Szkolenie okresowe pracowników służby bhp

Lesław Zieliński
Lesław Zieliński
06.06.2011AKTUALNE

Jak przeprowadzić szkolenie okresowe pracowników służby bhp? Czym jest dokumentacja szkolenia okresowego pracowników służb bhp? Jak wybrać właściwą jednostkę szkoleniową? To tylko niektóre pytania, na jakie odpowiadamy w tym artykule.
W tekście znajdziesz także szczegółowy program takiego szkolenia opracowany na podstawie ramowego programu oraz przykładowe pytania i zagadnienia, z jakimi możesz się spotkać na egzaminie kończącym szkolenie.

 

Podstawy prawne

Podstawowym aktem prawnym nakładającym na pracodawcę obowiązek przeprowadzania szkoleń z zakresu bhp jest Dział X Kodeksu pracy, dalej: kp. Poszczególne artykuły Rozdziału VIII określają, że:

  • nie wolno dopuścić pracownika do pracy, do której wykonywania nie posiada on wymaganych kwalifikacji lub potrzebnych umiejętności, a także dostatecznej znajomości przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy (art. 2373 § 1 kp),
  • pracodawca jest zobowiązany zapewnić przeszkolenie pracownika w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy przed dopuszczeniem go do pracy oraz prowadzenie okresowych szkoleń w tym zakresie (art. 2373 § 2 kp),
  • szkolenia pracowników w zakresie bhp przed dopuszczeniem ich do pracy oraz szkolenia okresowe bhp odbywają się w czasie pracy i na koszt pracodawcy (art. 2373 § 3 kp),
  • pracodawca ma obowiązek zaznajamiać pracowników z przepisami i zasadami bhp dotyczącymi wykonywanych przez nich prac (art. 2374 § 1 kp),
  • pracownik musi potwierdzić na piśmie zapoznanie się z przepisami oraz zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy (art. 2374 § 3 kp),
  • pracownik służby bhp, pracownik zatrudniony przy innej pracy, któremu pracodawca powierzył zadania tej służby, a także specjalista ds. bhp spoza zakładu powinni spełniać wymagania kwalifikacyjne niezbędne do wykonywania zadań służby bhp i ukończyć szkolenia w dziedzinie bhp dla pracowników tej służby (art. 23711 § 2 kp).

Aktem prawnym regulującym szczegółowo zasady szkolenia w dziedzinie bhp jest rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. nr 180, poz. 1860 ze zm.), dalej: rozporządzenie szkoleniowe.

Rozporządzenie szkoleniowe określa:

  • szczegółowe zasady szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy,
  • zakres szkolenia,
  • wymagania dotyczące treści i realizacji programów szkolenia,
  • sposób dokumentowania szkolenia,
  • przypadki, w których pracodawcy lub pracownicy mogą być zwolnieni z określonych rodzajów szkolenia.

Szkolenie bhp musi zapewnić jego uczestnikom:

  • zaznajomienie się z czynnikami środowiska pracy mogącymi powodować zagrożenia bezpieczeństwa i zdrowia pracowników podczas pracy oraz odpowiednimi środkami i działaniami zapobiegawczymi,
  • poznanie przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie niezbędnym do wykonywania pracy w zakładzie pracy, a także na określonym stanowisku pracy i związanych z pracą obowiązków oraz odpowiedzialności w dziedzinie bhp,
  • nabycie umiejętności wykonywania pracy w sposób bezpieczny dla siebie i innych osób, postępowania w sytuacjach awaryjnych oraz udzielenia pomocy osobie, która uległa wypadkowi
(§ 3 rozporządzenia szkoleniowego).

Kolejnym aktem prawnym dotyczącym szkoleń okresowych - konkretnie pracowników służby bhp, czyli inspektorów, starszych inspektorów, specjalistów i głównych specjalistów ds. bhp - w dziedzinie bhp jest rozporządzenie Rady Ministrów z 2 września 1997 r. w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. nr 109, poz. 704 ze zm.), dalej: rozporządzenie w sprawie służby bhp.

Przypominamy, że warunkiem zatrudnienia na stanowiskach pracowników służby bhp oprócz spełnienia określonych wymagań kwalifikacyjnych jest ukończenie szkolenia w dziedzinie bhp dla pracowników tej służby. Wymóg ten dotyczy również osób wykonujących zadania służby bhp i szkoleń okresowych.

Zasady szkolenia okresowego bhp

Ogólnym celem szkolenia okresowego bhp jest aktualizacja i ugruntowanie wiedzy oraz umiejętności w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy, a także zaznajomienie uczestników szkolenia z nowymi rozwiązaniami techniczno-organizacyjnymi w tym zakresie.

