O czym trzeba pamiętać zatrudniając młodocianych pracowników?

Karolina Walas
Karolina Walas
21.09.2018AKTUALNE

O czym trzeba pamiętać zatrudniając młodocianych pracowników?

Od początku września 2018 r. pracodawcy mogą zatrudniać osoby piętnastoletnie. Skąd ta zmiana? Wynika ona z przystosowania prawa do zmian w systemie edukacji i obniżenia wieku pracownika młodocianego. Teraz jest nim osoba która ukończył 15 r.ż.. Oto kilka wskazówek, które należy mieć na uwadze chcąc zatrudnić pracowników młodocianych.

Od 1 września 2018 r. młodocianym w rozumieniu jest osoba, która ukończyła 15 lat, a nie przekroczyła 18 lat. Wolno zatrudniać tylko tych młodocianych, którzy:

  • ukończyli co najmniej ośmioletnią szkołę podstawową i
  • przedstawią świadectwo lekarskie stwierdzające, że praca danego rodzaju nie zagraża ich zdrowiu.
Uwaga!

Młodociany nieposiadający kwalifikacji zawodowych może być zatrudniony tylko w celu przygotowania zawodowego.

Niemniej jednak w określonych przypadkach, wyjątkowo dopuszczalne jest:

  • zatrudnianie osób niemających 15 lat, które ukończyły ośmioletnią szkołę podstawową oraz
  • zatrudnianie osób które nie ukończyły ośmioletniej szkoły podstawowej.

Według zmian wprowadzonych do Kodeksu pracy z dniem 1 grudnia 2018 r. osoba, która:

  1. ukończyła ośmioletnią szkołą podstawową, niemająca 15 lat, może być zatrudniona na zasadach określonych dla młodocianych w roku kalendarzowym, w którym kończy 15 lat;
  2. ukończyła ośmioletnią szkołę podstawową, niemająca 15 lat, z wyjątkiem osoby, o której mowa w pkt 1., może być zatrudniona na zasadach określonych dla młodocianych w celu przygotowania zawodowego w formie nauki zawodu;
  3. nie ukończyła ośmioletniej szkoły podstawowej, niemająca 15 lat, może być zatrudniona na zasadach określonych dla młodocianych w celu przygotowania zawodowego w formie przyuczenia do wykonywania określonej pracy.

Zawarcie umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego z osobą, która mowa (nie)ukończyła ośmioletnią szkołą podstawową, niemająca 15 lat, jest dopuszczalne w przypadku wyrażenia na to zgody przez:

  • przedstawiciela ustawowego lub opiekuna prawnego tej osoby oraz
  • uzyskania pozytywnej opinii poradni psychologiczno-pedagogicznej.

Natomiast w przypadku osoby, która nie ukończyła ośmioletniej szkoły podstawowej, niemająca 15 lat, wymagane jest również uzyskanie zezwolenia dyrektora ośmioletniej szkoły podstawowej, w której obwodzie mieszka ta osoba, na spełnianie obowiązku szkolnego poza szkołą.

Z osobą, która ukończyła 15 lat i nie ukończyła ośmioletniej szkoły podstawowej, może być, na wniosek jej przedstawiciela ustawowego lub opiekuna, zawarta umowa o pracę w celu przygotowania zawodowego odbywanego w formie przyuczenia do wykonywania określonej pracy, jeżeli:

  1. została ona przyjęta do oddziału przysposabiającego do pracy utworzonego w ośmioletniej szkole podstawowej albo
  2. uzyskała zezwolenie dyrektora ośmioletniej szkoły podstawowej, w której obwodzie mieszka, na spełnianie obowiązku szkolnego poza szkołą oraz uzyskała pozytywną opinię poradni psychologiczno-pedagogicznej.

Z osobą, która ukończyła 15 lat i nie ukończyła ośmioletniej szkoły podstawowej, spełniającą obowiązek szkolny poza szkołą, może być, po ukończeniu przez nią przygotowania zawodowego w formie przyuczenia do wykonywania określonej pracy, zawarta umowa o pracę w celu przygotowania zawodowego w formie nauki zawodu.

Jakie obowiązki ciążą nad pracodawcą w związku z zatrudnianiem młodocianych?

Pracodawca jest obowiązany zapewnić młodocianym pracownikom opiekę i pomoc, niezbędną dla ich przystosowania się do właściwego wykonywania pracy. Ponad to pracodawca jest obowiązany prowadzić ewidencję pracowników młodocianych, a o tym często zapominamy.

Czy możemy zatrudniać młodocianego w innym celu niż przygotowanie zawodowe?

Tak, ale młodociany musi być zatrudniony na podstawie umowy o pracę i tylko przy wykonywaniu lekkich prac. Ważne tutaj jest przypomnienie, że praca lekka nie może powodować zagrożenia dla życia, zdrowia i rozwoju psychofizycznego młodocianego, a także nie może utrudniać młodocianemu wypełniania obowiązku szkolnego.

Ważne

Wykaz lekkich prac określa pracodawca po uzyskaniu zgody lekarza wykonującego zadania służby medycyny pracy. Wykaz ten wymaga zatwierdzenia przez właściwego inspektora pracy i nie może zawierać prac  wzbronionych młodocianym.

