Mobbing w firmie – rola służby bhp w przypadku tego zagrożenia

Anna Kucharska
24.08.2015AKTUALNE

Mobbing w firmie – rola służby bhp w przypadku tego zagrożenia

Wydalałoby się, że mobbing nie jest tematem interesującym służby bhp, jednak rola służby bhp jest niezwykle istotna w walce z mobbingiem. Działania służby bhp zyskują ogromne znaczenie, tzn. służba bhp może być propagatorem zmian, które będą miały na celu wyeliminowanie wszelkich negatywnych zachowań ze środowiska pracy. Jednak, aby pomóc pracownikom konieczna jest wiedza, jak przeciwdziałać mobbingowi.

Korzyści 

Ten tekst pozwoli Ci:

  • poszerzyć wiedzę na temat mobbingu,
  • podjąć odpowiedzenie działania zapobiegające mobbingowi,
  • wzmocnić znaczenie i rolę służby bhp w firmie.

Pracownik służby bhp jest często powiernikiem, do którego można się zwrócić w sytuacji kiedy warunki pracy, a w tym również atmosfera pracy wymaga zmian. Jednak aby przeciwdziałać mobbingowi trzeba wiedzieć:

Wiedza na ten temat jest niezbędna do tego, by udzielić pomocy osobie mobbingowanej, jak również przekonać pracodawcę, że warto dołożyć wszelkich starań, by ten problem nie dotyczył Państwa zakładu pracy.

Pojęcie mobbingu

Światowa Organizacja Zdrowia definiuje mobbing jako „obraźliwe zachowanie poprzez mściwe, okrutne, złośliwe lub upokarzające usiłowania zaszkodzenia jednostce lub grupie pracowników, którzy stają się przedmiotem psychicznego dręczenia. Mobbing zawiera w sobie stałe negatywne uwagi lub krytykę, izolowanie osoby od kontaktów społecznych, plotkowanie lub rozprzestrzenianie fałszywych informacji”.

Europejska Agencja Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy określa dręczenie w miejscu pracy jako „powtarzalne, nieuzasadnione zachowania skierowane przeciwko pracownikowi lub grupie pracowników, które stwarzają zagrożenie jego/ich zdrowia i bezpieczeństwa. Nieuzasadnione zachowania to zachowania, które świadoma i rozsądna osoba, biorąc pod uwagę wszystkie okoliczności, identyfikuje jako spychające ją do roli ofiary, poniżające i naruszające jej godność. Zachowania te obejmują działania pojedynczych osób lub grupy, jak również system pracy, który może być wykorzystywany jako narzędzie wiktymizujące pracownika, poniżające i uwłaczające jego godności, zaś zagrożenie zdrowia i bezpieczeństwa odnosi się do ryzyka występowania negatywnych konsekwencji doświadczanej przemocy w postaci zaburzeń zdrowia psychicznego”.

W prawodawstwie polskim mobbing to „działania lub zachowania dotyczące pracownika lub skierowane przeciwko pracownikowi, polegające na uporczywym i długotrwałym nękaniu lub zastraszaniu, wywołujące u niego zaniżoną ocenę przydatności zawodowej, powodujące lub mające na celu poniżenie lub ośmieszenie pracownika, izolowanie go lub wyeliminowanie z zespołu współpracowników” (art. 943 § 2 kp).

Sposoby przeciwdziałania mobbingowi

Przeciwdziałanie mobbingowi powinno odbywać się na różnych płaszczyznach organizacji. Tak jak zasygnalizowane było wcześniej, pojawieniu się mobbingu sprzyja sytuacja ocen pracowniczych – jak zapobiegać mobbingowi w ocenie pracowników:

  • dopasować oceny do potrzeb przedsiębiorstwa i jego specyfiki,
  • opracować zrozumiałe i możliwie najbardziej wymierne kryteria oceniania,
  • poinformować członków załogi o procedurze oceniania,
  • przygotować i przeszkolić kadrę do procesu oceny,
  • monitorować przebieg spotkań,
  • umożliwić pracownikom zgłaszanie wszelkich wątpliwości dotyczących sprawiedliwości i rzetelności procesu oceny,
  • skonstruować procedurę odwoławczą,
  • bardzo starannie i uważnie opracować wyniki oceny.
Ważne

Pracodawca jest zobowiązany do równego traktowania pracowników oraz do przeciwdziałania zjawisku mobbingu.