Szkolenie okresowe odbywają:

  • pracownicy służby bezpieczeństwa i higieny pracy,
  • pracownicy zatrudnieni przy innej pracy, którym pracodawca powierzył obowiązki wykonywanie zadań służby bhp (w firmie zatrudniającej do 100 pracowników),
  • pracodawca, jeżeli zatrudnia do 10 pracowników lub zatrudnia do 20 pracowników i jest zakwalifikowany do grupy działalności, dla której ustalono nie wyższą niż 3 kategorię ryzyka w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych,
  • specjalista ds. bhp spoza zakładu, któremu pracodawca powierzył wykonywanie zadań służby bhp w firmie.

Ze szkolenia okresowego pracowników służb bhp może być zwolniona osoba, która:

  • przedłoży aktualne zaświadczenie o odbyciu u innego pracodawcy wymaganego szkolenia okresowego pracowników służby bhp,
  • odbyła w ostatnich 5 latach szkolenie okresowe wymagane dla osoby zatrudnionej na stanowisku należącym do innej grupy stanowisk, jeżeli jego program uwzględnia zakres tematyczny wymagany programem szkolenia okresowego obowiązującego na stanowisku pracownika służby bhp.

Formy szkolenia okresowego bhp

Szkolenie okresowe bhp pracowników służby bhp oraz innych osób wykonujących zadania tej służby powinno być zorganizowane w formie:

  • kursu,
  • seminarium,
  • samokształcenia kierowanego,
  • z uwzględnieniem ćwiczeń i wykorzystaniem odpowiednich pomocy dydaktycznych, w szczególności:
  • filmów,
  • tablic,
  • folii do wyświetlania informacji,
  • programów komputerowych,
  • materiałów do ćwiczeń.

Uczestnicy szkolenia organizowanego w formie samokształcenia kierowanego powinni otrzymać materiały umożliwiające przyswojenie problematyki objętej programem szkolenia (np. skrypty, przepisy prawne, zestawy ćwiczeń z instrukcjami, zestawy pytań kontrolnych).

Ze względu na wagę problemu szkolenia bhp i bardzo istotny aspekt wymiany doświadczeń między pracownikami służb bhp warto, aby szkolenie okresowe dla nich było przeprowadzane w formie kursu lub seminarium. Ponadto te formy szkolenia dają również możliwość bezpośredniego rozwiązywania typowych problemów przy wykorzystaniu wiedzy i doświadczenia wykładowców.

Częstotliwość i czas trwania szkolenia okresowego

Częstotliwość i czas trwania szkolenia okresowego określa pracodawca po konsultacji z pracownikami lub ich przedstawicielami. Bierze przy tym pod uwagę rodzaj i warunki wykonywania prac przez pracowników firmy (środowisko pracy, zagrożenia, stosowane środki techniczne i materiały, problemy organizacyjne itp.).

Szkolenie okresowe pracowników służby bezpieczeństwa i higieny pracy oraz osób wykonujących zadania tej służby powinno być przeprowadzane nie rzadziej niż raz na 5 lat, a czas jego trwania powinien wynosić minimum 32 godziny lekcyjne, w tym 4 godziny ćwiczeń.

Ograniczenie do prawnego wymogu przeprowadzania szkolenia okresowego raz na 5 lat może okazać się niewystarczające do właściwego wywiązywania się ze swoich obowiązków. Dlatego we własnym zakresie należy się dokształcać lub uczestniczyć w szkoleniach, kursach czy seminariach z wybranych dziedzin dotyczących problematyki bhp.

Pamiętaj, że aby być dobrym i profesjonalnym doradcą pracodawcy w zakresie bhp oraz prowadzić interesujące, ciekawe i poprawne merytorycznie szkolenia wstępne, powinieneś na bieżąco znać odpowiednie przepisy bhp i prawa pracy. To przecież pracownik służby bhp:

  • najczęściej przeprowadza szkolenia bhp w firmie,
  • realizuje w praktyce obowiązek pracodawcy zapewnienia bezpiecznych warunków pracy w zakładzie,
  • ma do czynienia z szybkim postępem techniczno-organizacyjnym w wielu dziedzinach.

Jednostki organizacyjne przeprowadzające szkolenie okresowe

Szkolenie w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy pracowników służb bhp prowadzone jest przez jednostki organizacyjne uprawnione do tego na podstawie ustawy z 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz.U. z 2004 r. nr 256, poz. 2572 ze zm.).

