Nowe rozporządzenie w sprawie bhp przy użytkowaniu wózków jezdniowych z napędem silnikowym.

Nowe rozporządzenie Ministra Rozwoju i Finansów z 15 grudnia 2017 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy użytkowaniu wózków jezdniowych z napędem silnikowym (Dz.U. z 2018 r. poz. 47) opublikowane 9 stycznia 2018 r. określa m.in. jasno zasady uzyskania uprawnień do obsługi wskazanych w nim wózków jezdniowych.

Według nowych przepisów nabycie uprawnień do obsługi wózków jezdniowych podnośnikowych z mechanicznym napędem podnoszenia, charakteryzujących się najwyższym poziomem zagrożeń podczas eksploatacji, będzie możliwe wyłącznie zgodnie z przepisami rozporządzenia Ministra Gospodarki w sprawie trybu sprawdzania kwalifikacji wymaganych przy obsłudze i konserwacji urządzeń technicznych (Dz. U. Nr 79, poz. 849, z późn. zm.). Natomiast do obsługi – innych niż podnośnikowe – wózków jezdniowych z napędem silnikowym, charakteryzujących się znacznie niższym poziomem zagrożeń występujących podczas eksploatacji, dopuszczona będzie osoba, która ma 18 lat i:

• ukończy odpowiednie szkolenie przeprowadzone w oparciu o programy opracowane lub zatwierdzone przez Urząd Dozoru Technicznego lub
• posiada dokumenty stwierdzające uprawnienie do kierowania pojazdami silnikowymi lub zespołami składającymi się z pojazdu silnikowego i przyczepy bądź naczepy uzyskane na podstawie przepisów w sprawie wydawania dokumentów stwierdzających uprawnienia do kierowania pojazdami, lub możliwe za okazaniem prawa jazdy na pojazdy mechaniczne.

Oznacza to, że do obsługi wózków jezdniowych podnośnikowych z mechanicznym napędem podnoszenia, charakteryzujących się najwyższym poziomem zagrożeń podczas eksploatacji, trzeba będzie mieć potwierdzone kwalifikacje – w formie zaświadczenia kwalifikacyjnego wydanego przez organ właściwej jednostki dozoru technicznego po przeprowadzonej procedurze kwalifikacyjnej.

Natomiast obecne imienne zezwolenia do obsługi wózków wydawane przez pracodawców zastąpią zaświadczenia o ukończeniu, z wynikiem pozytywnym, szkolenia dla operatorów/kierowców wózków jezdniowych z napędem silnikowym – innych niż podnośnikowe – przeprowadzonego według programu opracowanego lub zatwierdzonego przez Urząd Dozoru Technicznego.

Ponadto, aby obsługiwać wózki jezdniowe z napędem silnikowym – inne niż podnośnikowe, wystarczy posiadanie uprawnienia (prawa jazdy) do kierowania pojazdami silnikowymi wydane na podstawie ustawy z 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami (tekst jedn.: Dz.U. z 2017 r. poz. 978)  

Jednak w przypadku wykonywania prac przy użyciu wózka jezdniowego stwarzających możliwość wystąpienia szczególnego zagrożenia dla zdrowia lub życia ludzkiego związanego z warunkami panującymi w miejscu transportu, konieczne jest wystawienie pisemnego polecenia dla operatora przez organizatora pracy. Pisemne polecenie powinno zostać uzgodnione z właścicielem lub użytkownikiem terenu, na którym prace są wykonywane.

Choć nie ma określonego odgórnie wzoru pisemnego polecenia wykonania pracy, to jednak przepisy nowego rozporządzenia wskazują, co powinno się w nim znaleźć. Polecenie powinno zwierać w szczególności:

1)      numer polecenia;

2)      imię, nazwisko i stanowisko służbowe osób odpowiedzialnych za organizację oraz wykonanie pracy;

3)      wskazanie zakresu i miejsca wykonania poleconych prac;

4)      określenie warunków i środków ochronnych niezbędnych do zapewnienia bezpiecznego przygotowania i wykonania poleconych prac, w tym środków ochrony indywidualnej;

5)      wyznaczenie terminu rozpoczęcia i zakończenia prac oraz przerw w ich wykonaniu.

