Od czego zależy skuteczna profilaktyka po ocenie ryzyka?

Wybierając działanie profilaktyczne, należy rozważyć kolejno możliwość:

• całkowitej eliminacji zagrożenia,
• zmiany zagrożenia na mniejsze,
• ograniczenia możliwości kontaktu pracowników z zagrożeniem,
• lepszego przygotowania pracowników,
• zastosowania środków ochrony indywidualnej,
• zapewnienia nadzoru nad wykonywaniem prac.

O tym, czy obrane działania profilaktyczne będą skuteczne zadecydują w dużej mierze błędy w ocenie ryzyka zawodowego.

Wśród tych błędów największy wpływ będą miały:

• nieprawidłowa identyfikacja istotnych zagrożeń (brak znajomości zagrożenia powoduje całkowite jego lekceważenie),
• nieprawidłowe oszacowanie ryzyka zawodowego związanego z zagrożeniami (najczęściej wynika to z błędnej wyceny, że prawdopodobieństwo zaistnienia zdarzenia jest dużo niższe od faktycznego),
• akceptowanie zbyt wysokiego poziomu ryzyka zawodowego (osoby odpowiedzialne za stan bhp z różnych względów akceptują wysokie ryzyko zawodowe i nie podejmują właściwych działań profilaktycznych).

Innym aczkolwiek równie częstym błędem w metodyce oceny ryzyka zawodowego jest prowadzenie oceny ryzyka zawodowego związanego z pracą, jaką sobie wyobraża przeprowadzający ocenę, a nie która jest faktycznie wykonywana. Taka sytuacja ma miejsce gdy oceniający nie ma dostatecznej wiedzy na temat ocenianej pracy i nie dokona wysiłku oględzin stanowiska pracy oraz nie zbierze informacji od pracowników. W takim przypadku działania prewencyjne mogą być równie wyimaginowane jak i same zagrożenia przy takiej wyobrażanej pracy. Zatem wobec realnego stanu rzeczy z całą pewnością działania profilaktyczne będą nieskuteczne.

W ocenie ryzyka uwzględniamy wszelkie zdarzenia także te, które nie spowodowały urazu. Je także analizujemy pod kątem stwarzanego ryzyka zawodowego. Ich rozpatrzenie, wnioski jakie wyciągniemy powinny wpłynąć także na naszą decyzję o środkach prewencyjnych.

Pamiętajmy też, że wszystkie plany działań profilaktycznych powinny być konsultowane z pracownikami lub ich przedstawicielami.

Na skuteczność działań profilaktycznych wpływać będzie również brak działań i rozwiązań systemowych. Jednorazowe usunięcie nieprawidłowości może okazać się niewystarczające.

Odgrywa to znaczącą rolę w przypadku stanowisk pracy, na których występują poważne zagrożenia. Tu bowiem profilaktyka musi opierać się na stałej kontroli poziomu ryzyka zawodowego – zapewnieniu systematycznych kontroli przestrzegania podstawowych elementów ograniczających ryzyko zawodowe.

Należy mieć jeszcze na uwadze kwestie poziomu ryzyka. Bardzo ważne jest aby działania profilaktyczne odpowiadały, były dostosowane do poziomu ryzyka określonego w ocenie. Dlatego po wprowadzeniu zmian zawsze trzeba ponownie ocenić ryzyko zawodowe i zadecydować, czy teraz można je zaakceptować.

Pamiętajmy, że celem oceny nie jest stworzenie dokumentu, ale kontrolowanie ryzyka zawodowego na możliwie najniższym poziomie.

Autor: Krzysztof Goldman
Okręgowy Inspektorat Pracy
Państwowej Inspekcji Pracy
w Lublinie