Sprawozdanie z działalności Państwowej Inspekcji Pracy

Misją Państwowej Inspekcji Pracy jest skuteczne egzekwowanie przepisów prawa pracy, w tym bezpieczeństwa i higieny pracy, poprzez efektywne i ukierunkowane kontrole oraz działania prewencyjne, zmierzające do ograniczenia zagrożeń wypadkowych i poszanowania prawa pracy.

W 2009 r. inspektorzy PIP przeprowadzili prawie 88 tys. kontroli u ponad 65,3 tys. pracodawców (przedsiębiorców), na rzecz których świadczyło pracę łącznie prawie 3,8 mln osób.

W związku ze stwierdzonymi w czasie kontroli naruszeniami przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, inspektorzy pracy wydali 354 tys. decyzji (w 2008 r. - 355,7 tys.).

Okręgowi inspektorzy pracy wydali 50 decyzji nakazujących zaprzestanie prowadzenia działalności bądź działalności określonego rodzaju (w 2008 r. - 42 decyzje). Decyzje takie są wydawane w przypadkach, gdy stan bezpieczeństwa i higieny pracy zagraża życiu lub zdrowiu pracujących.

Zakłady objęte powyższymi decyzjami zatrudniały ogółem 1 203 pracowników. Wśród 50 ww. decyzji, 16 nakazywało zaprzestanie prowadzenia działalności przez zakład, a 34 - zaprzestanie prowadzenia działalności określonego rodzaju.

Podstawą wydania decyzji najczęściej były nieprawidłowości polegające na niespełnieniu wymagań techniczno-budowlanych przez obiekty i pomieszczenia, w których odbywała się praca. W szczególności stwierdzano niezapewnienie warunków użytkowych odpowiadających rzeczywistemu przeznaczeniu obiektu, co rzutowało na warunki bezpieczeństwa i higieny pracy. M.in.: prowadzenie produkcji w budynkach gospodarczych czy garażach, wykonywanie pracy w obiektach o naruszonej konstrukcji, użytkowanie pomieszczeń nieodpowiednich do rodzaju wykonywanych prac, technologii i liczby zatrudnionych pracowników, głównie ze względu na zbyt małą wysokość oraz brak wymiany powietrza (wentylacji ogólnej lub miejscowej) w pomieszczeniach, w których występowały czynniki szkodliwe dla zdrowia. W większości zakładów stwierdzono również brak pomieszczeń higienicznosanitarnych lub użytkowanie pomieszczeń niezgodnych z normatywami. Inspektorzy pracy zgłaszali również poważne zastrzeżenia do stosowanych maszyn i urządzeń, z uwagi na niespełnianie wymagań minimalnych i stan techniczny, wskazujący na nadmierne zużycie eksploatacyjne elementów. Nieprawidłowości dotyczyły także instalacji elektrycznych i oświetlenia stanowisk pracy.

W przypadku 2 zakładów, pracodawcy usunęli nieprawidłowości uzasadniające wydanie decyzji zaprzestania działalności, w związku z czym stały się one bezprzedmiotowe. Natomiast 8 pracodawców odwołało się od wydanych decyzji. W 4 sprawach okręgowi inspektorzy pracy przychylili się do wniosków stron i przesunęli termin realizacji decyzji. Do czasu upływu ww. terminu, 2 pracodawców przeniosło działalność do innych obiektów, zapewniając właściwe warunki bezpieczeństwa i higieny pracy, zaś 2 zaprzestało prowadzenia działalności. W 4 pozostałych sprawach - postępowanie jest w toku (stan na dzień 1.03.2010 r.).

Spośród ujawnionych w toku kontroli naruszeń prawa - 85,4 tys. stanowiły wykroczenia przeciwko prawom pracownika (w 2008 r. - 79,2 tys.). Stwierdzono je u 27,9 tys. pracodawców, tj. u 43% kontrolowanych (w 2008 r. również u 43% kontrolowanych).

Do organów Państwowej Inspekcji Pracy wpłynęło ogółem 34,9 tys. skarg (wraz z wnioskami o przeprowadzenie kontroli), czyli o ponad 2% więcej niż w 2008 roku. Ustalenia inspektorów wskazały, iż 65% było zasadnych bądź częściowo zasadnych.

Inspektorzy pracy wydali ponad 354 tys. decyzji nakazowych. Większość z nich dotyczyła niewłaściwego przygotowania do pracy oraz nieodpowiedniego zabezpieczenia stanowisk pracy, maszyn i urządzeń technicznych, instalacji energetycznych, obiektów i pomieszczeń pracy. Na mocy ponad 9 tys. decyzji nakazano natychmiastowe wstrzymanie prac ze względu na bezpośrednie zagrożenie zdrowia i życia pracowników. Inspektorzy PIP skierowali do innych robót ponad 11 tys. osób zatrudnionych wbrew prawu przy pracach niebezpiecznych, wzbronionych lub szkodliwych.

Ubiegłoroczny kryzys gospodarczy miał duży wpływ na stan praworządności w stosunkach pracy. Pogorszyła się sytuacja finansowa wielu przedsiębiorstw, a w efekcie najczęściej stwierdzane przez inspektorów pracy wykroczenia dotyczyły nieprzestrzegania przepisów o wypłacie wynagrodzenia.

Pełne sprawozdanie z działalności PIP za 2009 r. dostępne jest na stronie www.pip.gov.pl.