Poznaj Normę ISO 45001, następcę OHSAS 18001

Norbert Szymkiewicz
Norbert Szymkiewicz
21.11.2017AKTUALNE

Poznaj Normę ISO 45001, następcę OHSAS 18001

Niebawem zacznie obowiązywać nowa Norma ISO 45001, określająca wymagania dotyczące systemu zarządzania bhp. Wiele firm wprowadziło już System Zarządzania Bezpieczeństwem i Higieną Pracy według normy OHSAS 18001. Zapewne teraz zastanawiają się czy konieczne będzie uzyskanie certyfikatu według nowych standardów, czym różnić się będzie jedna norma od drugiej? Natomiast jeżeli w Twojej firmie jeszcze nie wdrożono systemu zarządzania bhp dowiedź się czym jest norma ISO 45001 i jakie są jej zalety.

Korzyści 

Ten tekst pozwoli Ci:

  • Poznać różnice między normą OHSAS 18001 a ISO 45001

  • Przygotować się na zmianę norm dotyczących systemu zarządzania bhp

  • Podjąć decyzję w zakresie wdrożenia w firmie systemu zarządzania BHP

Obciążenie związane z wypadkami i chorobami zawodowymi jest znaczące, zarówno dla pracodawców, jak i dla całej gospodarki. Skutkuje to stratami wynikającymi z wcześniejszego przechodzenia na emeryturę, nieobecności pracowników i rosnących składek ubezpieczeniowych.

Aby rozwiązać ten problem, ISO opracowuje nowy standard ISO 45001, systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy – wymagania, które pomogą organizacjom zmniejszyć to obciążenie, zapewniając ramy dla poprawy bezpieczeństwa pracowników, zmniejszenia ryzyka w miejscu pracy i stworzenia lepszych, bezpieczniejszych warunków pracy, na całym świecie.

Czym jest ISO 45001?

ISO 45001 to międzynarodowy standard, który określa wymagania dotyczące systemu zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy (BHP), wraz z wytycznymi dotyczącymi jego stosowania, aby umożliwić organizacji proaktywną poprawę wyników w zakresie BHP w zapobieganiu urazom i chorobą.

Ważne

ISO 45001 może być stosowany w każdej organizacji niezależnie od jej wielkości, typu i charakteru.

Wszystkie jego wymagania mogą być zintegrowane z własnymi procesami zarządzania organizacją. ISO 45001 umożliwia organizacji, poprzez swój system zarządzania BHP, zintegrowanie innych aspektów zdrowia i bezpieczeństwa, takich jak np. dobre samopoczucie pracownika.

Norma ISO 45001 nie określa szczegółowych kryteriów dotyczących wydajności w zakresie BHP, ani nie ma charakteru nakazowego w odniesieniu do projektu systemu zarządzania BHP. System zarządzania BHP w organizacji powinien być dostosowany do własnych potrzeb w zakresie zapobiegania obrażeniom i chorobom. W konsekwencji mała firma z niskim ryzykiem może potrzebować jedynie wdrożenia względnie prostego systemu, podczas gdy duża organizacja o wysokim poziomie ryzyka może potrzebować czegoś znacznie bardziej wyrafinowanego. Każdy rodzaj systemu może być zgodny z wymaganiami normy, o ile może wykazać, że jest odpowiedni dla organizacji i jest skuteczny. ISO 45001 nie zajmuje się konkretnie kwestiami takimi jak bezpieczeństwo produktów, szkody majątkowe czy wpływ na środowisko, a organizacja nie musi brać pod uwagę tych problemów, chyba że stanowią one zagrożenie dla pracowników.

Uwaga!

ISO 45001 nie ma być prawnie wiążącym dokumentem, jest narzędziem zarządzania do dobrowolnego użytku przez organizacje, które pochodzą od małych i średnich przedsiębiorstw, których celem jest wyeliminowanie lub zminimalizowanie ryzyka szkody.

Norma jest obecnie opracowywana przez komitet ekspertów ds. Zdrowia i bezpieczeństwa w miejscu pracy i będzie zgodny z innymi standardowymi podejściami do systemu zarządzania, takimi jak ISO 14001 i ISO 9001. Uwzględni on inne Międzynarodowe Standardy w tej dziedzinie, takie jak:

  • OHSAS 18001,

  • Międzynarodowy Wytyczne ILO-OSH Organizacji Pracy,

  • różne normy krajowe i międzynarodowe standardy pracy MOP i konwencje.

Czym jest OHSAS 18001?

