Problematyka wypadków przy pracy pracowników 50+ na posiedzeniu ROP

19 maja 2015 r. po raz kolejny zebrali się parlamentarzyści, przedstawiciele rządu, związków zawodowych, pracodawców i organizacji zajmujących się ochroną pracy, zasiadający w sejmowej Radzie Ochrony Pracy. Głównym tematem obrad były przyczyny, przebieg i okoliczności wypadków przy pracy w grupie pracowników 50+.

W zakresie tego problemu nie sposób nie zwrócić uwagi na kwestie demograficzne. Wydłuża się długość życia Polaków, występują też inne zmiany społeczno-demograficzne (rosnąca liczba rozwodów, malejąca liczba małżeństw, zmniejszenie zawieranie małżeństw, późniejsze macierzyństwo i ogólnie rzecz biorąc rodzicielstwo). Czynniki te powodują, że polska jest najszybciej starzejącym się krajem w UE. Stąd właśnie wynika konieczność poprawy warunków pracy oraz poprawy zdrowia społeczeństwa, aby ludzie mogli pracować jak najdłużej.

Do wypadków przy pracy w Polsce dochodzi najczęściej w dwóch grupach wiekowych, czyli wśród pracowników:

• młodych, ale nie najmłodszych (pracownicy między 24 r.ż. a 30 r.ż.)
• starszych ale nie najstarszych (pracownicy między 45 r.ż. a 50 r.ż.).

Do wypadków o ciężkich skutkach lub śmiertelnych częściej dochodzi w grupie pracowników starszych około 52 lat. Wypadki śmiertelne znacznie rzadziej występują wśród młodszych pracowników.

W przypadku pracowników starszych dłuższy i częstszy jest okres absencji chorobowej, niezdolności do pracy w wyniku wypadku przy pracy. Tu dominują pracownicy w wieku 60-64 lat.

Natomiast wypadki przy pracy starszych pracowników przede wszystkim mają miejsce w sekcjach związanych z opieką zdrowotną i pomocą społeczną, edukacją, administracją, usługami administrowania.

Pracownicy powyżej 50 r.ż. ulegają wypadkom przy pracy przede wszystkim przy pracach prostych. Wypadkom takim ulegają specjaliści, pracownicy wyższych urzędów, kierownicy i technicy. Podkreślić trzeba że do sektorów o najniższym wskaźniku wypadkowości pracowników 50+ należy rolnictwo, ogrodnictwo, leśnictwo, rybołówstwo. Wskaźnik wypadkowości w tych sektorach i tej grupie pracowników to zaledwie 1%.

W kwestii wypadków przy pracy najczęściej dochodzących przy pracach prostych w grupach zawodowych dotykają one i pomocy domowych, sprzątaczek biurowych i hotelowych, ale również wśród pielęgniarek, pracowników ochrony, kowali, ślusarzy i zawodów pokrewnych, ale również kierowców ciężarówek i autobusów.

Wypadki ciężkie w grupie pracowników 50+ odnoszą się najczęściej do kierowców ciężarówek i autobusów, kowali ślusarzy i zawodów pokrewnych .

Wśród pracowników starszych do wypadków przy pracy dochodzi najczęściej podczas czynności prostych związanych z przemieszczaniem się, czyszczeniem i sprzątaniem. Dochodzą do tego czynniki związane z pracą umysłową i konserwacją.

Do czynności fizycznych, podczas których najczęściej dochodzi do wypadków przy pracy w grupie pracowników 50+ należy chodzenie, bieganie, wchodzenie na oraz schodzenie z. W przypadku tej grupy pracowników bardzo często mamy również, jako przyczynę wypadku przy pracy podawane poślizgnięcie, potknięcie się, przewrócenie na tym samym poziomie, utratę równowagi, upadek z wysokości. 

Wśród starczych pracowników najczęściej do wypadków przy pracy dochodzi z uwagi na gorszą kondycję fizyczną, nagłe zachorowanie, zdenerwowanie pracownika, stres, zmęczenie inne czynności związane ze złym stanem psychofizycznym pracownika. 