Jednostka organizacyjna prowadząca działalność szkoleniową w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy to:

  • placówka kształcenia ustawicznego,
  • placówka kształcenia praktycznego,
  • ośrodek dokształcania i doskonalenia zawodowego,
  • szkoła ponadgimnazjalna,
  • jednostka badawczo-rozwojowa,
  • szkoła wyższa lub inna placówka naukowa,
  • stowarzyszenie, którego celem statutowym jest działalność związana z bhp,
  • osoba prawna lub fizyczna prowadząca działalność oświatową na zasadach określonych w przepisach o swobodzie działalności gospodarczej,
jeżeli prowadzą działalność szkoleniową w dziedzinie bhp

(§ 1a pkt 2 rozporządzenia szkoleniowego).

Jednostki szkolące bezrobotnych i poszukujących pracy - w tym przygotowujące do wykonywania zawodu technika bhp - podlegają rejestracji w odpowiednim wojewódzkim urzędzie pracy (rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z 27 października 2004 r. w sprawie rejestru instytucji szkoleniowych - Dz.U. nr 236, poz. 2365).

Wybór jednostki szkoleniowej

Jednostki organizacyjne - organizatorzy szkolenia, prowadzący działalność szkoleniową w zakresie bhp - powinny zapewnić:

  • programy poszczególnych rodzajów szkolenia opracowane dla określonych grup stanowisk,
  • programy szkolenia instruktorów w zakresie metod prowadzenia instruktażu - w przypadku prowadzenia takiego szkolenia,
  • wykładowców i instruktorów posiadających zasób wiedzy, doświadczenie zawodowe i przygotowanie dydaktyczne zapewniające właściwą realizację programów szkolenia,
  • odpowiednie warunki lokalowe do prowadzenia działalności szkoleniowej,
  • wyposażenie dydaktyczne niezbędne do właściwej realizacji programów szkolenia
    (np. komputerowy rzutnik multimedialny lub rzutnik pisma z ekranem, filmy o tematyce związanej z programem szkolenia, tablice poglądowe, środki do ćwiczeń ppoż., udzielania pierwszej pomocy, programy i stanowiska komputerowe),
  • właściwy przebieg szkolenia oraz prowadzenie dokumentacji w postaci programów szkolenia, dzienników zajęć, protokołów z przebiegu egzaminów i rejestrów wydanych zaświadczeń.

Przy wyborze firmy mającej przeprowadzać szkolenie należy kierować się możliwościami organizacyjnymi i merytorycznymi jednostki szkoleniowej, a nie kryterium kosztowym (choć zapewne w dzisiejszych czasach nie będzie to łatwe…). Szkolenie okresowe bhp nie może być tylko formalnym spełnieniem obowiązku prawnego, ale powinno dać pewność poprawnego i zgodnego z prawem interpretowania przepisów oraz rozwiązywania problemów praktycznych, czyli dać wiedzę i umiejętności niezbędne do profesjonalnego wywiązywania się z obowiązków wobec pracodawcy, pracowników firmy i organów kontroli nad warunkami pracy.

Pamiętaj, że wiedza oraz umiejętności są jednym z istotnych elementów polityki bhp w firmie i powinny być motorem stałej poprawy warunków bhp w Twoim zakładzie pracy.

Na rynku pracy aktualnie funkcjonuje wiele firm prowadzących działalność w obszarze bhp. Co przemawia za tym, aby przy wyborze firmy szkoleniowej wybrać tę jedną konkretną firmę?

Zwróć uwagę na to, kiedy firma rozpoczynała swoją działalność i jak długo jest już na rynku. Co dana firma może zaproponować oprócz szkoleń? Wiele firm znacząco rozszerza swoją działalność i zajmuje się dodatkowo nadzorem w zakresie bhp, a także doradztwem prawnym.

Jakie szkolenia prowadzi? Oprócz szkoleń z prawa pracy oraz w dziedzinie bhp firmy szkoleniowe rozszerzają zakres świadczonych usług o szkolenia w takich dziedzinach jak, np. prawo pracy i ubezpieczenia społeczne, zarządzanie zasobami ludzkimi, szkolenia zawodowe, rachunkowość i podatki, rozwój umiejętności menedżerskich i inne.

W jakiej formie są świadczone usługi? Mogą to być zarówno seminaria, warsztaty, kursy, jak i konferencje realizowane w trybie otwartym i zamkniętym, na zlecenie klienta.

Zorientuj się, w jaki sposób firma gwarantuje wysoką jakość usług. Może to wynikać z bogatego doświadczenia na rynku szkoleniowym, wysoko wykwalifikowanej kadry wykładowców i trenerów, specjalizacji tematycznej, a także ogólnopolskiego zasięgu oferowanych usług, nowoczesnego wyposażenia sal wykładowych oraz elastycznego i indywidualnego podejścia do potrzeb każdego klienta.

