech punktów.

Monitoring nie będzie mógł naruszać godności oraz innych dóbr osobistych pracownika, a także zasady wolności i niezależności związków zawodowych, w szczególności poprzez zastosowanie technik uniemożliwiających rozpoznanie przebywających w tych pomieszczeniach osób.

Projektowane przepisy zakładają również obowiązek pracodawcy poinformowania pracowników o wprowadzeniu monitoringu, w sposób u siebie przyjęty, nie później niż 14 dni przed jego uruchomieniem.

Reasumując, na dzień dzisiejszy pracodawca, który chce stosować w zakładzie monitoring przemysłowy w formie monitoringu wizyjnego, powinien koncentrować się na miejscach, w których realizowany jest proces pracy. Powinien przy tym wskazać obiektywnie istniejące cele przemawiające za stosowaniem danej formy monitoringu – w tym przypadku kamer przemysłowych. Najlepiej powołać się na szeroko rozumiane względy bezpieczeństwa oraz potrzebę ochrony mienia pracodawcy.

Stosowanie monitoringu w miejscach takich jak szatnie czy ustępy uznawane jest za całkowicie zabronione, w przypadku pomieszczeń jadalni – na dzień dzisiejszy – może być zakwestionowane w czasie kontroli przez inspektora pracy, który może uznać że kontrola przy użyciu kamer w takim miejscu nie jest obiektywnie uzasadniona i narusza prawo pracowników do prywatności, w czasie korzystania z jadalni zgodnie z przeznaczeniem.

Autor: 

Sebastian Kryczka

Prawnik, ekspert prawa pracy

Autor
Sebastian Kryczka
Absolwent Wydziału Prawa Administracji i Ekonomii (Zakład Prawa Pracy) Uniwersytetu Wrocławskiego. Od 2002 r. zawodowo zajmuje się problematyką prawa pracy, jak również w zagadnieniami związanymi z działalnością kontrolno-nadzorczą sprawowaną przez Państwową Inspekcję Pracy. Były pracownik merytoryczny Państwowej Inspekcji Pracy, jak również współpracownik Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej. Ekspert współpracujący z największymi i najbardziej opiniotwórczymi podmiotami w kraju, zajmującymi się problematyką prawa pracy. Autor komentarza do kodeksu pracy, ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy, kilkunastu rozporządzeń wykonawczych do kodeksu pracy, jak również kilkuset publikacji poświęconych problematyce prawa pracy oraz bhp. Jako były pracownik PIP posiada bogate doświadczenie w zakresie między innymi poradnictwa, w ramach którego ocenia wątpliwości prawne przez pryzmat zarówno szeroko rozumianego prawa pracy ale i kompetencji kontrolno-nadzorczych inspektorów pracy.