Poznaj rolę i zakres uprawień pracowników w procesie konsultacji w zakresie bhp

Jednym z obowiązków pracodawcy jest obowiązek konsultowania wszystkich działań związanych z bezpieczeństwem i higieną pracy w firmie z pracownikami lub ich przedstawicielami, niezależnie od tego, ile osób zatrudnia. Wyjątkiem od tej zasady jest sytuacja pracodawcy, u którego została powołana komisja bezpieczeństwa i higieny pracy, a więc takiego, który zatrudnia ponad 250 pracowników. Wówczas konsultacje bhp mogą być prowadzone w ramach tej komisji. Trzeba tu podkreślić, że w przypadku odmowy podjęcia konsultacji lub też braku inicjatywy w tej kwestii pracodawca może ponieść odpowiedzialność wykroczeniową.

Udział pracowników lub ich przedstawicieli w działalności pracodawcy związanej z bhp w procesie pracy powinien obejmować:

• konsultacje pracowników,
• prawo zatrudnionych lub ich przedstawicieli do przedstawiania wniosków,
• zrównoważone uczestnictwo w podejmowaniu decyzji, zgodnie z prawem, procedurami i praktyką krajową, czyli takie, aby w miarę możliwości działania pracodawcy dotyczące bhp podczas pracy były uzgadniane z pracownikami lub ich przedstawicielami.

Proszę pamiętać, że lista ta nie jest zamknięta. W ramach ogólnego obowiązku prowadzenia konsultacji z pracownikami lub ich przedstawicielami pracodawcy zobowiązani są do umożliwienia im udziału w podejmowaniu decyzji we wszystkich sprawach związanych z bhp w miejscu pracy.

Omawiając obowiązek konsultowania z pracownikami działań bhp pracodawcy skupimy się na uprawnieniach przedstawicieli lub wybranych pracowników związanych z tym obowiązkiem.

Już na wstępie podkreślmy, że za nieprzepracowany w związku z udziałem w konsultacjach czas pracownicy (ich przedstawiciele) zachowują prawo do wynagrodzenia.

Zaczniemy od kwestii ochrony pracowników w związku z ich działaniami konsultacyjnymi. Ani pracownicy, ani ich przedstawiciele nie mogą znaleźć się w jakimkolwiek niekorzystnym położeniu lub ponosić negatywnych konsekwencji z powodu udziału w konsultacjach. Jeżeli zaś pracodawca naruszy ten zakaz i sytuacja danego pracownika lub przedstawiciela pracowników w porównaniu z innymi pracownikami stanie się gorsza, wówczas pokrzywdzony może wystąpić do sądu z roszczeniami do pracodawcy o usunięcie skutków naruszenia tego zakazu.

W takim przypadku pozwania pracodawcy to pracownik (przedstawiciel) jako osobie, która z danego zdarzenia prawnego wyciąga skutki prawne, będzie musiał udowodnić, że jego niekorzystne położenie wynika z wykonywanych funkcji w procesie konsultacji z pracodawcą zagadnień w zakresie bhp.

Kolejną kwestią związaną z właściwą procedurą konsultacyjną w zakresie bhp w związku z uprawnianiami pracowników lub też ich przedstawicieli jest możliwość opiniowania poszczególnych zagadnień. Przede wszystkim przedstawiciele lub wybrani pracownicy mogą przedstawiać pracodawcy wnioski w sprawie eliminacji bądź ograniczania zagrożeń zawodowych. Podkreślić trzeba tu jednak, że pracodawca nie ma obowiązku zajęcia stanowiska wobec wniosku złożonego przez pracowników lub ich przedstawicieli. Nie musi również wskazywać okoliczności uniemożliwiających lub utrudniających realizację przedstawionych mu wniosków.

Innym uprawnieniem pracowników lub ich przedstawicieli jest składanie umotywowanego wniosku dotyczącego spraw zagrożenia zdrowia i życia pracowników do inspektora pracy. Wniosek taki może zostać przez pracowników lub ich przedstawicieli złożony w przypadku nieuwzględnienia ich słusznych opinii w związku ze stanem zagrażającym w zakładzie pracy zdrowiu i życiu pracowników. Składa się go bezpośrednio do Państwowej Inspekcji Pracy (PIP) lub za pośrednictwem pracodawcy, który powinien tam niezwłocznie przekazać dany wniosek.

Podkreślmy jednak, że PIP nie jest prawnie związana takimi wnioskami. Niestety brak jest również jasnych procedur w zakresie przekazywania wspomnianych wniosków przez pracodawców do PIP. Podstawę obowiązku przekazania do PIP przygotowanego przez pracowników lub ich przedstawicieli wniosku może stanowić jedynie ogólny obowiązek działania pracodawcy w trosce o ochronę zdrowia i życia pracowników oraz w duchu dialogu społecznego.