W jaki sposób kończą się zajęcia? Czy jest przeprowadzany egzamin sprawdzający wiedzę uzyskaną podczas szkolenia? Wiele firm proponuje uczestnikom wypełnienie ankiet dotyczących organizacji i przebiegu zajęć, oceny wykładowców oraz satysfakcji uczestnika.

Istotnym elementem przy wyborze firmy szkoleniowej jest dostępność do świadczonych przez nią usług. Sprawdź, czy firma, oprócz swojej centrali, posiada także oddziały w miastach wojewódzkich oraz przedstawicielstwa terenowe w innych większych miastach.

Warto sprawdzić, czy firma posiada Certyfikat Systemu Jakości potwierdzający wysokie standardy świadczonych usług oraz inne potwierdzenia i wyróżnienia w zakresie jakości szkoleń.

Ramowy program szkolenia okresowego pracowników służby bhp i osób wykonujących zadania tej służby

Ramowy program szkolenia okresowego pracowników służb bhp i osób wykonujących zadania tych służb znajdziesz w załączniku do rozporządzenia szkoleniowego (szczegółowy program takiego szkolenia opracowuje jego organizator).

Tabela 1. Ramowy program szkolenia okresowego pracowników służby bhp i osób wykonujących zadania tej służby


Lp.

Temat szkolenia

Liczba godzin

1.

Wybrane regulacje prawne z zakresu prawa pracy dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy z omówieniem źródeł prawa międzynarodowego (dyrektyw Wspólnoty Europejskiej, konwencji Międzynarodowej Organizacji Pracy):

  • przepisy dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy,
  • przepisy dotyczące ochrony pracy kobiet i młodocianych,
  • problemy związane z interpretacją niektórych przepisów.

5

2.

Problemy ergonomii w kształtowaniu warunków pracy.

2

3.

Metody identyfikacji, analizy i oceny zagrożeń oraz oceny ryzyka związanego z zagrożeniami:

  • zagrożenia wypadkowe,
  • hałas i drgania mechaniczne,
  • szkodliwe czynniki chemiczne i pyły,
  • czynniki biologiczne,
  • promieniowanie podczerwone, jonizujące i nadfioletowe,
  • pola elektromagnetyczne,
  • energia elektryczna i elektryczność statyczna,
  • mikroklimat środowiska pracy,
  • oświetlenie pomieszczeń i stanowisk pracy,
  • zagrożenia pożarowe i wybuchowe,
  • zagrożenia w transporcie wewnątrzzakładowym i przy składowaniu materiałów.

5

4.

Metody likwidacji lub ograniczenia oddziaływania na pracowników czynników szkodliwych dla zdrowia oraz uciążliwych i niebezpiecznych występujących w procesach pracy.

4

5.

Nowoczesne rozwiązania techniczno-organizacyjne wpływające na poprawę bezpieczeństwa i higieny pracy, w tym:

  • urządzenia wentylacyjno-klimatyzacyjne,
  • urządzenia zabezpieczające,
  • środki ochrony indywidualnej.

2

6.

Ustalanie okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy (z uwzględnieniem programów komputerowych).

4 (w tym 2 ćwiczeń)

7.

Analiza przyczyn wybranych wypadków przy pracy i związana z nimi profilaktyka.

2

8.

Nowoczesne metody pracy służby bhp.

2

9.

Nowoczesne metody szkolenia w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy.

3 (w tym 2 ćwiczeń)

10.

Zasady postępowania w razie wypadku w czasie pracy i w sytuacjach zagrożeń (np. pożaru, awarii), w tym zasady udzielania pomocy w razie wypadku

1

11.

Problemy ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska naturalnego.

2

Razem:

minimum 32 (w tym 4 ćwiczeń)


Cel szkolenia

Celem szkolenia okresowego pracowników służb bhp i osób wykonujących zadania tych służb jest aktualizacja oraz uzupełnienie wiadomości i umiejętności w szczególności z zakresu:

  • przepisów prawnych dotyczących bhp,
  • analizy i oceny zagrożeń oraz metod oceny ryzyka związanego z tymi zagrożeniami,
  • organizacji i metod kształtowania bezpiecznych warunków pracy,
  • pomocy w rozwiązywaniu trudnych problemów z dziedziny bezpieczeństwa i higieny pracy (np. odpowiedzialność za stan bhp, kwalifikacja zdarzeń wypadkowych, dobór środków ochrony indywidualnej, realizacja nakazów i decyzji organów kontroli zewnętrznej, opracowywanie analiz stanu bhp, ocena ryzyka zawodowego, skuteczność szkoleń).

