Od 2019 r. zmienią się przepisy ustawy o dozorze technicznym i zasady obowiązywania zaświadczeń kwalifikacyjnych.

Kinga Grodzicka-Lisek
Kinga Grodzicka-Lisek
14.12.2018AKTUALNE

Od 2019 r. zmienią się przepisy ustawy o dozorze technicznym i zasady obowiązywania zaświadczeń kwalifikacyjnych.

W połowie 2019 r. zaświadczenia kwalifikacyjne dla osób obsługujących i konserwujących urządzenia techniczne będą wydawane na czas określony nie krótszy niż 5 lat i nie dłuższy niż 10 lat. Zmiana ta jest wynikiem nowelizacji ustawy o dozorze technicznym, którą to nowelizację podpisał już Prezydent. Zobacz, jakie jeszcze zmiany w przepisach o dozorze technicznym wprowadzi nowelizacja, która generalnie wchodzi w życie od stycznia 2019 r.  

Na opublikowanie w Dzienniku Ustaw czeka podpisana przez Prezydenta Andrzeja Dudę 12 grudnia 2018 r. nowelizacja ustawy z 9 listopada 2018 r. o zmianie ustawy o dozorze technicznym. W wyniku tej zmiany ma nastąpić doprecyzowanie przepisów ustawy z 21 grudnia 2000 r. o dozorze technicznym (tekst jedn.: Dz.U. z 2018 r., poz. 1351) oraz usprawnienie systemu dozoru technicznego, co przełoży się na zwiększenie bezpieczeństwa w zakresie eksploatacji urządzeń technicznych podlegających dozorowi technicznemu.

Wydane zaświadczenie kwalifikacyjne nie będzie wieczne, trzeba będzie je odnowić. (Śródtytuł)

Wśród wielu zmian w ustawie jedną z najważniejszych, z punktu widzenia służby bhp i pracodawców, jest wprowadzenie terminowych zaświadczeń kwalifikacyjnych wydawanych przez organy jednostek dozoru technicznego dla osób obsługujących i konserwujących urządzenia techniczne.

W art. 22 dodaje się ust. 3a w brzmieniu:

„3a. Zaświadczenia kwalifikacyjne osób, o których mowa w ust. 3, są wydawane na czas określony nie krótszy niż 5 lat i nie dłuższy niż 10 lat, w zależności od rodzaju urządzenia technicznego, stopnia trudności w jego obsłudze i konserwacji oraz stopnia zagrożenia, które może spowodować.

Wprowadzenie terminów ważności zaświadczeń uzasadnia dynamiczny rozwój techniki w zakresie konstrukcji i stosowanych systemów bezpieczeństwa w urządzeniach technicznych. Chodzi zatem o zmobilizowanie osób obsługujących i konserwujących urządzenia techniczne do aktualizowania swojej wiedzy technicznej. Efektem zaś takich działań powinno być:

a)       utrzymanie właściwego poziomu wiedzy technicznej tych osób, 

b)      wzrost poziomu kultury technicznej,

c)      wzrost bezpieczeństwa eksploatacji urządzeń technicznych.

Ponadto argumentami przemawiającymi za wprowadzeniem terminowych zaświadczeń były też:

  • postulaty branży dźwigowej oraz spółdzielców w zakresie konieczności wprowadzenia terminowych zaświadczeń kwalifikacyjnych,
  • brak odbywania dodatkowych szkoleń w celu uzyskania zaświadczenia kwalifikacyjnego,
  • ewentualna korzyść dla przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą w zakresie szkoleń (osoby, które nie pracowały od wielu lat np. w zakresie konserwacji urządzeń, przed przystąpieniem do egzaminu w UDT, mogą chcieć odbyć szkolenie przygotowujące),
  • poważne konsekwencje (również finansowe) grożące przedsiębiorcy w wyniku zatrudnienia np. niewykwalifikowanego konserwatora.

Warto podkreślić również, że taka zmiana to wyjście naprzeciw projektom instytucji międzynarodowych zajmujących się bezpieczeństwem technicznym. Starają się one ujednolicić podejście w zakresie wydawania zaświadczeń kwalifikacyjnych do obsługi i konserwacji urządzeń technicznych. Przykładem jest opracowywany przez międzynarodowy komitet techniczny ISO/TC 110 projekt normy dotyczący kwalifikacji personelu obsługującego wózki jezdniowe, w którym określono uwarunkowania utrzymania kompetencji osób obsługujących wózki jezdniowe stosując zasadę potwierdzania kompetencji co 5 lat.