OHSAS 18001 jest ogólnie przyjętą normą, która zapewnia ramy dla systemu zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy. Zagrożenia są identyfikowane i oceniane za pomocą Systemu Zarządzania Bezpieczeństwem i Higieną Pracy w celu ich późniejszej minimalizacji. Cykl "planuj i sprawdzaj-działaj" (PDCA – Model Deminga) stanowi podstawę systemu zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy.

Model Deminga Plan-Do-Check-Act (PDCA):

  • ZAPLANUJ (ang. Plan): Zaplanuj lepszy sposób działania, lepszą metodę.

  • WYKONAJ, ZRÓB (ang. Do): Zrealizuj plan na próbę.

  • SPRAWDŹ (ang. Check): Zbadaj, czy rzeczywiście nowy sposób działania przynosi lepsze rezultaty.

  • POPRAW (ang. Act): Jeśli nowy sposób działania przynosi lepsze rezultaty, uznaj go za normę (obowiązującą procedurę), zestandaryzuj i monitoruj jego stosowanie.

Oprócz tego cyklu wykonawczego OHSAS 18001 nakłada również wymogi dotyczące wyników systemu zarządzania:

  • Ciągła poprawa warunków pracy;

  • Zarządzanie ryzykiem związanym z bezpieczeństwem i higieną pracy w wyniku działalności organizacji;

  • Zgodność z obowiązującymi przepisami.

Wymagania w OHSAS 18001 są podzielone na pięć części:

  • Polityka bezpieczeństwa i higieny pracy;

  • Planowanie;

  • Wdrażanie i działanie;

  • Kontrola i środki naprawcze;

  • Przegląd zarządzania.

OHSAS 18001 jest często certyfikowany w połączeniu z ISO 9001 i / lub ISO 14001. Ponieważ standardy nakładają się na siebie i dlatego uzupełniają się nawzajem, możliwe jest wdrożenie zintegrowanego systemu.

Jakich zmian możemy się spodziewać między BS OHSAS 18001 a ISO 45001?

Ponieważ standard jest obecnie w fazie rozwoju, należy uważać na wnioski, które są wyciągane w tym momencie. Cel normy pozostaje taki sam: określenie wymagań dla systemów zarządzania BHP i tym samym pomoc organizacjom (przedsiębiorstwom) w zapewnieniu zdrowia i bezpieczeństwa osób, które pracują dla nich.

Podczas gdy ISO 45001 w dużej mierze stoi w zgodzie z OHSAS 18001, warto zwrócić uwagę na kilka zmian:

  • Norma będzie miała taką samą strukturę jak ISO 9001: 2015 i ISO 14001: 2015 i będzie również dzielić się tą samą terminologią. Ułatwi to integrację zarządzania BHP z całym systemem zarządzania. Standard jest zgodny z normalnym modelem Deminga. Zapewnia on organizacjom minimalizację ryzyka szkody. Chociaż koncentracja na ryzyku nie jest nowa, nacisk ISO 45001 na podejście oparte na ryzyku stawia standard bardziej zgodnie z ISO 9001: 2015 i ISO 14001: 2015, które również podejmują ryzyko jako punkt wyjścia.

  • Fakt, że norma będzie zgodna z taką samą strukturą, jak ISO 9001: 2015 i ISO 14001: 2015, już wcześniej wskazywał, że większy nacisk zostanie położony na kontekst organizacji. Organizacje są zobowiązane do zrozumienia potrzeb i oczekiwań zainteresowanych stron (powszechnie znanych jako interesariusze) oraz do uwzględnienia wszystkich wewnętrznych i zewnętrznych problemów, które wpływają na zdolność organizacji do realizacji celów BHP.

  • Pojęcie kontekstu wymaga od organizacji, aby wychodziła poza zdrowie i bezpieczeństwo w swoich własnych zakładach oraz aby uwzględniała warunki pracy, które nie znajdują się pod jej bezpośrednią kontrolą. Odzwierciedla to pracę z podwykonawcami i dostawcami. Polityka w zakresie dostaw i zamówień powinna uwzględniać wpływ na wszystkie osoby, które prowadzą działalność na rzecz organizacji lub wytwarzają produkty bądź świadczą dla niej usługi.

  • Kolejną zmianą, jakiej możemy oczekiwać, jest silniejsza rola najwyższego kierownictwa. Zdrowie i bezpieczeństwo staną się kluczowym aspektem całego systemu zarządzania, wymagając od kierownictwa najwyższego zaangażowania. Jednocześnie konieczne będzie zaangażowanie wszystkich pracowników w osiąganie celów BHP. W nowym dokumencie jest mowa o przywództwie i udziale pracowników, w przeciwieństwie do innych standardów, w których jest to tylko przywództwo. Ponadto nowa norma ISO 45001 ma szczegółowo wyjaśniać, jak powinien wyglądać proces udziału pracowników i konsultacji, a dodając go do działu przywództwa, podkreśla odpowiedzialność najwyższego kierownictwa za ten proces.