Szczegółowy program szkolenia okresowego pracowników służby bhp i osób wykonujących zadania tej służby

Ramowy program szkolenia jest wzorcem, minimum i tylko podstawą do opracowania programu szczegółowego, który powinien uwzględniać przepisy dotyczące działalności firmy. Takimi specjalistycznymi przepisami mogą być, np.:

  • ustawa z 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne (Dz.U. z 2006 r. nr 89, poz. 625 ze zm.) wraz z wydanymi na jej podstawie przepisami wykonawczymi,
  • ustawa z 21 grudnia 2000 r. o dozorze technicznym (Dz.U. nr 122, poz. 1321 ze zm.) wraz z wydanymi na jej podstawie przepisami wykonawczymi,
  • ustawa z 4 lutego1994 r. - Prawo geologiczne i górnicze (Dz.U. z 2005 r. nr 228, poz. 1947 ze zm.), wraz z wydanymi na jej podstawie przepisami wykonawczymi,
  • ustawa z 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym (Dz.U. z 2005 r. nr 108, poz. 908 ze zm.), tzw. Kodeks drogowy,
  • rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 6 lutego 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych (Dz.U. nr 47, poz. 401),
  • rozporządzenie Ministra Zdrowia z 2 lutego 2011 r. w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać pod względem fachowym i sanitarnym pomieszczenia i urządzenia zakładu opieki zdrowotnej (Dz.U. nr 31, poz. 158).

Pamiętaj, że inaczej będzie opracowana tematyka szkolenia pracowników służb bhp w firmach budowlanych, inaczej w transportowych, a jeszcze inaczej w zakładach służby zdrowia czy kopalniach.

Tabela 2. Przykład szczegółowego programu szkolenia okresowego pracowników służby bhp i osób wykonujących zadania tej służb w firmie zajmującej się remontami maszyn, urządzeń


Lp.

Temat szkolenia

Liczba

godzin

1.

Obowiązki pracodawcy i pracownika w zakresie bhp:

  • obowiązki pracodawcy związane z zatrudnianiem pracowników:
    • zgłoszenie działalności,
    • służba bhp,
    • komisja bhp,
    • profilaktyczne badania lekarskie,
    • szkolenia w dziedzinie bhp,
    • informowanie o ryzyku zawodowym,
    • monitorowanie zagrożeń,
    • organizacja pierwszej pomocy w razie wypadku;
  • obowiązki osób kierujących pracownikami w zakresie bhp;
  • obowiązki pracownika w zakresie bhp;
  • prace szczególnie niebezpieczne;
  • prace wymagające asekuracji i inne prace, które powinny być wykonywane przez co najmniej 2 osoby - wykaz;
  • prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze - wykaz stanowisk;
  • wyznaczenie pracownika do wykonywania czynności w zakresie ochrony przeciwpożarowej i ewakuacji pracowników;
  • wyznaczenie pracownika do udzielania pierwszej pomocy.

5

2.

Uprawnienia pracownicze wynikające z warunków pracy:

  • posiłki profilaktyczne i napoje,
  • prawo powstrzymania się od pracy,
  • odzież i obuwie robocze oraz środki ochrony indywidualnej,
  • inne uprawnienia wynikające z przepisów prawa pracy (np. skrócony czas pracy, prawo do wcześniejszej emerytury).

2

3.

Uprawnienia pracowników związane z rodzicielstwem:

  • zakaz zatrudniania kobiet przy pracach szczególnie uciążliwych i szkodliwych,
  • ochrona stosunku pracy kobiet w ciąży i pracowników na urlopie macierzyńskim,
  • ochrona zdrowia kobiet w ciąży,
  • uprawnienia pracowników wychowujących dzieci do lat 14.

1

4.

Warunki i formy zatrudniania młodocianych, w tym praktyki zawodowe.

1

5.

Wpływ międzynarodowych przepisów bezpieczeństwa pracy na polskie prawo:

Dyrektywa 89/391/EWG w sprawie wprowadzenia środków w celu poprawy bezpieczeństwa i zdrowia pracowników w miejscu pracy (tzw. dyrektywa ramowa):

  • cel,
  • zasady ograniczania ryzyka zawodowego;
  • odzwierciedlenie dyrektywy ramowej w prawie polskim;
dyrektywa 2006/42/WE z 17 maja 2006 r. w sprawie maszyn (tzw. dyrektywa maszynowa) i jej odzwierciedlenie w prawie polskim;

znak CE,

inne dyrektywy związane z prawem pracy i warunkami socjalnymi.