Wydane zaświadczenie będzie obowiązywać na terenie całej Polski

Kolejną interesująca i korzystną zmianą będzie zniesienie konieczności powtórnego wyrabiania zaświadczeń kwalifikacyjnych przez osoby posiadające przedmiotowe zaświadczenie kwalifikacyjne na ten sam zakres, lecz wydane przez inną jednostkę dozoru technicznego. Przepis umożliwi posługiwanie się na terenie Polski jednym zaświadczeniem kwalifikacyjnym wydanym przez organ jednostki dozoru technicznego, bez względu na miejsce instalacji, eksploatacji lub wykorzystania urządzenia technicznego.

W art. 22 po ust. 3a dodaje się ust. 3b w brzmieniu:

 „3b. Zaświadczenie kwalifikacyjne wydane przez organ właściwej jednostki dozoru technicznego potwierdza kwalifikacje osób, o których mowa w ust. 2 i 3, również w przypadku, gdy ze względu na miejsce instalacji, eksploatacji lub wykorzystania urządzenia technicznego dozór techniczny nad tym urządzeniem jest wykonywany przez inną jednostkę dozoru technicznego.”.

Wprowadzony przepis ma ułatwić posługiwanie się zaświadczeniami kwalifikacyjnymi osobom:

  • wykonującym czynności przeróbki plastycznej i obróbki cieplnej,
  • wytwarzającym elementy stosowane do wytwarzania, naprawy lub modernizacji urządzeń technicznych oraz
  • obsługującym i konserwującym urządzenia techniczne.

Dotychczas w tym zakresie konieczne było przeprowadzenia osobnej procedury uzyskiwania uprawnień dla podmiotów zajmujących się ww. czynnościami, ze względu na zakres właściwości organu jednostki dozoru technicznego. Nowy zapis powoduje, że podmiot wykonujący ww. czynności (m.in. obsługi i konserwacji urządzeń technicznych), który posiada już uprawnienie (zaświadczenie kwalifikacyjne) w tym zakresie, nie będzie musiał przechodzić od początku osobnej procedury uzyskiwania uprawnienia. Obowiązkowe będzie jedynie przedstawienie posiadanego zaświadczenia kwalifikacyjnego (uprawnienia) organowi jednostki dozoru technicznego przeprowadzającemu czynności dozoru technicznego na podstawie (art. 13 ust. 1 pkt 2 lit. c i pkt 3 lit. c ustawy o dozorze technicznym).

Wzajemne „uznawanie” zaświadczeń kwalifikacyjnych pozwoli zaoszczędzić przedsiębiorcom czas oraz środki finansowe na uzyskanie właściwego zaświadczenia.

Ważne

Przepis ten będzie miał zastosowanie wyłącznie do urządzeń, dla których zarówno UDT, jaki i TDT i WDT może być jednostką właściwą do wydania zaświadczenia kwalifikacyjnego. Tego typu urządzeniami są przykładowo wózki jezdniowe podnośnikowe z mechanicznym napędem podnoszenia.

Osoba obsługująca wózek jezdniowy podnośnikowy z mechanicznym napędem podnoszenia, posiadająca zaświadczenie kwalifikacyjne wydane przez organ jednej z trzech jednostek dozoru technicznego, musiała zdawać ponownie egzamin organizowany przez organ innej jednostki dozoru technicznego na obsługę tego samego urządzenia, tylko dla tego, że obsługuje taki wózek np. „na terenie” którejś ze specjalistycznej jednostki dozoru technicznego (TDT/WDT). Po zmianach przepisu w takiej sytuacji obsługę wózka jezdniowego podnośnikowego z mechanicznym napędem podnoszenia będzie można powierzyć tej osobie w oparciu o jedno zaświadczenie kwalifikacyjne, bez względu na miejsce obsługi tego wózka (np. hala zlokalizowana na terenie portowym (TDT) i hala zlokalizowana na terenie jednostki organizacyjnej Ministerstwa Obrony Narodowej (WDT) czy też hala produkcyjna w Warszawie (UDT).

