Prawda o szkoleniach bhp w praktyce

Na wstępie warto podkreślić, że istnieje grupa pracodawców, która łamie prawo. Prowadzone badania wskazują, że około 10% pracodawców nie ma aktualnego szkolenia w zakresie bezpieczeństwa. Nieznana jest natomiast liczba pracowników, którzy wykonują pracę bez aktualnych szkoleń bhp, ale można się spodziewać, że odsetek jest większy niż pracodawców. Warto również wspomnieć o funkcjonującej na rynku, nagannej praktyce polegającej na kupowaniu zaświadczeń przez pracodawców, potwierdzających odbycie szkoleń bhp.

Poddając analizie proces szkolenia, można zauważyć, że dominującą formą jego realizacji jest organizacja tego procesu przez pracodawcę. Prawie ¾ pracodawców deklaruje, że organizuje szkolenia bhp we własnym zakresie. Oznacza to, że pracodawca, zgodnie z obowiązującym prawem, powinien zapewnić właściwy przebieg procesu szkolenia, czyli:

• programy szkolenia,
• wykładowców posiadających odpowiednie kwalifikacje i kompetencje,
• odpowiednie warunki do prowadzenia szkolenia,
• wyposażenie dydaktyczne niezbędne do właściwej realizacji szkolenia, właściwego przebiegu szkolenia oraz
• prowadzenie dokumentacji szkoleniowej.

Niestety większość tych powinności nie jest realizowana wcale lub jest realizowana w nieznacznym stopniu.

Kolejną praktyką funkcjonującą na rynku szkoleń bhp jest zlecanie szkoleń firmom zewnętrznym prowadzącym działalność szkoleniową w tym zakresie. Korzysta z tej możliwości prawie 30% pracodawców, w szczególności duże przedsiębiorstwa.

Warto jednak pamiętać, że standardy pracy firm szkoleniowych są bardzo różne – obecnie na rynku możemy spotkać wiele form prowadzenia tego typu działalności – począwszy od jednoosobowych firm prowadzących działalność szkoleniową w zakresie bhp, jedynie na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej, a skończywszy na firmach szkoleniowych posiadających wpis do ewidencji placówek edukacyjnych, które mają wykwalifikowaną kadrę, znają specyfikę procesu szkolenia, często posiadają wdrożone systemy zarządzania jakością lub stosują standardy usług szkoleniowych rekomendowane przez Polską Izbę Firm Szkoleniowych.

Na marginesie warto zauważyć, iż istnieje luka w przepisach. Nie ma bowiem instytucji powołanych do weryfikowania procesu szkolenia bhp prowadzonych przez zewnętrzne jednoosobowe firmy szkoleniowe, weryfikuje je jedynie rynek, gdzie zwykle dużo ważniejszym kryterium jest czas trwania oraz cena szkolenia niż jakość jego procesu.

Analiza prowadzonych badań wskazuje, że jedynie 50% badanych pracodawców posiada programy szkoleń, a tylko w niecałych 38% są one dostosowane do specyfiki zakładu. Szkolenia prowadzą osoby, które nie mają odpowiedniego przygotowania do realizacji procesu szkolenia.

Natomiast wykładowcy prowadzący szkolenia okresowe nie posiadają najczęściej dostatecznej wiedzy formalnej w zakresie celów szkolenia, treści, sposobów dokumentowania czy form realizacji.

Analizując dalej sposób realizacji szkoleń bhp, należy wskazać, że podejście procesowe (systematyczne) do szkoleń bhp stosuje niewiele firm. Natomiast na uwagę zasługuje fakt, że aż 50% firma deklaruje prowadzenie diagnozy potrzeb szkoleniowych w kontekście szkoleń bhp. Jednak gdy próbujemy zgłębić to zagadnienie, okazuje się, że dotyczy ono jedynie wymogów formalnych (spełnienie wymagań prawnych), a nie faktycznych potrzeb szkoleniowych w zakresie bezpieczeństwa.

Niecałe 40% deklaruje prowadzenie oceny efektywności szkolenia, jednak ocena ta jest fragmentaryczna i sprowadza się do badania poziomu zadowolenia oraz weryfikacji poziomu wiedzy (co jest wymogiem formalnym w tego typu szkoleniach).

Przeprowadzona analiza wskazuje, że szkolenia bhp prowadzone są na bardzo zróżnicowanym poziomie, często niezachowywane są żadne standardy w tym zakresie, kadra prowadząca jest słabo przygotowana merytorycznie, nie potrafi też sprostać wymaganiom uczestników szkoleń.

Konieczność uczestnictwa w szkoleniach o bardzo niskich standardach z czasem powoduje u uczestników wzrost nastawienia negatywnego, co w konsekwencji skutkuje niechęcią do szkoleń bhp oraz brakiem motywacji do aktywnego w nich uczestnictwa.

Przeprowadzone jakiś czas temu badania koncentrują się przede wszystkim na analizie procesu szkolenia pod kątem zgodności z obowiązującymi przepisami prawnymi lub też pod kątem realizacji szkolenia traktowanego jako proces (podejście systematyczne).

Na dzień dzisiejszy nie przeprowadzono natomiast badań w zakresie kompetencji trenerskich osób prowadzących szkolenia bhp, odpowiadających na pytania:

• jakie doświadczenie w zakresie prowadzenia szkoleń posiadają trenerzy oraz
• jakimi metodami pracują.

To następny krok dający pogląd na realia szkoleń bhp w Polsce.