1

6.

Zakres działania służby bhp:

  • obowiązki i odpowiedzialność służby bhp,
  • uprawnienia służby bhp,
  • prowadzenie dokumentacji,
  • udział w ocenie ryzyka zawodowego oraz opracowywaniu zarządzeń, regulaminów, instrukcji bhp,
  • współdziałanie ze społeczną inspekcją pracy, zakładowymi organizacjami związkowymi i lekarzem sprawującym profilaktyczną opiekę zdrowotną nad pracownikami,
  • współpraca z laboratoriami dokonującymi pomiarów czynników środowiska pracy.

2

7.

Wypadki przy pracy i choroby zawodowe:

  • podstawowe pojęcia i definicja wypadku przy pracy,
  • kwalifikacja zdarzeń wypadkowych (wypadki przy pracy, wypadki w drodze do i z pracy, wypadki w szczególnych okolicznościach),
  • pojęcie choroby zawodowej,
  • obowiązki pracodawcy i służby bhp związane z wypadkiem przy pracy oraz chorobą zawodową,
  • ubezpieczenia wypadkowe,
  • zdarzenia potencjalnie wypadkowe.

2

8.

Analiza okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy i zachorowań na choroby zawodowe:

  • cele analiz wypadków przy pracy i chorób zawodowych,
  • metody sporządzania analiz,
  • dobór wskaźników i danych do analiz,
  • działania profilaktyczne wynikające z analiz,
  • metody komputerowe,
  • przykłady zdarzeń - ich kwalifikacja oraz podjęte działania profilaktyczne.

4 (w tym 2 ćwiczeń)

9.

Ocena ryzyka zawodowego:

  • wymagania,
  • cel,
  • dokumentowanie,
  • metody komputerowe,
  • przykłady oceny ryzyka zawodowego dla wybranych stanowisk pracy i nietypowych zagrożeń.

3 (w tym 2 ćwiczeń)

10.

Czynniki szkodliwe środowiska pracy:

  • podział (czynniki fizyczne, chemiczne, biologiczne i psychofizyczne),
  • identyfikacja czynników szkodliwych na stanowisku pracy (pomiary),
  • ocena zagrożeń i ryzyka zawodowego związanego z czynnikami szkodliwymi,
  • metody likwidacji i ograniczania oddziaływania czynników szkodliwych.

2

11.

Czynniki uciążliwe:

  • rodzaje czynników uciążliwych i ich wpływ na zdrowie pracowników oraz bezpieczeństwo pracy,
  • metody ograniczania,
  • metody likwidacji.

1

12.

Czynniki niebezpieczne występujące w procesie pracy:

  • klasyfikacja czynników niebezpiecznych,
  • identyfikacja czynników niebezpiecznych,
  • ocena ryzyka zawodowego związanego z czynnikami niebezpiecznymi,
  • ustalanie akceptowanego poziomu ryzyka,
  • metody ograniczania i likwidacji zagrożeń.

2

13.

Ocena zgodności wyrobów:

  • cele oceny zgodności wyrobów,
  • system oceny zgodności w Unii Europejskiej,
  • system certyfikacji w Polsce,
  • obowiązkowa i nieobowiązkowa ocena zgodności,
  • uznawanie certyfikatów i innych dokumentów instytucji nadzoru,
  • odpowiedzialność za niedopełnienie wymagań związanych z oceną zgodności.

2

14.

Środki techniczne służące do wyeliminowania ryzyka występującego przy eksploatacji maszyn i urządzeń technicznych:

  • ogólne omówienie metod likwidacji i ograniczania oddziaływania czynników niebezpiecznych,
  • ochrona przed dostępem do stref niebezpiecznych,
  • osłony stałe i ruchome,
  • awaryjne zatrzymywanie maszyn i urządzeń,
  • zapobieganie niespodziewanemu uruchamianiu,
  • urządzenia ochronne,
  • dźwiękowe sygnały bezpieczeństwa,
  • wyposażenie systemów sterowania w elementy związane z bezpieczeństwem.

3

15.

Środki ochrony zbiorowej i indywidualnej:

  • dobór,
  • wymagania,
  • skuteczność - kontrola stosowania.

1

16.