Niezębne informacje w zakresie złożenia wniosku o przedłużenie okresu ważności zaświadczenia będą podane w ustawie. (śródtytuł)

Znowelizowane przepisy art. 23 ustawy określają również, jakie dane osobowe powinien zawierać wniosek o sprawdzenie kwalifikacji (podobnie jak wniosek o przedłużenie okresu ważności zaświadczenia kwalifikacyjnego). Wskazane zostały tu także niezbędne załączniki wniosku o sprawdzenie kwalifikacji:

  • informację o wykształceniu osoby zainteresowanej sprawdzeniem kwalifikacji;
  • informację o miejscu, w którym będzie przeprowadzone postępowanie, o sprawdzenie kwalifikacji;
  • informację o zakresie sprawdzanych kwalifikacji i rodzaj urządzenia technicznego;
  • zgodę:

a)       właściciela lub upoważnionego przedstawiciela na wykorzystanie jego urządzenia technicznego w trakcie postępowania o sprawdzenie kwalifikacji,

b)       kierownika jednostki organizacyjnej, w której będzie możliwe przeprowadzenie postępowania;

  • kopie zaświadczeń poświadczających inne kwalifikacje lub uprawnienia, jeśli są wymagane na podstawie odrębnych przepisów.

Trzeba zauważyć, że znowelizowane przepisy nie przewidują opłaty za przedłużenie okresu ważności zaświadczenia kwalifikacyjnego. Natomiast samo przedłużenie następuje na wniosek zawierający dane osoby zainteresowanej przedłużeniem okresu ważności zaświadczenia kwalifikacyjnego oraz numer i zakres zaświadczenia kwalifikacyjnego będącego przedmiotem tego wniosku.

Ważne

Warunkiem przedłużenia okresu ważności zaświadczenia kwalifikacyjnego jest:

1)      złożenie wniosku, nie później niż w terminie 3 miesięcy przed dniem upływu okresu ważności tego zaświadczenia;

2)      wykonywanie czynności w zakresie określonym w zaświadczeniu kwalifikacyjnym przez co najmniej 3 lata w okresie ostatnich 5 lat ważności zaświadczenia.

Koniecznym załącznikiem wniosku o przedłużenie okresu ważności zaświadczenia kwalifikacyjnego jest oświadczenie osoby zainteresowanej przedłużeniem o wykonywaniu czynności w zakresie określonym w tym zaświadczeniu przez co najmniej 3 lata w okresie ostatnich 5 lat ważności zaświadczenia. Takie oświadczenie składane jest pod rygorem odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia. Dlatego też w oświadczeniu umieszcza się klauzulę o następującej treści: ,,Jestem świadomy odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia wynikającej z art. 233 § 6  ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny.”. Klauzula ta zastępuje pouczenie organu  o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń.

Ponadto wśród innych kwestii zmienianych nowelizacją ustawy o dozorze technicznym możemy wyróżnić:

1)   Dodanie definicji określeń: „modernizacja”, „naprawa” i „konserwacja”. Dzięki czemu unikniemy wątpliwości w interpretacji poszczególnych przepisów.

2)   Wskazanie, że w sprawach należących do zakresu działania Urzędu Dozoru Technicznego dotyczących urządzeń technicznych lub urządzeń w elektrowniach jądrowych, organem właściwym, w rozumieniu przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego, jest Prezes Urzędu, a organem wyższego stopnia – minister właściwy do spraw energii.

3)   Umożliwienie sporządzania protokołów badań w postaci elektronicznej, zachowując jednak możliwość sporządzania ich w tradycyjnej postaci papierowej. W myśl znowelizowanego art. 33 ustawy Inspektor sporządza w postaci papierowej lub elektronicznej protokół wykonania czynności dozoru technicznego. Natomiast przedsiębiorca, u którego wykonywane są czynności dozoru technicznego, lub osoba przez niego upoważniona, potwierdza odbiór protokołu. Także przedsiębiorca, u którego wykonywane są czynności dozoru technicznego, zyskał możliwość wyboru sposobu przechowywania zbiorów protokołów – dotyczących danego urządzenia technicznego lub urządzenia do odzyskiwania par paliwa, zwany „księgą rewizyjną urządzenia” – w postaci papierowej lub elektronicznej.