Pracodawca aby zrealizować ciążący na nim obowiązek powinien:

  • zapobiegać bezpośredniej i pośredniej dyskryminacji lub represjonowaniu,
  • spełniać wszelkie wymogi prawne wynikające z przepisów prawa,
  • zapewniać równe szanse dla kobietom i mężczyznom,
  • zapewniać jednakowe traktowanie osób niepełnosprawnych, osób o różnych przekonaniach religijnych, orientacji seksualnej,
  • nie tolerować żadnych form zastraszania i napastowania pracowników w środowisku pracy.

Działania służby bhp zmierzające do przeciwdziałania naciskom pracodawcy

W zakładach pracy zdarzają się sytuacje, że pracodawcy wymagają:

  • maksymalnej efektywności,
  • maksymalna wydajności,
  • minimalnych nakładów finansowych ze strony pracowników.

Niejednokrotnie wiąże się to z oszczędzaniem na środkach ochrony indywidualnej lub zbiorowej, pracą w nadgodzinach bez zapewnienia wymaganego odpoczynku.

Niestety powodem takich zachowań ze strony pracodawców jest czasem nieznajomość przepisów i wymogów prawa pracy i bhp, jednakże niejednokrotnie jest to chęć osiągnięcia maksymalnych zysków bez zwracania uwagi na pojedynczego pracownika.

Ważne

Niezaprzeczalny jest fakt, iż to pracodawca odpowiada za zdrowie i bezpieczeństwo pracowników w zakładzie pracy. Niemniej jednak rola służby bhp w propagowaniu czy wręcz próbach egzekwowania przestrzegania przepisów w celu zapewnienia warunków pracy z zachowaniem bezpieczeństwa jest nieoceniona.

Służba bhp, czyli Państwo, jesteście specjalistami i autorytetami w dziedzinie pracy z zapewnieniem ochrony zdrowia pracowników, jak również godnych warunków wykonywania swoich obowiązków. Trudno przewidzieć, jakie skutki będzie miało ciągłe akcentowanie i przypominanie pracodawcy o niezbędności zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, przestrzegania przepisów, niemniej jednak nie budzi wątpliwości, iż jest to ważne zadanie.

W rozumieniu wielu pracowników to właśnie służba bhp odpowiada za bezpieczne i higieniczne warunki pracy, dlatego wskazane jest, by mogli oni w sekcji bhp znaleźć pomoc i poradę, w sytuacji gdy pracodawca wymaga od nich pracy naruszającej przepisy i zagrażającej ich życiu.

Uwaga!

Pracownicy powinni widzieć interwencje służby bhp w sytuacji, gdy ich zdrowie jest zagrożone, gdy zgłaszają swoje wątpliwości co do wymagań swoich pracodawców. Niejednokrotnie szeregowy pracownik nie ma do kogo się zgłosić, pracuje narażając swoje życie i zdrowie, a czasem drobna interwencja ze strony służby bhp mogłaby zmienić oblicze warunków pracy.

Tak jak już było wspomniane wcześniej, nie wiadomo, jakie skutki odniesie interwencja służby bhp, natomiast łatwo sobie wyobrazić, jakie konsekwencje może mieć jej brak. Warto w tym miejscu podkreślić, że praca z naruszeniem przepisów bhp jest naruszeniem godności człowieka i jego dóbr osobistych – tak orzekł Sąd Apelacyjny w Gdańsku (wyrok SA w Gdańsku z 31 grudnia 2009 r., III APA 24/09). Równocześnie zasądził na rzecz byłej pracownicy zadośćuczynienie za rok pracy w warunkach niezgodnych z przepisami bhp.

W tym miejscu także pojawia się problem, jak pracownik bhp ma przeciwdziałać naciskom, które wywiera na niego jego pracodawca, któremu jako podwładny podlega – czy to w sytuacji nierespektowania jego zaleceń odnośnie, zapewnienia pracownikom bezpiecznych warunków pracy, czy w sytuacji sporządzania protokołu powypadkowego.

Jest to szeroki problem i niestety, bez jednoznacznej oraz prostej metody jego rozwiązania. Stojąc na stanowisku, iż zdrowie pracowników, profilaktyka wypadkowa, jak również rzetelne przedstawianie faktów są priorytetem, należałoby zawsze, konsekwentnie i obiektywnie opisywać zdarzenia i wyciągać z nich wnioski. Nie zawsze jednak jest to takie oczywiste i niejednokrotnie służba bhp stawiana jest w sytuacji trudnej decyzji.

Ważne jest, aby być świadomym konsekwencji podejmowanych decyzji i działań, niezależnie od tego, jakie one będą.

Autor: 

Anna Kucharska
psycholog