Pokontrolna procedura Sanepidu

Odpowiadając wprost na pytania zawarte we wstępie, gdy w wyniku kontroli Państwowej Inspekcji Sanitarnej zostaną stwierdzone naruszenia w zakresie wymagań higienicznych i zdrowotnych, państwowy inspektor sanitarny nakazuje, w drodze decyzji, usunięcie w ustalonym terminie stwierdzonych uchybień. Tym samym z treści decyzji wynika konkretny termin jej realizacji. Część nieprawidłowości wykazanych podczas kontroli regulowana jest sankcjami w wymiarze finansowym – grzywnami nakładanymi w drodze mandatów karnych. Przepisy nie wskazują na konkrety algorytm ich wyliczania – zawierając zwykle dolną i górną granicę kary. Grzywny nie są jednak stosowane w sposób dowolny – przy miarkowaniu ich wysokości uwzględnia się okoliczności dodatkowe, takie jak społeczna szkodliwość czynu czy rodzaj i stopień winy.

Państwowa Inspekcja Sanitarna (dalej: PIS) zwana często zwyczajowo „sanepidem” jest wyspecjalizowaną instytucją państwową świadczącą bardzo liczne spektrum niezwykle istotnych zadań z zakresu szeroko rozumianego zdrowia publicznego. Jako instytucja państwowa nie działa w sposób dowolny. Podstawowym aktem regulującym zarówno strukturę organizacyjną, jak również kompetencje – w tym kontrolne – PIS jest ustawa z 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (dalej: ustawa o PIS).

Podstawowy zakres działania PIS wynika z art. 1 przywołanej ustawy o PIS. Zgodnie z jego brzmieniem, inspekcja powołana jest do sprawowania nadzoru nad warunkami:

• higieny środowiska,
• higieny pracy w zakładach pracy,
• higieny radiacyjnej,
• higieny procesów nauczania i wychowania,
• higieny wypoczynku i rekreacji,
• zdrowotnymi żywności, żywienia i przedmiotów użytku oraz
• higieniczno-sanitarnymi, jakie powinien spełniać personel medyczny, sprzęt oraz pomieszczenia, w których są udzielane świadczenia zdrowotne.

Wyżej wskazane zadania PIS wykonywane są w ramach zapobiegawczego i bieżącego nadzoru sanitarnego oraz prowadzeniu działalności zapobiegawczej w zakresie chorób zakaźnych, jak również na prowadzeniu działalności o charakterze edukacyjnym.

Kontrola prowadzona przez PIS nie jest celem samym w sobie. Ustalenia stwierdzone w trakcie kontroli w zakresie nieprawidłowości są regulowane za pomocą stosownych instrumentów prawnych. Jednym z nich jest decyzja. Zgodnie z art. 27 ust 1 ustawy o PIS, w razie stwierdzenia naruszenia wymagań higienicznych i zdrowotnych, państwowy inspektor sanitarny nakazuje, w drodze decyzji, usunięcie w ustalonym terminie stwierdzonych uchybień. Tym samym z powyższego przepisu wynika, że w pierwszej kolejności wydawana jest decyzja, której przedmiotem są określone nieprawidłowości w zakresie wymagań higienicznych i zdrowotnych. Następnie jest ona kierowana do kontrolowanego podmiotu w celu realizacji w terminie w niej określonym.

Termin określany przez państwowego inspektora sanitarnego na wykonanie decyzji nie jest dowolny. Uwzględnia on zarówno wagę stwierdzonych nieprawidłowości, jak również obiektywną możliwość realizacji decyzji w danym przedziale czasu.

Odrębną sprawą są grzywny nakładane w drodze mandatów karnych. Zagadnienie to reguluje rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z 17 października 2002 r. w sprawie nadania funkcjonariuszom organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej uprawnień do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego. Upoważnienia dla funkcjonariuszy organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego wydaje państwowy wojewódzki inspektor sanitarny – funkcjonariuszom wojewódzkiej stacji sanitarno-epidemiologicznej. W przypadku funkcjonariuszy powiatowej stacji sanitarno-epidemiologicznej upoważnienia wydawane są przez państwowego powiatowego inspektora sanitarnego.

Warto również wspomnieć o wykroczeniach przeciwko zdrowiu uregulowanych w przepisach art. 109-117 ustawy z 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń.

Granice wszelkich sankcji finansowych nakładanych przez pracowników czy organy państwowej inspekcji sanitarnej są jasno określone w przepisach prawa, regulujących poszczególne rodzaje wykroczeń, lub odwołując się w tym zakresie do ogólnych zasad – w tym określających wysokość kar, obowiązujących na gruncie przepisów kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia.

W żadnym wypadku nie ma możliwości nałożenia sankcji w wysokości wyższej niż wynika to z przepisów.