Schorzenie wewnętrzne a powstanie urazu i uznanie zdarzenia za wpadek

Aneta Mościcka
Aneta Mościcka
18.03.2015AKTUALNE

Schorzenie wewnętrzne a powstanie urazu i uznanie zdarzenia za wpadek

Uraz, który nastąpi tylko na skutek nagłego rozwoju (ujawnienia się, pogorszenia) schorzeń samoistnych, wewnętrznych stwierdzanych u poszkodowanego przed wypadkiem, ujawniających się bez zadziałania czynnika zewnętrznego, nie ma znaczenia dla świadczeń ubezpieczeniowych. Taki objaw chorobowy nie jest skutkiem wypadku – orzekł Sąd Najwyższy w wyroku z 11 września 2014 r., sygn. akt II UK 593/13.

W sprawie, rozpoznanej przez Sąd Najwyższy w wyroku z 11 września 2014 r., sygn. akt II UK 593/13 ubezpieczony pełnił służbę konwojową w sądzie. Podczas jednego z dni służby ubezpieczony w drodze do Komendy Policji, zatrzymał samochód służbowy przy przejściu dla pieszych, by przepuścić pieszego przechodzącego przez pasy, wówczas samochód jadący z przeciwnego kierunku potrącił pieszego. Ubezpieczony zatrzymał pojazd sprawcy, poinformował dyżurnego o zdarzeniu i kiedy po zakończeniu czynności wsiadał do samochodu służbowego, poczuł ból w dolnej części kręgosłupa i drętwienie prawej nogi. Kontynuował jazdę, a po załatwieniu spraw wrócił do sądu.

Nasilenie dolegliwości spowodowało konieczność hospitalizacji od dnia 19 grudnia 2009 r., podczas której wykonano zabieg usunięcia dysku. Jak sąd ustalił, w trakcie zdarzenia doszło u ubezpieczonego do uszkodzenie krążka międzykręgowego jako następstwa naturalnego zużywania się tkanek, zwłaszcza, że już w 2005 r. i 2007 r. stwierdzano bóle kręgosłupa lędźwiowego typu rwy kulszowej.

Sąd I i II instancji

Komendant wojewódzki Policji odmówił ubezpieczonemu prawa do jednorazowego odszkodowania z tytułu wypadku pozostającego w związku ze służbą w Policji. Decyzję komendanta wojewódzkiego Policji podtrzymał najpierw sąd rejonowy oraz sąd okręgowy, do których odwołał się ubezpieczony.

Zaistnienie zewnętrznej przyczyny

Sprawa trafiła następnie na skutek skargi ubezpieczonego do rozpoznania Sądu Najwyższego. W uzasadnieniu wyroku sąd podkreślił, że wymagania istnienia zewnętrznej przyczyny wypadku tłumaczy się w orzecznictwie jako konieczność, by pochodziła „z zewnątrz” organizmu poszkodowanego; inaczej mówiąc, by skutek nie był wyłącznie rezultatem zadziałania przyczyn wewnętrznych, rozumianych zawsze jako samoistne schorzenia istniejące wewnątrz organizmu pracownika.

W tym znaczeniu wypadek może być spowodowany każdym czynnikiem, nie wykluczając działań samego poszkodowanego, z wyłączeniem jednak jego cech psychofizycznych mogących stanowić wewnętrzną przyczynę szkody, określanych jako podatność na zachorowanie lub istnienie samoistnego schorzenia.

Zewnętrzność przyczyny wypadku oznacza jej pochodzenie spoza organizmu pracownika. Stwierdzenie, że doszło do wypadku, zawsze wymaga więc ustalenia, że na organizm poszkodowanego zadziałał jakiś czynnik zewnętrzny i że ten czynnik spowodował uraz. Zwraca się uwagę na pojmowanie „zewnętrzności” w podwójnym znaczeniu, z których w jednym uznawano ją za cechę zdarzenia będącego wypadkiem („wypadek wywołany przyczyną zewnętrzną”), a w drugim znaczeniu rolę przyczyny zewnętrznej przypisywano wypadkowi jako przyczynie powstałej szkody na osobie pracownika („uraz spowodowany czynnikiem zewnętrznym”).

Przyczyna zewnętrzna dotyczy nagłego zdarzenia jako całości, a uraz ma być skutkiem wyzwolonego przez to zdarzenie czynnika zewnętrznego wobec uszkodzonego organizmu.

W ustawie z 4 kwietnia 2014 r. o świadczeniach odszkodowawczych przysługujących w razie wypadku lub choroby pozostających w związku ze służbą (Dz.U. z 2014 r., poz. 616), w art. 3 ust. 1, za wypadek pozostający w związku ze służbą przyjęto nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, powodujące uraz lub śmierć. Zmiana definicji nie ma wpływu na ocenę prawną ustalonych faktów, gdyż na gruncie prawa ubezpieczeń społecznych wypadek zawsze jest zdarzeniem polegającym na doznaniu przez człowieka urazu cielesnego powodującego zgon lub uszkodzenie tkanek lub narządów ciała. Cechą wypadku jako podstawy roszczeń o jednorazowe odszkodowanie z ubezpieczenia społecznego jest doznanie urazu, czyli skutków organicznych, mierzonych stopniem uszczerbku na zdrowiu. Także skutki socjalne, należące do przesłanek prawa do świadczeń długoterminowych, oceniane są jako utrata zdolności do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu.

Uraz ma znaczenie w zakresie świadczeń ubezpieczeniowych tylko wówczas, gdy nie następuje wyłącznie na skutek nagłego rozwoju (ujawnienia się, pogorszenia, pogłębienia) schorzeń samoistnych, wewnętrznych stwierdzanych u poszkodowanego przed wypadkiem, ujawniających się bez zadziałania czynnika zewnętrznego. Taki objaw chorobowy nie jest skutkiem wypadku – podkreślił Sąd Najwyższy.

Autor: 

Aneta Mościcka

Autor
Aneta Mościcka
Prawnik z odbytą aplikacją sądową, od 2000 roku dziennikarka. Specjalizuje się w prawie: pracy, cywilnym, gospodarczym oraz prawie, związanym z nieruchomościami.