Prace nad propozycjami projektów nowych Kodeksów pracy zakończone

W środę Komisja Kodyfikacyjna Prawa Pracy zakończyła prace nad propozycjami do projektów dwóch nowych Kodeksów pracy – indywidualnego i zbiorowego. Warto wspomnieć, że przy podejmowaniu uchwały o przyjęciu obydwu projektów kodeksów pracy trzech ekspertów zagłosowało przeciw, a jeden w ogóle nie wziął udziału w głosowaniu z uwagi na wyjazd służbowy.

Nad propozycjami do projektów indywidualnego i zbiorowego kodeksu eksperci pracowali przez ostatnie 18 miesięcy. Nowe przepisy miałyby zastąpić dotychczasowy – ponad 40-letni już – Kodeks pracy z 1974 r., który w ocenie specjalistów jest przestarzały, skomplikowany i nie przystaje do istniejących realiów rynku pracy.

Wspomnijmy także, że już raz miała miejsce podobna sytuacja. Nad nowymi przepisami Kodeksów pracy – zbiorowego i indywidualnego pracowała Komisja Kodyfikacyjna powołana w 2002 r. przez Leszka Millera. Eksperci tej Komisji również przygotowali propozycje konkretnych zmian i projektów nowych Kodeksów pracy. W 2006 r. trafiły one do ówczesnego prezesa Rady Ministrów – Jarosława Kaczyńskiego. Jednak nigdy nie zostały one poddane procesowi legislacji rządowej.

Niestety wszelkie informacje na temat obecnych projektów nowych Kodeksów pracy oscylują wokół form zatrudnienia, czasu pracy, urlopów czy związków przedstawicieli pracowników. Natomiast na temat bezpieczeństwa i higieny pracy w tych projektach niewiele wiadomo. Komisja miała rozważać w tu dwie koncepcje:

a)       ograniczenia regulacji kodeksowych w tym zakresie bhp do minimum, albo

b)      pozostawienia przepisów bhp bez zmian.

W tej kwestii został powołany biegły i jego opinia miała być kluczową. O takich rozwiązaniach informował pół roku temu przewodniczący Komisji, Marcin Zieleniecki. Niestety nie znamy efektów pracy biegłego.

Nie wiadomo także kiedy nowe kodeksy mają szansę wejść w życie. Obecnie będą analizowane przez sam resort pracy, m.in. samą Elżbietą Rafalską, minister rodziny, pracy i polityki społecznej. Następnie trafią do Rady Dialogu Społecznego, gdzie zostaną poddane dyskusji i ocenie przez partnerów społecznych.

Na dzień dzisiejszy ministerstwo pracy nie upublicznia projektów, natomiast wszelkie informacje obecnie komentowane pochodzą od przedstawicieli samych członków Komisji Kodyfikacyjnej oraz z wypowiedzi resortu pracy.

Zerknijmy zatem na propozycje rozwiązań zawartych w wypracowanym przez Komisje Kodyfikacyjną projekcie nowego indywidualnego Kodeksu pracy.

Wśród przedstawionych rozwiązań do nowego Kodeksu pracy znalazło się m.in. odformalizowanie regulacji dotyczących telepracy oraz wprowadzenie rozwiązań pozwalających na okazjonalne wykonywanie pracy na odległość, poprzez liberalizację stosowania przepisów dotyczących BHP w przypadku wykonywania prac krótkoterminowych poza placówką zatrudnienia.

Nowe rodzaje umów – zasadą zatrudnienie etatowe

Projektowany Kodeks pracy zakłada również wprowadzenie 3 nowych rodzajów umów. Niezależnie od tradycyjnej umowy o pracę, pracodawcy będą mogli zatrudniać pracowników, również na podstawie umowy o pracę:

• sezonową,
• dorywczą oraz
• nieetatową.

Umowa o pracę sezonową będzie miała zastosowanie w przypadkach nieregularnego zapotrzebowania na dany typ usług, np. do prac ściśle związanych z warunkami atmosferycznymi, w związku z produkcją rolną czy sadowniczą (na czas zbiorów) oraz sezonowym zapotrzebowaniem na określone produkty czy usługi.

Umowę o pracę dorywczą można będzie zawrzeć w celu wykonywania prac o nieregularnym lub krótkoterminowym charakterze, a roczny okres wykonywania tego rodzaju pracy ma być limitowany.

Umowa nieetatowa, to najbardziej kontrowersyjna propozycja. Jej założeniem jest pozostawanie zatrudnionego w gotowości do pracy i podejmowanie pracy na wezwanie pracodawcy.

Generalnie założeniem projektowanych przepisów nowego kodeksu pracy jest zlikwidowanie, znaczne ograniczenie, zatrudniania pracowników na podstawie umów cywilno-prawnych.

Zatem zaskakującym jest, że w ostatniej niemal chwili zmieniono przepis dający prawo zwierania umów cywilnoprawnych tylko wybranej grupie osób. Komisja Kodyfikacyjna zdecydowała o dodaniu do projektu zapisów dopuszczających zatrudnienie cywilnoprawne. Zatrudnienie w ramach umowy zlecenia ma być dopuszczalne w wymiarze nie większym niż 32 godz. miesięcznie. Wyjątek ma dotyczyć m.in. kadry zarządzającej, pod warunkiem zapewnienia odpowiedniego wynagrodzenia (co najmniej 5-krotności minimalnej stawki godzinowej).

Według propozycji ekspertów Komisji Kodyfikacyjnej każdemu pracownikowi będzie przysługiwało rocznie co najmniej 26 dni urlopu. Dodatkowo będzie możliwe zwiększenie liczby dni wolnych przepisami układu zbiorowego pracy. Obecnie wymiar urlopu wypoczynkowego, uzależniony jest od posiadanego stażu pracy.

W kwestii reprezentacji załogi w firmie proponuje się trzy formy przedstawicielstwa:

• związkowego (delegat związkowy i zakładowa organizacja związkowa),
• wybieranego (rada zakładowa i delegat załogi) lub
• wyłonionego w sposób przyjęty w danej firmie.

Natomiast projekt zbiorowego prawa pracy zakłada, że istotnym warunkiem działania związku u pracodawcy będzie uzyskanie reprezentatywności. Status związku reprezentatywnego zyska ta organizacja, która zrzesza odpowiednią liczbę członków – 20 proc. załogi w przypadku związków zrzeszonych w centrali (np. Solidarności lub OPZZ) lub 30 proc. w przypadku pozostałych.