Napoje i posiłki profilaktyczne, a przedłużająca się zima

Marcin Papierz
09.04.2013AKTUALNE

Zgodnie z rozporządzeniem w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów za okres zimowy uważa się okres od dnia 1 listopada do dnia 31 marca. Tymczasem, choć jest już kwiecień, śnieg wciąż jeszcze nie stopniał, a temperatura za oknem oscyluje około zera stopni. Co w tej sytuacji z posiłkami i napojami profilaktycznymi? Trzeba je zapewniać, czy też nie?

Rozporządzenie Rady Ministrów z 28 maja 1996 r. w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów (Dz.U. nr 60, poz. 279) precyzuje okres zimowy jako czas między 1 listopada, a 31 marca roku następnego – jednak nie zawsze określony w rozporządzeniu „okres zimowy” ma odzwierciedlenie w faktycznie panujących warunków atmosferycznych.

Obecnie warunki odpowiadają zimie klimatycznej, gdyż wg meteorologów za zimę klimatyczną przyjmuje się okres roku, w którym średnia dobowa temperatura powietrza spada poniżej 0 °C.

Tab 1. Temperatury progowe klimatogenicznych pór roku w Polsce (wg IMiGW).

Pora roku

Średnia dobowa temperatura °C

Zima

≤ 0°C

Przedwiośnie

0°C do 5°C

Wiosna

5°C do 15°C

Lato

≥ 15°C

Polecie

10°C do 15°C

Jesień

5°C do 10°C

Przedzimie

0°C do 5°C

Czy taki podział zmienia coś z punktu widzenia obowiązków pracodawcy?

Gorące napoje niezależnie od pory roku

Tu sprawa jest bardzo prosta. Wspomniane już rozporządzenie uzależnia kwestię wydawania napojów przy pracach na otwartej przestrzeni tylko od temperatury otoczenia – poniżej 10°C (ciepłe) lub powyżej 25°C (zimne) – bez względu na porę roku.

Pracodawca powinien zatem wydawać ciepłe napoje do momentu, gdy średnie dobowe temperatury otoczenia nie przekroczą wartości 10°C. Wydawanie napojów nie jest uwarunkowane porą roku ani okresami kalendarzowymi, więc spadek temperatury poniżej 10°C nawet latem skutkował będzie takim obowiązkiem dla pracodawcy.

Trudna kwestia posiłków profilaktycznych

Równie jednoznacznie przepisy regulują kwestię pracowników wykonujących prace związane z wysiłkiem fizycznym, powodującym w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny organizmu powyżej 2000 kcal (8374 kJ) u mężczyzn i powyżej 1100 kcal (4605 kJ) u kobiet. W myśl rozporządzenia należą się im posiłki profilaktyczne bez względu na okres roku i warunki klimatyczne.

Pozostaje jednak grupa pracowników wykonujących prace związane z wysiłkiem fizycznym, powodującym w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny organizmu powyżej 1500 kcal (6280 kJ) u mężczyzn i powyżej 1000 kcal (4187 kJ) u kobiet – tacy pracownicy, w myśl zapisów rozporządzenia, po 31 marca nie muszą otrzymywać posiłków profilaktycznych. Przyjrzyjmy się jednak przepisowi nadrzędnemu, czyli art. 232 Kodeksu pracy (dalej: kp). Artykuł ten zobowiązuje pracodawcę do zapewnienia odpowiednich posiłków i napojów pracownikom zatrudnionym w szczególnie uciążliwych warunkach. A do warunków szczególnie uciążliwych kp zalicza wykonywanie prac w mikroklimacie gorącym i mikroklimacie zimnym, a także prace wykonywane na otwartej przestrzeni.

Niewątpliwie obecne warunki atmosferyczne są warunkami szczególnie uciążliwymi. Co w takim razie powinien zrobić pracodawca?

Problem można rozwiązać na 3 sposoby:

  1. Kierować się przepisem nadrzędnym i wydawać pracownikom posiłki profilaktyczne również po 31 marca. Zasady wydawania posiłków profilaktycznych poza określonym w rozporządzeniu okresem zimowym powinny być określone w zakładowym regulaminie pracy lub innym wewnętrznym uregulowaniu. Powinny uwzględniać również sytuacje występowania niskich temperatur przed 1 listopada i po 31 marca. Ustalenia takie wymagają konsultacji z przedstawicielami pracowników.

  2. Ograniczyć wykonywanie prac wymagających znacznego wysiłku fizycznego przy niskich temperaturach występujących poza „okresem zimowym”.

  3. Ograniczyć czas pracy na otwartej przestrzeni przez stosowanie zamienności prac. Część dniówki pracownik pracuje wewnątrz pomieszczenia, część – poza nim.

Wybór sposobu rozwiązania problemu spoczywa na pracodawcy, który powinien wybrać taką metodę, która najbardziej odpowiada warunkom jego firmy, uwzględniając jednocześnie interes załogi – nie może jednak problemu nie zauważać.

Autor
Prawnik, redaktor PortaluBHP.pl, redaktor naczelny kwartalnika NORMAbhp.pl.

Poradnia 48 Portalu BHP

Jeśli masz jakiekolwiek pytania skorzystaj z indywidualnej porady grona naszych wybitnych Ekspertów.

Bądź codziennie na bieżąco ze zmianami w branży BHP, dzięki aplikacji stworzonej przez najlepszych Ekspertów.