4)   Dodanie do art. 9 ustawy ust. 5, zgodnie z którym decyzja uprawniająca do wytwarzania, naprawiania lub modernizacji urządzenia technicznego, wydana przez organ właściwej jednostki dozoru technicznego uprawniać będzie do wyżej wymienionych czynności objętych tą decyzją urządzeń technicznych, również w przypadku gdy ze względu na miejsce instalacji, eksploatacji lub wykorzystania dozór techniczny nad urządzeniem technicznym jest wykonywany przez inną jednostkę dozoru technicznego. Pod warunkiem, że technologia wytwarzania, naprawy lub modernizacji urządzenia technicznego będzie zgodna z tą decyzją. Dzięki tej zmianie nie trzeba będzie powtórnie uzyskiwać uprawnień, jeżeli wytwarzający, naprawiający lub modernizujący posiada już takie uprawnienia, lecz wydane przez inną jednostkę dozoru technicznego.

5)   Wprowadzenie w art. 19 ust. 1 ustawy obowiązku, po stornie eksploatującego urządzenie techniczne, niezwłocznego zawiadamiania organu właściwej jednostki dozoru technicznego o każdym:

  • niebezpiecznym uszkodzeniu urządzenia technicznego lub
  • nieszczęśliwym wypadku związanym z jego eksploatacją.

Z regulacji tej wyłączono urządzenia do odzyskiwania par paliwa, argumentując, że nie powodują one zagrożeń dla życia lub zdrowia ludzkiego, określonych w art. 4 pkt 1 ustawy o dozorze technicznym.

6)   Zmodyfikowanie art. 40 ustawy wskazujące, że w skład Urzędu Dozoru Technicznego wchodzą Centrala UDT oraz oddziały terenowe UDT. Analogiczne struktury przewidziano dla Transportowego Dozoru Technicznego (art. 46 ustawy - Biuro i oddziały terenowe TDT) oraz dla Wojskowego Dozoru Technicznego (art. 52 ustawy–Biuro WDT i delegatury WDT).

Generalnie znowelizowane przepisy ustawy o dozorze technicznym wchodzi w życie z 1 stycznia 2019 r. Wyjątek stanowią zmiany w przepisach:

  • art. 22 ust. 3a i 3b oraz ust. 4 – dotyczące czasowości wydawania zaświadczenia kwalifikacyjnego i jego cofania;
  • art. 23: ust. 1a do ust. 1c i ust. 2a do ust. 2e oraz ust. 3 i ust. 5 – dotyczące wniosku o sprawdzenie kwalifikacji i przedłużenie okresu ważności zaświadczenia

które wchodzą w życie z dniem 1 czerwca 2019 r.

Natomiast zaświadczenia kwalifikacyjne wydane przed dniem 1 czerwca 2019 r., zachowują ważność przez okres 5 lat, chyba że przed upływem tego terminu zostaną cofnięte na podstawie art. 22 ust. 4 ustawy .

Organ właściwej jednostki dozoru technicznego może cofnąć, w drodze decyzji, uprawnienia kwalifikacyjne wynikające z zaświadczenia kwalifikacyjnego w razie nieprzestrzegania przez osoby posiadające uprawnienia warunków technicznych dozoru technicznego oraz norm i przepisów prawnych w tym zakresie.

Zaświadczenia kwalifikacyjne wydane po przeprowadzeniu postępowania kwalifikacyjnego wszczętego i niezakończonego przed dniem 1 czerwca 2019 r. zachowują ważność przez okres 5 lat, chyba że przed upływem tego terminu zostaną cofnięte na podstawie art. 22 ust. 4 ustawy.

Autor: 

Kinga Grodzicka-Lisek

Autor
Kinga Grodzicka-Lisek
Prawnik, specjalizujący się w zagadnieniach prawa pracy oraz bezpieczeństwa i higieny pracy. Kilkuletni pracownik kancelarii adwokackiej. Autorka wielu tekstów i porad w zakresie prawa pracy oraz bhp. Redaktor „Portalu bhp” i była redaktor naczelna „Bhp w firmie” w 2011 r., redaktor prowadząca poradnik „Szkolenia bhp w firmie” w latach 2007-2009.