Bezpieczeństwo pracy przy urządzeniach i instalacjach elektrycznych:

  • działanie prądu elektrycznego na organizm człowieka,
  • napięcie dotykowe i napięcie krokowe,
  • zagrożenie porażeniem przy obsłudze urządzeń elektrycznych,
  • przyczyny wypadków spowodowanych porażeniem prądem elektrycznym,
  • czynniki sprzyjające porażeniu prądem elektrycznym,
  • napięcia bezpieczne,
  • ochrona przed dotykiem bezpośrednim i pośrednim,
  • klasy odbiorników,
  • klasyfikacja pomieszczeń przemysłowych pod względem zagrożenia porażeniem prądem elektrycznym,
  • pomieszczenia ogólnodostępne i pomieszczenia ruchu elektrycznego,
  • pomieszczenia wilgotne i z wyziewami żrącymi,
  • pomieszczenia zagrożone pożarowo i wybuchowo,
  • zasady bezpiecznej eksploatacji instalacji i urządzeń elektrycznych,
  • wymagania dotyczące zatrudniania pracowników przy obsłudze urządzeń elektroenergetycznych.

2

17.

Ochrona przeciwpożarowa:

  • podstawowe definicje,
  • materiały pożarowo niebezpieczne,
  • przyczyny pożarów,
  • techniczne środki zabezpieczeń przeciwpożarowych,
  • zagrożenie wybuchem,
  • ewakuacja ludzi z pomieszczeń i budynków,
  • wyposażenie budynku w sprzęt gaśniczy,
  • prace pożarowo niebezpieczne,
  • wymagania dotyczące prowadzenia prac w warunkach zagrożenia pożarowego i wybuchowego,
  • magazynowanie materiałów palnych i wybuchowych,
  • wymagania bezpieczeństwa instalacji i urządzeń w obiektach (pomieszczeniach) zagrożonych pożarem oraz wybuchem,
  • wyznaczenie pracownika do wykonywania czynności w zakresie ochrony przeciwpożarowej i ewakuacji pracowników,
  • odpowiedzialność za naruszanie przepisów przeciwpożarowych.

2

18.

Ochrona środowiska naturalnego:

  • informacje ogólne,
  • pojęcie poważnej awarii przemysłowej i awarii przemysłowej,
  • ocena oddziaływania na środowisko planowanych przedsięwzięć,
  • plany awaryjne,
  • odpowiedzialność cywilna, karna i administracyjna za szkody spowodowane w środowisku.

1

19.

Metody szkolenia w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy:

  • dobór metod nauczania,
  • środki dydaktyczne,
  • kontrola wyników nauczania,
  • opracowanie przykładowego szkolenia dla wybranej grupy zawodowej pracowników.

3 (w tym 2 ćwiczeń)

20.

Ergonomia:

  • ergonomia jako interdyscyplinarna nauka o pracy,
  • układ człowiek - maszyna,
  • ręczne prace transportowe,
  • ocena obciążenia pracą.

2

21.

Psychologia pracy:

  • obciążenie psychofizyczne związane z wykonywaną pracą,
  • wpływ sytuacji społecznych na procesy psychiczne i zachowanie ludzi,
  • stres.

1

22.

Zarządzanie bezpieczeństwem i higieną pracy:

  • cele zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy,
  • zasady budowy systemu zarządzania bhp,
  • certyfikacja systemu zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy.

1

23.

Nowoczesne metody pracy służby bhp:

  • formy popularyzacji problematyki bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ergonomii,
  • inicjowanie działań na rzecz poprawy warunków bhp i kształtowania kultury bezpieczeństwa pracy,
  • rola nagród w kształtowaniu bezpiecznych warunków pracy,
  • pomoc kadrze kierowniczej i osobom nadzoru w rozwiązywaniu problemów związanych z bhp.

1

24.

Udzielanie pomocy osobom poszkodowanym w wypadkach:

  • ocena stanu zdrowia i kontrola życiowych czynności poszkodowanego,
  • postępowanie w sytuacjach typowych urazów,
  • sztuczne oddychanie i pośredni masaż serca,
  • przykłady najczęściej popełnianych błędów w sytuacjach wypadkowych.

2 (w tym 1 ćwiczeń)

25.

Zasady i metody kontroli oraz oceny stanu bhp na stanowiskach pracy:

  • kontrole problemowe,
  • kontrole powypadkowe,
  • wnioski i dokumentacja pokontrolna.

1

Uwaga:

W zależności od doświadczenia i potrzeb uczestników szkolenia poszczególne tematy mogą być rozszerzone albo skrócone, z zachowaniem minimum 32 godzin szkolenia.

