Pracodawca nie może samodzielnie badać pracownika alkomatem – resort pracy zgadza się z UODO

Redakcja Portalu
24.09.2019ARCHIWALNY

Pracodawca nie może samodzielnie badać pracownika alkomatem – resort pracy zgadza się z UODO

Resort pracy zgodził się z Urzędem Ochrony Danych Osobowych, że pracodawcy nie mają prawa samodzielnie prowadzić wyrywkowych ani prewencyjnych kontroli trzeźwości załogi. Natomiast badanie stanu trzeźwości może przeprowadzić wyłącznie uprawniony organ. Jednak Rzecznik Małych i Średnich Przedsiębiorców podkreśla przesłankę konieczną do wykonania badania „uzasadnione podejrzenie” że pracownik jest nietrzeźwy.

Stanowisko Prezesa UODO w sprawie kontroli badania trzeźwości pracowników przez pracodawcę przedstawione w czerwcu 2019 r., z uwagi na liczne pytania kierowane do Urzędu w tym zakresie, wywołało wiele dyskusji. Rzecznik Małych i Średnich Przedsiębiorców wystąpił wówczas do Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z wnioskiem o wydanie objaśnień prawnych w tym zakresie.

Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej odpowiadając wskazało, że zasady, na jakich można przeprowadzić badanie trzeźwości pracownika określa zaś art. 17 ustawy z  26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. Zgodnie z tym przepisem stan trzeźwości pracowników można sprawdzać, ale tylko wtedy, gdy łącznie są spełnione dwa warunki:

  • badanie odbywa się na żądanie kierownika zakładu pracy, osoby przez niego upoważnionej lub pracownika, co do którego zachodzi uzasadnione podejrzenie, że spożywał alkohol w czasie pracy lub stawił się do niej w stanie po użyciu alkoholu,

  • badanie stanu trzeźwości pracownika przeprowadza uprawniony organ powołany do ochrony porządku publicznego (np. policja), zaś zabiegu pobrania krwi dokonuje osoba posiadająca odpowiednie kwalifikacje zawodowe, co ma zapewnić wiarygodność wyniku badania.

Prewencyjne, wyrywkowe badanie alkomatem zabronione.

Istotną przesłanką związaną z możliwością wykonania badania stanu trzeźwości pracowników wynika z okoliczności, która musi wystąpić, aby powyższa norma prawna mogła znaleźć zastosowanie. Przepis art. 17 ust. 1 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi wymaga bowiem, aby zachodziło uzasadnione podejrzenie, że pracownik stawił się do pracy w stanie po użyciu alkoholu albo spożywał alkohol w czasie pracy. Tylko wówczas kierownik zakładu pracy lub osoba przez niego upoważniona nie tylko mogą, ale wręcz mają obowiązek niedopuszczenia do pracy takiego pracownika.

Powyższa przesłanka „uzasadnionego podejrzenia” stanowi zatem przeszkodę dla przeprowadzania przez pracodawców kontroli trzeźwości pracowników w sposób „prewencyjny” czy „wyrywkowy”. Ministerstwo wprost przy tym wskazało, że niemożność weryfikacji stanu trzeźwości pracownika wystąpi wówczas, kiedy pracodawca nie będzie w konkretnym przypadku w stanie wykazać istnienia „uzasadnionego podejrzenia”, o którym mowa w art. 17 ust. 1 ww. ustawy.

Badanie stanu trzeźwości pracownika może wykonać tylko uprawniony organ porządku publicznego.

Z kolei jeżeli pracodawca ma uzasadnione podejrzenie, że pracownik stawił się do pracy w stanie po użyciu alkoholu albo spożywał alkohol w czasie pracy, jest uprawniony do weryfikacji stanu trzeźwości pracownika. Jednak samo badanie może przeprowadzić tylko uprawniony organ powołany do ochrony porządku publicznego.

Oczywiście pracodawca nie może zmusić pracownika do poddania się badaniu. Natomiast pracownik może odmówi poddania się badaniu. Jednak odmowa poddania się weryfikacji stanu trzeźwości może wiązać się z konsekwencjami prawnymi dla pracownika.

Powyższe stanowiska znajdują potwierdzenie również w aktualnym orzecznictwie sądowym (wyrok Sądu Najwyższego – Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z 22 listopada 2018 r., sygn. akt II PK 199/17).

Będzie zespół projektowy ds. kontroli trzeźwości w miejscu pracy.

Warto jednak zaznaczyć, że wyjaśnienia udzielone przez resort pracy nie do końca satysfakcjonują Rzecznika Małych i Średnich Przedsiębiorców. Dodatkowo Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej stwierdziło, że:

,,biorąc pod uwagę złożoność poruszonej problematyki, która wymaga znalezienia odpowiedniej równowagi pomiędzy interesem pracodawcy a ochroną dóbr osobistych pracownika, jak również zgodność takich rozwiązań z RODO, warto rozważyć, przed podjęciem ewentualnych prac legislacyjnych, przeprowadzenie debaty z udziałem właściwych resortów, organów oraz partnerów społecznych (przedstawicieli organizacji pracodawców oraz organizacji związków zawodowych)”

Mając powyższe na uwadze 18 września 2019 r. Rzecznik skierował do Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, Ministra Cyfryzacji, Ministra Zdrowia oraz Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych zaproszenie do wzięcia udziału w pracach projektowanego Zespołu Roboczego ds. kontroli trzeźwości w miejscu pracy w ramach działającej przy Rzeczniku Małych i Średnich Przedsiębiorców Radzie Przedsiębiorców.

Prace w Zespole mają na celu przeprowadzenie wspólnej debaty oraz wypracowanie ewentualnych rozwiązań legislacyjnych umożliwiających pracodawcom wyrywkową kontrolę trzeźwości pracowników w branżach szczególnie narażonych na to zjawisko.

Autor: 

Redakcja Portalu BHP

Źródło:

Źródło:UODO, RMiŚP, MRPiPS