O stwierdzeniu choroby zawodowej decyduje orzeczenie lekarskie

W sprawie, rozpoznanej przez Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 14 października 2014 r., sygn. akt II OSK 814/13 państwowy powiatowy inspektor sanitarny w Tychach stwierdził u ubezpieczonej chorobę zawodową w postaci przewlekłej choroby obwodowego układu nerwowego wywołanej sposobem wykonywania pracy: zespół cieśni w obrębie nadgarstka, wymienionej w poz. 20.1 wykazu chorób zawodowych stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z 30 czerwca 2009 r. w sprawie chorób zawodowych (Dz.U. nr 105, poz. 869). Inspektor sanitarny powołał się na treść orzeczenia lekarskiego Wojewódzkiego Ośrodka Medycyny Pracy w Katowicach – Poradni Chorób Zawodowych w Sosnowcu oraz protokół przesłuchania ubezpieczonej, z których wynika, że praca przez nią wykonywana cechowała się monotypią w zakresie stawów nadgarstkowych, co sugeruje zawodową etiologię rozpoznanego schorzenia.

Spółka, w której była zatrudniona ubezpieczona wniosła odwołanie od tej decyzji. Zarzuciła w nim inspektorowi sanitarnemu błędne przyjęcie, że okres narażenia zawodowego datuje się od 2000 roku do teraz, mimo, że z akt osobowych pracownicy oraz karty narażenia zawodowego wynika jednoznacznie, że od marca 1984 r. do września 1984 r. wykonywała pracę na stanowisku chałupnika maszynowego, gdzie występowało przeciążenie kończyn górnych w stawach nadgarstkowych.

Ponadto spółka zarzuciła inspektorowi sanitarnemu przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów ze względu na to, że opinia lekarska nie zawierała właściwego uzasadnienia oraz wykazania związku przyczynowego pomiędzy schorzeniem a warunkami pracy. W ocenie spółki inspektor sanitarny nie wziął także pod uwagę pozazawodowych czynników mogących mieć wpływ na powstanie choroby.

Śląski Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny utrzymał w mocy decyzję organu pierwszej instancji. W uzasadnieniu decyzji organ drugiej instancji wskazał, że rozpoznana u ubezpieczonej choroba jest wymieniona w wykazie chorób zawodowych, a jednocześnie ocena warunków pracy pozwala przyjąć z wysokim prawdopodobieństwem, że praca przez nią wykonywana mogła spowodować powstanie choroby zawodowej w obrębie cieśni nadgarstka.

Spółka odwołała się od decyzji organu inspekcji sanitarnej drugiej instancji do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach.

WSA w Gliwicach oddalił skargę spółki. W uzasadnieniu wyroku sąd podkreślił, że o stwierdzeniu choroby zawodowej decyduje zachowanie dwóch przesłanek:

• pierwsza to zamieszczenie danego schorzenia w wykazie chorób zawodowych stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z 30 czerwca 2009 r. w sprawie chorób zawodowych,
• druga to ustalenie, że zostało ono spowodowane działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia, występujących w środowisku pracy lub w związku ze sposobem wykonywania pracy.

W ocenie sądu materiał dowodowy w omawianej sprawie potwierdza, że ubezpieczona we wskazanym wyżej okresie zatrudnienia wykonywała czynności powtarzalne i połączone z przeciążeniem kończyn górnych w stawach nadgarstkowych, w wymuszonej pozycji ciała, które stwarzały ryzyko powstania tej choroby zawodowej. Ponadto ubezpieczona w toku postępowania była badana w Wojewódzkim Ośrodku Medycyny Pracy w Katowicach Poradni Chorób Zawodowych w Sosnowcu, którego lekarze orzekli o rozpoznaniu u niej choroby zawodowej. W konsekwencji sąd uznał, że schorzenie ubezpieczonej nosi znamiona omawianej choroby.

Spółka złożyła skargę na wyrok sądu pierwszej instancji do Naczelnego Sądu Administracyjnego. W uzasadnieniu powtórzyła soją dotychczasową argumentację w sprawie. NSA oddalił skargę spółki.

W uzasadnieniu wyroku NSA podkreślił, że za chorobę zawodową uważa się chorobę wymienioną w wykazie chorób zawodowych, jeżeli w wyniku oceny warunków pracy można stwierdzić bezspornie lub z wysokim prawdopodobieństwem, że została ona spowodowana działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy, albo w związku ze sposobem wykonywania pracy, zwanych „narażeniem zawodowym". Rozpoznanie zaś choroby zawodowej u pracownika lub byłego pracownika może nastąpić w okresie jego zatrudnienia w narażeniu zawodowym albo po zakończeniu pracy w takim narażeniu, pod warunkiem wystąpienia udokumentowanych objawów chorobowych w okresie ustalonym w wykazie chorób zawodowych.

Postępowanie w sprawie choroby zawodowej składa się z kilku etapów:

1. W pierwszej kolejności podejrzenie choroby zawodowej zgłasza się właściwemu państwowemu powiatowemu inspektorowi sanitarnemu i okręgowemu inspektorowi pracy.
2. Inspektor sanitarny po otrzymaniu zawiadomienia wszczyna postępowanie i kieruje pracownika lub byłego pracownika na badanie w celu wydania orzeczenia o rozpoznaniu choroby zawodowej.
3. Następnie wydawane jest przez lekarza posiadającego odpowiednie kwalifikacje zatrudnionego w określonych jednostkach orzeczniczych, orzeczenie lekarskie dotyczące choroby zawodowej.                            

Dopiero po otrzymaniu ostatecznego orzeczenia lekarskiego właściwy organ inspekcji sanitarnej wydaje na podstawie zebranego materiału dowodowego, a w szczególności na podstawie danych zawartych w orzeczeniu lekarskim oraz formularzu oceny narażenia zawodowego pracownika lub byłego pracownika decyzję o stwierdzeniu choroby zawodowej lub o braku podstaw do jej stwierdzenia.

Organy administracji są związane ustaleniami orzeczeń diagnostycznych i nie dysponując przeciwdowodami, które mogłyby orzeczenia te podważyć, nie mają w tym zakresie podstaw do przyjęcia, że rzeczywisty stan zdrowia ubezpieczonego kształtuje się odmiennie od wyników badań stanowiących podstawę orzeczeń lekarskich.