Prawidłowo stworzona instrukcja BHP zwiększa bezpieczeństwo pracy

Kazimierz Żurawski
24.11.2014AKTUALNE

Instrukcja BHP to jeden z najważniejszych elementów systemu bezpieczeństwa i higieny pracy. Instrukcje BHP znajdują się w każdym zakładzie pracy, firmie. Aby spełniały swoje zdanie powinny być pisane bezpośrednio pod realia i warunki panujące u danego pracodawcy, na danym stanowisku. Jednak ich poprawne tworzenie lub dostosowanie do warunków w firmie może sprawiać trudności. Zatem, co trzeba wiedzieć, z jakich materiałów korzystać przy tworzeniu instrukcji BHP, oto kilka wskazówek.

Osobami odpowiedzialnymi za tworzenie instrukcji bhp zakładzie pracy powinni być pracownicy nadzoru, czyli np.:

  • kierownik,
  • brygadzista,
  • majster
  • i inne osoby kierujące pracownikami,

Osoby te powinny współpracować przy tworzeniu instrukcji bhp z pracownikami obsługującymi dane urządzenia. Natomiast rola służby bhp w kwestii instrukcji bhp zbiega się do ich zaopiniowania.

Z czego korzystać tworząc instrukcję BHP?

Tworząc instrukcję bhp, warto jest korzystać przede wszystkim z:

  • przepisów, w szczególności w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy przy wykonywaniu określonych prac,
  • dokumentacji techniczno-eksploatacyjnej urządzeń,
  • oceny ryzyka zawodowego na danym stanowisku pracy (oceny takie zawierają identyfikację zagrożeń i dobór do nich odpowiednich środków profilaktycznych zmniejszających ryzyko zawodowe do poziomu dopuszczalnego),
  • przyjętych w firmie metod pracy ukształtowanych w wyniku długoletniej praktyki,
  • konsultacji z pracownikami obsługującymi dane urządzenie.

Z jakich elementów powinna składać się instrukcja bhp?

Instrukcja bhp (w zależności od potrzeb) powinna składać się z następujących elementów:

  • uwagi (informacje) ogólne (np. kto jest upoważniony do obsługi urządzenia, informacje dotyczące badań profilaktycznych, szkoleń bhp lub kwalifikacji zawodowych, uwagi dotyczące odzieży i obuwia roboczego oraz środków indywidualnej ochrony),
  • podstawowe warunki bezpiecznej pracy (informacje dotyczące organizacji stanowiska pracy z punktu widzenia bezpieczeństwa, np. w zakresie wyznaczania i utrzymania dróg transportowych, zabezpieczenia urządzeń ciśnieniowych przed gromadzeniem się ładunków elektrostatycznych itp.),
  • czynności przed rozpoczęciem pracy (np. w zakresie kontroli stanu technicznego urządzenia lub przygotowania materiału do obróbki),
  • czynności podczas pracy (takie, których wykonywanie czy przestrzeganie zapewnia faktyczne bezpieczeństwo pracy, np. używanie haseł, komend słownych podczas pracy przy przeładunku towarów),
  • czynności zabronione (np. przy eksploatacji wózków jezdniowych podnośnikowych zabrania się operatorowi podnoszenia innych osób na widłach wózka),
  • czynności po zakończeniu pracy (np. informacje o uporządkowaniu stanowiska pracy),
  • uwagi końcowe (np. jakie postępowanie obowiązuje, jeśli nastąpi wypadek na stanowisku pracy, sposób przekazania stanowiska następcy przy pracy zmianowej).

Każda instrukcji bhp powinna mieć precyzyjnie określenie czynności wykonywane na danym stanowisku pracy (przed rozpoczęciem pracy, w czasie jej trwania i po jej zakończeniu), uwzględniając fakt, w jaki sposób czynności te przekładają się na bezpieczeństwo lub higienę pracy.

Nie należy pamiętać, że czynności wykonywane podczas pracy w instrukcji bhp, to czynności, które dotyczą bezpiecznego wykonywania zadań (czynności), wynikających z procesu pracy (procesu technologicznego).

Oprócz czynności wykonywanych na danym stanowisku warto dopisać czynności zabronione na tym stanowisku, które uzupełniają zazwyczaj czynności wykonywane podczas pracy. Należy umieścić je przed czynnościami wykonywanymi po zakończeniu pracy.

Jest tak, ponieważ zasady bhp będące główną treścią instrukcji bhp mogą oraz powinny wynikać przede wszystkim z instrukcji:

  • technologicznych,
  • eksploatacyjnych i
  • obsługi,

opracowanych przez producenta dla konkretnego urządzenia.

Skąd wziąć informacje o czynnościach zabronionych?

Konstruując wykaz czynności zabronionych na danym stanowisku pracy, warto korzystać z dokumentacji techniczno-eksploatacyjnej, czyli opracowanej przez producenta i zawierającej m.in.:

  • opisy techniczne,
  • rysunki,
  • wyniki prób oraz pomiarów, a także
  • dokumenty dotyczące przeglądów, konserwacji i remontów, jak również
  • instrukcję obsługi danego urządzenia.

Najczęściej to w instrukcjach obsługi urządzenia producent wskazuje użytkownikowi elementy niebezpieczne – stanowiące zagrożenie dla pracowników.

Jak wykorzystać gotowe informacje o bhp z dokumentacji maszyny, urządzenia?

Zdarza się, że w dokumentacji techniczno-eksploatacyjnej danej maszyny lub urządzenia technicznego można znaleźć wyodrębnione bądź przedstawione w treści zapisy dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy przy obsłudze całego urządzenia czy jego poszczególnych elementów.

Niekiedy też producent przedstawia prawie gotową treść instrukcji bhp. Jednak tylko prawie gotową, ponieważ brak w niej całego układu obowiązującego dla instrukcji bhp. Taką instrukcję producenta należy uzupełnić, przede wszystkim o uwarunkowania istniejące we własnym zakładzie pracy.

Dobrze opracowana instrukcja bhp powinna:

  • być krótka,
  • być rzeczowa,
  • być czytelna,
  • ujmować wszystkie czynności, które mają wpływ na bezpieczeństwo pracy,
  • wskazywać procedury lub sposoby postępowania w sytuacjach awaryjnych i w razie wypadków.

Autor: Kazimierz Żurawski
główny specjalista ds. bhp,
współpracownik firmy
doradztwa w zakresie
prawa i ochrony pracy SEKA S.A.

Autor
Główny specjalista ds. bhp, dyrektor ds. nadzoru w firmie doradztwa z zakresu prawa i ochrony pracy SEKA S.A.