Zauważmy, że nowe rozporządzenie nakłada szereg obowiązków związanych z zapewnieniem bezpieczeństwa pracy wprost na organizatora pracy. To do jego zadań należeć będzie:

• określenie sposób rejestrowania, wydawania, przekazywania, obiegu i przechowywania poleceń pisemnych;
• zapewnienie sprawdzenia stanu technicznego wózka jezdniowego przed rozpoczęciem pracy;
• informowanie operatora wózka, przed rozpoczęciem pracy, o dopuszczalnej prędkości ruchu wózków jezdniowych na poszczególnych odcinkach tras przejazdu, z uwzględnieniem nasilenia ruchu, rodzaju transportowanych ładunków, szerokości i stanu dróg oraz widoczności;
• podęcie środków zapobiegających wtargnięciu osób na teren pracy wózków jezdniowych;
• stosowanie odpowiednich środków w celu ochrony osób przed skutkami zagrożeń powodowanych działaniem wózków jezdniowych.

Celowo nowe rozporządzenie używa pojęcia organizator pracy. Pod tym pojęciem kryje się zarówno pracodawca, jak i przedsiębiorca niebędący pracodawcą organizujący pracę wykonywaną przez osobę fizyczną na innej podstawie niż stosunek pracy albo prowadzącą na własny rachunek działalność gospodarczą powierzającego obsługę wózka operatorowi.

Zaznaczmy również, że genezą wprowadzenia nowego rozporządzenia w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy użytkowaniu wózków jezdniowych z napędem silnikowym jest chęć uporządkowania przepisów dotyczących tego rodzaju wózków jezdniowych.

Przykładem niejasnej sytuacji zdobywania kwalifikacji do obsługi wózków jezdniowych mogą być przepisy rozporządzenia w spr. bhp podczas eksploatacji maszyn i urządzeń do robót ziemnych, budowlanych i drogowych oraz rozporządzenia w spr. bhp przy użytkowaniu wózków jezdniowych z napędem silnikowym. Chociaż wydane na tej samej podstawie prawnej, stawiają różne wymagania wobec operatorów wózków i przewidują różne formy uzyskiwania tego samego rodzaju uprawnień.

Według obecnie obowiązujących przepisów rozporządzenia w spr. bhp przy użytkowaniu wózków jezdniowych z napędem silnikowym dopuszczalne jest wydawanie przez pracodawcę zatrudniającego operatora imiennych zezwoleń na nieokreślone bliżej typy wózków. Natomiast na wózki podnośnikowe operatorzy powinni posiadać uprawnienia w trybie określonym na podstawie przepisów rozporządzenie w spr. bhp podczas eksploatacji maszyn i urządzeń do robót ziemnych, budowlanych i drogowych. Takie uregulowanie tworzy niepewność prawną – operatorzy urządzeń nie wiedzą, które z uprawnień powinni posiadać i które mogą być uznane w przypadku ubiegania się o możliwość wykonywania zawodu operatora wózka jezdniowego z napędem silnikowym w przypadku pracy poza granicami kraju.

Trzeba jednak zauważyć, że wiele wymagań w zakresie bezpiecznej pracy w nowym rozporządzeniu pozostaje niezmienionych w stosunku do przepisów obecnie obowiązującego rozporządzeniu Ministra Gospodarki z 10 maja 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy użytkowaniu wózków jezdniowych z napędem silnikowym (Dz.U. z 2002 r. nr 70, poz. 650). Odnosi się to szczególnie do kwestii bezpiecznej organizacji pracy oraz zakazów i nakazów dotyczących samej pracy przy użyciu wózka jezdniowego.

Przepisy nowego rozporządzenia stosować będziemy zarówno do:

• osób, które po jego wejściu w życie, dopiero zamierzają nabyć umiejętności lub przygotować się do pracy przy obsłudze wózków jezdniowych z napędem silnikowym,
• operatorów wózków jezdniowych już zatrudnionych przy ich obsłudze,
• pracodawców operatorów wózków i
• osób zlecających operatorom pracę, także na innej podstawie prawnej niż umowa o pracę.

Imienne zezwolenia, o których mowa w § 4 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Gospodarki z 10 maja 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy użytkowaniu wózków jezdniowych z napędem silnikowym (Dz. U. poz. 650 ze zm.):

1)      wystawione do dnia 31 grudnia 2004 r. zachowują ważność nie dłużej niż do dnia 31 grudnia 2019 r.;

2)      wystawione do dnia 31 grudnia 2014 r. zachowują ważność nie dłużej niż do 31 grudnia 2020 r.;

3)      wystawione od dnia 1 stycznia 2015 r. zachowują ważność nie dłużej niż do dnia 31 grudnia 2021 r.

Natomiast dotychczasowe dokumenty potwierdzające kwalifikacje do obsługi wózków jezdniowych zachowałyby ważność bezterminowo.

Nowe rozporządzanie wejdzie w życie 10 sierpnia 2018 r. i zastąpi obecnie funkcjonujące rozporządzenie Ministra Gospodarki z 10 maja 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy użytkowaniu wózków jezdniowych z napędem silnikowym.