  • Silniejszy wymóg rozwiązań prawnych i regulacji zgodności problemów w całym systemie zarządzania, we wszystkich fazach cyklu PDCA.

  • Kontekst organizacji jest nową koncepcją w porównaniu z OHSAS 18001. Organizacja będzie musiała wziąć pod uwagę wszystkie wewnętrzne i zewnętrzne kwestie istotne dla jej Systemu Zarządzania BHP. Klauzula ta podkreśla rolę pracowników i zainteresowanych stron oraz ich potrzeby i oczekiwania.

  • Planowanie obejmuje teraz rozwiązywanie problemów i możliwości związanych z systemem zarządzania BHP. W porównaniu z OHSAS 18001, wymagania dotyczące identyfikacji zagrożeń w nowej normie są bardziej zdefiniowane, z proaktywnym podejściem do identyfikacji zagrożeń. Jeśli chodzi o ryzyko i możliwości, istnieją oddzielne podpunkty, które zawierają więcej szczegółów na temat tego, jakie zagrożenia i możliwości należy rozwiązać, i eliminuje niejasności wynikające z tej samej klauzuli w ISO 9001 i ISO 14001. Ta klauzula obejmuje także identyfikację wymagań prawnych i planowanie działań w celu rozwiązania wszystkich wyżej wymienionych problemów.

  • Wsparcie obejmuje wszystkie zasoby potrzebne do efektywnego systemu zarządzania BHP. Takie podejście jest lepsze niż w OHSAS 18001, ponieważ wszystkie zasoby są objęte tą samą klauzulą. W tej części nie ma żadnych nowych istotnych wymagań, z wyjątkiem posiadania udokumentowanych informacji zamiast dokumentów i zapisów, co jest również nowym elementem dostarczanym z ISO DIS 45001.

  • Operacja obejmuje kontrole operacyjne oraz gotowość i reagowanie w sytuacjach awaryjnych. Oprócz tych dwóch podpunktów pojawiają się również nowe dotyczące procesów zlecanych na zewnątrz, zamówień publicznych i wykonawców. Ponieważ outsourcing jest globalnym trendem, te nowe wymagania wydają się rozsądne.

  • Ocena wydajności obejmuje monitorowanie i mierzenie wydajności BHP, ocenę obowiązków zgodności, audytu wewnętrznego i przeglądu zarządzania i obejmuje większość punktu 4.5 OHSAS 18001.

  • Ulepszenie to tytuł ostatniej klauzuli normy. Incydenty będą teraz częścią tego samego podpunktu, co niezgodności i działania korygujące, które mają sens, ponieważ należy je traktować tak samo jak niezgodności. Kolejnym podpunktem jest ciągła poprawa i pewne zmiany w zakresie struktury podpunktu: jest ona podzielona na dwie części, z pierwszą określającą cele ciągłego doskonalenia, podczas gdy druga część definiuje proces.

ISO 45001 nie określi wskaźników KPI (Kluczowe wskaźniki efektywności) dla zdrowia i bezpieczeństwa, ale raczej wymaga ciągłego doskonalenia wskaźników KPI określonych przez organizację.

Różnice oparte na HLS (High-Level Structure):

  • Analiza kontekstu;

  • Określenie wymagań zaangażowanych stron;

  • Wpływ zmian (wewnętrznych i zewnętrznych) na organizację;

  • Integracja z innymi procesami biznesowymi;

  • Natychmiastowe zaangażowanie w zarządzanie;

  • Ryzyka i możliwości;

  • Komunikacja dotycząca podstawowych potrzeb (zarówno wewnętrznych, jak i zewnętrznych);

  • Zarządzanie procesami outsourcingowymi;

  • Udokumentowane informacje zamiast procedur.

Najważniejsze różnice między OHSAS 18001 a ISO 45001 w odniesieniu do zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy :

  • Pojęcie "pracownika";

  • Przywództwo (odpowiedzialność, planowanie strategiczne);

  • Kultura dotycząca zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy;

  • Osoby pracujące pod kontrolą organizacji;

  • Zaangażowanie w odniesieniu do "hierarchii kontroli";

  • Kompetencje zamiast potrzeb szkoleniowych.

Jakie będą zalety korzystania z ISO 45001?