Niestety młodociani bywają traktowani jako tania siła robocza. Do tego nie możemy dopuścić!  Zapamiętać należy, że wykaz lekkich prac ustala pracodawca w regulaminie pracy i jest obowiązany zapoznać młodocianego z wykazem lekkich prac przed dopuszczeniem go do pracy. Niemniej jednak, to pracodawca ustala wymiar i rozkład czasu pracy młodocianego zatrudnionego przy lekkiej pracy,  uwzględniając tygodniową liczbę godzin nauki wynikającą z programu nauczania, a także z rozkładu zajęć szkolnych młodocianego.

Czy młodociany podlega wstępnym badaniom lekarskim?

Tak, młodociani pracownicy podlegają wstępnym badaniom lekarskim przed przyjęciem do pracy, a także badaniom okresowym i kontrolnym w czasie zatrudnienia. Natomiast, jeżeli lekarz orzeknie, że dana praca zagraża zdrowiu młodocianego, pracodawca jest obowiązany zmienić rodzaj  pracy, a gdy nie ma takiej możliwości, niezwłocznie rozwiązać umowę o pracę i wypłacić odszkodowanie w wysokości  wynagrodzenia za okres wypowiedzenia.

Czy dla stanowiska młodocianego pracownika należy oceniać ryzyko zawodowe?

Tak, dla stanowiska młodocianego pracownika należy dokonać oceny ryzyka zawodowego. Ryzyko zawodowe, to systematyczne badanie wszystkich aspektów pracy, które jest przeprowadzane w celu stwierdzenia, jakie zagrożenia w środowisku pracy mogą być powodem urazu lub pogorszenia się stanu zdrowia pracownika i czy zagrożenia te można wyeliminować.
Prawidłowo przeprowadzona ocena ryzyka zawodowego powinna zapobiegać szkodliwym skutkom zagrożeń występujących w środowisku pracy. Takie informacje pracodawca jest obowiązany przekazać młodocianemu, ponadto ma poinformować go o zasadach ochrony przed zagrożeniami.

Ile godzin może pracować młodociany?

Tygodniowy wymiar czasu pracy młodocianego w okresie odbywania zajęć szkolnych nie może przekraczać  12 godzin. W dniu uczestniczenia w zajęciach szkolnych wymiar czasu pracy młodocianego nie może przekraczać 2 godzin. Natomiast, wymiar czasu pracy młodocianego wokresie ferii szkolnych nie może przekraczać 7 godzin na dobę i 35 godzin  w tygodniu.

Do czasu pracy młodocianego wlicza się czas nauki w wymiarze wynikającym z obowiązkowego programu zajęć  szkolnych, bez względu na to, czy odbywa się ona w godzinach pracy. Jeżeli dobowy wymiar czasu pracy młodocianego jest dłuższy niż 4,5 godziny, pracodawca jest obowiązany wprowadzić przerwę w pracy trwającą nieprzerwanie 30 minut, wliczaną do czasu pracy.

Czas pracy młodocianego w wieku:

  • do 16 lat nie może przekraczać 6 godzin na dobę,
  • powyżej 16 lat nie może przekraczać 8 godzin na dobę.
Ważne

Młodocianego nie można zatrudniać w godzinach nadliczbowych ani w porze nocnej! (Pora nocna dla młodocianego przypada pomiędzy godzinami 22 00 a 6 00.)

Przerwa w pracy młodocianego obejmująca porę nocną powinna trwać nieprzerwanie nie mniej niż 14 godzin. Natomiast w każdym tygodniu młodociany ma prawo do co najmniej 48 godzin nieprzerwanego odpoczynku, który powinien obejmować niedzielę.

Praca młodocianego pracownika jest ciężka z każdej perspektywy. Młody człowiek podejmujący pracę jest przerażony, zarówno ilością pracy, jak i jej obwarowaniami prawnymi. Pracodawca nie ma łatwiej, poza rygorystycznym podejściem ustawodawcy musi jeszcze zmierzyć się z częścią pedagogiczną. Nie do ukrycia jest fakt, że obie strony muszą wypracować system współpracy i wzajemnych zależności. Obie strony muszą też znać swoje prawa, niestety często zaobserwować można brak świadomości podstawowych zasad pracy młodocianego ustalonych w Kodeksie pracy co sprawia, że młody człowiek bezmyślnie podporządkowuje się pod wszystkie wytyczne pracodawcy.

Autor: 

Karolina Walas

Specjalista BHP

Inspektor Ochrony Przeciwpożarowej

Autor
Karolina Walas
Magister logistyki, po studiach podyplomowych bezpieczeństwo i higiena pracy oraz kursie inspektorów ochrony przeciwpożarowej. Dobrze poruszająca się w sprawach bezpieczeństwa Resortu Obrony Narodowej. Na co dzień specjalista bhp w prężnie rozwijającej się firmie produkcyjnej Stadler Polska Sp. z o.o. Zaznajomiona z systemem zarządzania OHAS 18001 PN-N oraz innymi Polskimi Normami powiązanymi z bhp i p.poż. Ponad to realizuje zadania z zakresu prawa pracy i pierwszej pomocy przedmedycznej. Jej specjalność to: ochrona praw pracowniczych, badania środowiska pracy oraz prace szczególnie niebezpieczne.