Podczas dyskusji nad materiałem i problemem padła propozycja przesunięcia granicy wieku starszego pracowników z 50+ na 55+. Ponadto P. Sekunda proponuje również uregulowanie przez ustawodawcą kwestii badań okresowych tej grupy pracowników. Ustalenie np. badań okresowych nie rzadziej niż 2 lata, lub co 2 lata. Oraz określenie na co lekarz medycyny pracy maiłby zwracać uwagę. 

Jeszcze inny postulat to poszukiwanie prac właściwych rynku pracy dla pracowników 50+. Czyli pracownik miałby zostać przekwalifikowany, lub zmieniać zawód bądź stanowisko, w przypadku gdyby okazało się, że pracownik podczas badań kontrolnych nie mógłby być dopuszczony do dotychczasowej pracy, z uwagi na swój stan zdrowia, co orzekałby lekarz medycyny pracy. 

Rada Ochrony Pracy podsumowała na tym spotkaniu również rozpoczętą 28 kwietnia br. dyskusję dotyczącą przestrzegania zasad bezpieczeństwa, higieny i czasu pracy w dziedzinach gospodarki, w której występuje największa liczba wypadków przy pracy.

Z informacji przedstawionych ROP na poprzednim posiedzeniu wynika, że około 50 % wszystkich wypadków przy pracy w roku 2014 miało miejsce w czterech sekcjach gospodarki:

1. Górnictwo i wydobywanie,
2. Przetwórstwo przemysłowe
3. Transport i
4. Gospodarka magazynowa

(dane GUS za 2014 r.).

W informacji PIP podkreślono, że w wielu zakładach z wymienionych sektorów Nie są przestrzegane podstawowe przepisy i zasady bhp. Do najczęstszych nieprawidłowości należą:

• niewłaściwe przygotowanie pracowników do pracy,
• nieprawidłowe przygotowanie stanowisk i procesów pracy,
• brak lub niewłaściwe zabezpieczenie maszyn lub urządzeń technicznych, a także
• tolerowanie odstępstw od zasad i wymagań przepisów.

Co rocznie zwiększa się również liczba wypadków, którym ulegają osoby zatrudnione a nie będących pracownikami tych przedsiębiorstw

Natomiast Wyższy Urząd Górniczy zwraca uwagę, na wysoki poziom zagrożenia metanowego w kopalniach węgla kamiennego oraz na zagrożenia techniczne związane z pracą maszyn i urządzeń, a także na powtarzające się przyczyny wypadków przy pracy, wśród których wymieniono nieprzestrzeganie procedur i przepisów bhp przy ich wykonywaniu.

Według CIOP przyczynami wypadków przy pracy w małych firmach budowlanych oraz podstawowymi identyfikowanymi tam problemami są:

• niewłaściwe informowanie podwykonawców o wymaganiach dotyczących bhp i
• niewłaściwa realizacja zadań koordynatora ds. BHP na placu budowy.

Często spotykany jest również zbyt uniwersalny i ogólnikowy plan BIOZ na budowach oraz brak instrukcji wykonywania zróżnicowanych prac szczególnie na tych stanowiskach, na których wymagane są najniższe kwalifikacje przy równoczesnym braku szkoleń pracowników.

ROP stwierdza, że przedstawione informacje potwierdzają konieczność podjęcia działań poprzez:

1. wzmożony nadzór PIP nad grupą zakładów, w których odnotowana jest duża liczba wypadków przy pracy oraz wysoki poziom narażenie na czynniki szkodliwe dla zdrowia, a także prowadzenia skierowanych do tych zakładów działań o charakterze prewencyjnym.
2. dalszy rozwoju działań skierowanych na zapobieganie wypadkom przy pracy i problemom zdrowotnym związanym z pracą realizowany w ramach prewencji wypadkowej ZUS,
3. podejmowanie działań w dziedzinie kształtowania odpowiedniej kultury bezpieczeństwa i upowszechniania dobrych praktyk w tym obszarze.