Najczęstsze rodzaje ryzyka występujące w europejskich miejscach pracy

26.06.2015AKTUALNE

Najczęstsze rodzaje ryzyka występujące w europejskich miejscach pracy

Europejska Agencja Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy przedstawi główne ustalenia II edycji Europejskiego badania przedsiębiorstw na temat nowych i pojawiających się zagrożeń (ESENER-2). Wyniki tego badania dają szczegółowy wgląd w to, w jaki sposób w europejskich miejscach pracy zarządza się zagrożeniami dla bezpieczeństwa i higieny pracy. Poznaj najczęstsze identyfikowane czynniki ryzyka w UE.

W ramach badania ESENER-2 zebrano odpowiedzi z prawie 50 tys. miejsc pracy w 36 państwach, w tym wszystkich 28 państwach członkowskich. Dzięki temu wyłonił się szczegółowy obraz, w jaki sposób w europejskich miejscach pracy zarządza się zagrożeniami dla bezpieczeństwa i higieny pracy (BHP). Wyniki są łatwo dostępne za pomocą internetowego pulpitu nawigacyjnego i jest to ważne nowe źródło informacji dla decydentów, naukowców i praktyków.

Celem badania ESENER-2 jest ustalenie, w jaki sposób kwestiami bezpieczeństwa i higieny pracy – a w szczególności nowymi zagrożeniami, takimi jak zagrożenia psychospołeczne – rzeczywiście zarządza się w praktyce w organizacjach o różnej wielkości, w tym w mikroprzedsiębiorstwach zatrudniających od 5 do 10 pracowników. Pytania zadawano osobom najbardziej kompetentnym w kwestii BHP w danej organizacji. Respondenci określili główne czynniki ryzyka w swojej organizacji i opisali, w jaki sposób zarządzają nimi. Co ważne, poinformowali także o powodach, dla których zarządzają ryzykiem, oraz o najważniejszych trudnościach, które w ogóle uniemożliwiają im ocenę ryzyka w miejscu pracy.

Najczęściej zgłaszany czynnik ryzyka

Najczęściej zgłaszanym czynnikiem ryzyka jest konieczność kontaktów z trudnymi klientami, pacjentami, uczniami itp. (58% zakładów w UE-28), co częściowo odzwierciedla ciągły wzrost w sektorze usług. Czynniki prowadzące do chorób układu mięśniowo-szkieletowego, takie jak męczące lub bolesne pozycje i powtarzające się ruchy rąk lub ramion, zgłaszane są bardzo często we wszystkich sektorach działalności.

Przeprowadzanie oceny ryzyka przez unijnych pracodawców

Wyniki wskazują na to, że 76% zakładów w UE-28 przeprowadza regularne oceny ryzyka, z czego 90% uważa je za użyteczny sposób zarządzania kwestiami bezpieczeństwa i zdrowia. Na poziomie krajowym istnieją znaczne różnice pod względem odsetka przedsiębiorstw, w których oceny ryzyka przeprowadza personel wewnętrzny, i odsetka przedsiębiorstw, które korzystają w tym celu z usługodawców zewnętrznych. Odsetek zakładów, w których oceny ryzyka przeprowadza personel wewnętrzny, wynosi od 76% w Danii do 7% w Słowenii. Choć wielkość zakładu ma w tym kontekście duży wpływ, w niektórych państwach nawet w większości najmniejszych zakładów na ogół to personel wewnętrzny przeprowadza oceny ryzyka.

Dyrektor EU-OSHA, Christa Sedlatschek, zauważyła, że „Wśród tych zakładów, które nie przeprowadzają regularnych ocen ryzyka, jako główne powody podaje się, że ryzyko i zagrożenia są już znane (83%) oraz że nie ma większych problemów (80%). Zagrożenia psychospołeczne są postrzegane jako stanowiące większe wyzwanie niż inne. Prawie jedna piąta zakładów zgłaszających konieczność kontaktów z trudnymi klientami lub presję czasową wskazuje jednocześnie, że brakuje im informacji lub odpowiednich narzędzi umożliwiających skuteczne przeciwdziałanie tym zagrożeniom”.

Ważne

Inne kluczowe ustalenie dotyczy tego, że wysoki poziom partycypacji pracowników (formalnej i nieformalnej) jest przydatnym wskaźnikiem dobrej jakości pracy, w tym jakości zarządzania BHP w ogóle, a w szczególności zarządzania ryzykiem psychospołecznym.

Według badań kwestie BHP były omawiane przez kadrę kierowniczą najwyższego szczebla w  61% zakładów pracy w  UE-28, a procent ten wzrastał wraz z wielkością przedsiębiorstwa. W rankingu według państw najwyższe wartości odnotowano w Czechach (81%), Wielkiej Brytanii (79%) i Rumunii (75%), a najniższe w Islandii (35%) i Słowenii (35%), Estonii (32%) i Czarnogórze (25%).

W prawie trzech czwartych badanych zakładów pracy w UE-28 (73%) deklarowano organizowanie dla swoich kierowników zespołów i  kierowników liniowych szkoleń w  zakresie zarządzania BHP w podlegających im zespołach. Procent ten wzrastał wraz z wielkością przedsiębiorstwa i był największy w  sektorach:

  • budownictwa,
  • gospodarowania odpadami,
  • dostaw wody i 
  • zaopatrywania w energię elektryczną (82%) oraz
  • rolnictwa,
  • leśnictwa i 
  • rybactwa (81%).

W rankingu według państw szkolenia są przeprowadzane częściej w Czechach (94%), Włoszech (90%), Słowenii i Słowacji (84%), a rzadziej we Francji (46%), w Luksemburgu (43%) i w Islandii (38%).

Najczęstsze powody przeprowadzania ORZ w UE

Obecne ramy prawne dotyczące BHP pochodzą z 1989 r., kiedy to przyjęto europejską dyrektywę ramową w sprawie bezpieczeństwa i zdrowia w miejscu pracy (dyrektywa 89/391/EWG). Podobnie jak w poprzednim badaniu ESENER, spełnienie obowiązków prawnych było najczęściej przywoływanym powodem zarządzania BHP (85% zakładów w UE-28), a wysoki odsetek respondentów wspomniał również spełnienie oczekiwań pracowników i ich przedstawicieli (79%) oraz unikanie kar nakładanych przez inspekcję pracy (78%).

Badanie ESENER-2 daje także wgląd w to, czy przedsiębiorstwa postrzegają zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy jako ciężar. W przypadku pytania o to, czy złożoność obowiązków prawnych związanych z BHP uważana jest za przeszkodę dla zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy, wyniki wynosiły od 67% we Włoszech do 14% na Litwie. Ponieważ wszystkie państwa członkowskie UE podlegają temu samemu prawodawstwu na poziomie UE, dane te uwydatniają różne sytuacje na szczeblu krajowym i wskazują na znaczenie ustawodawstwa krajowego, struktur wsparcia i innych zasobów.