System zarządzania BHP oparty na ISO 45001 umożliwi organizacji poprawę wyników w zakresie BHP poprzez:

  • opracowanie i wdrożenie polityki BHP i celów BHP;

  • ustanowienie systematycznych procesów, które uwzględniają jego "kontekst" i uwzględniają ryzyko i szanse oraz wymogi prawne i inne;

  • określanie zagrożeń i zagrożeń BHP związanych z jej działalnością; starając się je wyeliminować lub wprowadzając kontrole, aby zminimalizować ich potencjalne skutki;

  • ustanowienie kontroli operacyjnych w celu zarządzania ryzykiem w zakresie BHP i wymogów prawnych i innych,

  • zwiększanie świadomości zagrożeń związanych z BHP,

  • ocenę wyników w zakresie BHP i dążenie do jej poprawy poprzez podjęcie odpowiednich działań,

  • zapewnienie pracownikom aktywnego udziału w sprawach BHP

W połączeniu te środki zapewnią, że reputacja organizacji jako bezpiecznego miejsca do pracy będzie promowana i może przynieść więcej bezpośrednich korzyści, takich jak:

  • poprawa zdolności reagowania na problemy związane z przestrzeganiem przepisów,

  • zmniejszenie ogólnych kosztów incydentów,

  • ograniczenie przestojów i kosztów zakłóceń w działaniu,

  • obniżenie kosztów składek ubezpieczeniowych,

  • zmniejszenie absencji i rotacji pracowników,

  • uznanie za osiągnięcie międzynarodowego poziomu odniesienia (który może z kolei wpłynąć na klientów, którzy są zaniepokojeni swoimi obowiązkami społecznymi).

Kiedy ISO 45001 będzie dostępne?

Projekty będą dostępne za pośrednictwem lokalnego członka ISO po osiągnięciu etapu badania opinii publicznej (DIS) i końcowego projektu (FDIS).

Etap składania wniosków

Etap przygotowawczy

Etap komitetu (CD)

Etap 2 Komitetu (CD)

Faza dochodzenia (DIS) 

Drugi  
etap dochodzenia (DIS)

Etap zatwierdzania (FDIS)

Oczekiwana publikacja

Marzec
2013

Listopad 
2013

Mar 
2015

Lip 
2015

Lis 
2015

Maj 
2017 r

Listopad 2017

Marzec
2018

Czy jeśli w zakład obecnie posiada OHSAS 18001 powinien rozważyć przejście na ISO 45001? Jak to zrobić?

Po opublikowaniu DIS/ISO 45001, warto zakupić normę i zapozna

się z jej wymaganiami. Po dokonaniu samooceny, organizacja otrzyma ogólny wynik wskazujący, czy rozumie nowy standard. Po uzyskaniu satysfakcjonującej oceny można rozpocząć przeglądanie standardowych wymagań, aby umożliwić wdrożenie lub przejście do normy ISO 45001.

Organizacje posiadające certyfikat OHSAS 18001 mają okres trzech lat, po opublikowaniu ISO 45001, na dostosowanie systemu zarządzania do nowego standardu. Audyt ISO w stosunku do ISO 45001 można przeprowadzić po opublikowaniu ISO FDIS 45001. Certyfikat ISO 45001 można wydać tylko po opublikowaniu normy ISO 45001.

Ważne

Organizacje posiadające certyfikaty ISO 9001 i ISO 14001 już dokonały lub dokonują przejścia na ISO 9001: 2015 i lub ISO 14001: 2015 również chcą zaktualizować swój system zarządzania BHP w tym samym czasie. Można tego dokonać za pomocą ISO/DIS 45001 jako podstawy.

Organizacja może samodzielnie przeprowadzić analizę rozbieżność w normach. Warto w takich przypadkach zastosować poradniki wskazujące różnice między wymaganiami norm OHSAS 18001: 2007 i ISO 45001, jak są lub jak mogą być interpretowane. Można również posiłkować się wsparciem jednostek certyfikujących.

 

Źródła:

Koncepcja „High Level Structure” w standaryzacji systemów zarządzania, Marek RĄCZKA,

Autor: 

Norbert Szymkiewicz

Inspektor ds. BHP i ochrony środowiska

 

Autor
Norbert Szymkiewicz
Absolwent Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Wydział Biologii, specjalizacja Ochrona środowiska. Ukończone Studia Podyplomowe BHP oraz kurs Inspektorów PPOŻ. Pełnienie zadań służby BHP w firmach branży młynarskiej, przemyśle energetyki wiatrowej, deweloperstwie powierzchni magazynowych oraz bankowości. Realizuje również zadania z zakresu Ochrony środowiska – stała obsługa klienta, przygotowywanie Instrukcji magazynowania substancji chemicznych, Instrukcji składowania odpadów. Specjalność: prace na wysokości, bezpieczeństwo pracy z substancjami chemicznymi, gospodarka odpadami, ochrona wód.