Razem: 48

(w tym 6 ćwiczeń)


Egzamin

Szkolenie okresowe kończy się egzaminem, który przeprowadza organizator szkolenia. Egzamin ma na celu sprawdzenie przyswojenia przez uczestników szkolenia wiedzy objętej jego programem i umiejętności wykonywania lub organizowania pracy zgodnie z przepisami i zasadami bhp.

Egzamin jest przeprowadzany przed komisją powołaną przez organizatora szkolenia. Potwierdzeniem ukończenia z wynikiem pozytywnym szkolenia okresowego jest zaświadczenie wydane przez organizatora szkolenia.

Dokumentacja szkolenia okresowego pracowników służb bhp i osób wykonujących zadania tych służb to:

  • program szkolenia zatwierdzony przez pracodawcę (uzgodniony z pracownikami lub ich przedstawicielami),
  • lista osób przeszkolonych z datami szkolenia,
  • lista wykładowców,
  • karty egzaminacyjne z uzyskaną oceną,
  • zaświadczenie o ukończeniu szkolenia okresowego w dziedzinie bhp.

Zaświadczenie o ukończeniu szkolenia okresowego w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy powinno być przechowywane w części B akt osobowych danego pracownika.

Przykładowe pytania i zagadnienia egzaminacyjne

Poniżej przedstawiamy przykładowe pytania i zagadnienia egzaminacyjne, z jakimi możesz się spotkać na egzaminie kończącym szkolenie okresowe. Oto one:

  • Kto odpowiada za stan bhp w firmie?
  • Wymień podstawowe akty prawne dotyczące zagadnień bezpieczeństwa i higieny pracy.
  • Wymień zadania z zakresu działania służby bhp (podaj podstawę prawną).
  • Wymień uprawnienia służby bhp (podaj podstawę prawną).
  • Wymień prawa pracownika w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy.
  • Wymień kary, jakie mogą być nałożone na pracownika za łamanie przepisów bhp. Kto je może nałożyć? Jaki jest tryb odwoławczy?
  • W jakiej sytuacji pracownik ma prawo do powstrzymania się od pracy (podaj podstawę prawną)?
  • Jakie funkcje sprawuje społeczna inspekcja pracy?
  • Jakie funkcje sprawuje Państwowa Inspekcja Pracy?
  • Jakie funkcje sprawuje Państwowa Inspekcja Sanitarna?
  • Wymień prace wzbronione kobietom w ciąży.
  • Co to jest praca w godzinach nadliczbowych? Kto i kiedy ją zleca? Jakie są jej skutki finansowe?
  • Co to są zagrożenia wypadkowe?
  • Omów procedurę sporządzania protokołu powypadkowego (skład zespołu, działania profilaktyczne, terminy).
  • Jaki jest cel dokonywania oceny ryzyka zawodowego dla pracodawcy, a jaki dla pracownika?
  • Co to jest ryzyko zawodowe początkowe?
  • Co to jest ryzyko zawodowe końcowe (resztkowe)?
  • Kiedy należy dokonać weryfikacji kart oceny ryzyka zawodowego?
  • Jaka jest różnica między wypadkiem przy pracy a wypadkiem w drodze do lub z pracy pod względem kwalifikacji zdarzenia i kwalifikacji odszkodowawczej?
  • Jakie zasady i wymogi obowiązują w zakresie organizacji stanowisk pracy i samej pracy przy wykonywaniu prac szczególnie niebezpiecznych?
  • Jakie uprawnienia kwalifikacyjne musi mieć spawacz spawający zbiorniki ciśnieniowe?
  • Na czym polega profilaktyczna ochrona zdrowia pracowników?
  • Kto i w jakich okresach podlega profilaktycznym badaniom lekarskim?
  • Co to jest NDS i NDN?
  • Jakie są dopuszczalne normy hałasu? Jakie mogą być skutki przebywania w hałasie? Jakie są stosowane zabezpieczenia przed hałasem?
  • Co to są pyły zwłókniające?
  • Co to jest strefa niebezpieczna?
  • Co to są ochrony zbiorowe i środki ochrony indywidualnej?
  • Wymień zagrożenia mogące wystąpić przy użytkowaniu urządzeń zasilanych energią elektryczną i sposoby zapobiegania tym zagrożeniom.
  • Opisz prawidłowo zorganizowane stanowisko komputerowe i organizację pracy na stanowisku wymagającym stałego korzystania z monitora ekranowego.
  • Opisz sposób zachowania w sytuacji zagrożenia pożarowego.
  • Opisz sposób udzielania pierwszej pomocy osobie poparzonej termicznie, porażonej prądem elektrycznym, z krwotokiem z rany głowy.
  • Opisz sposób udzielania pierwszej pomocy osobie z podejrzeniem uszkodzenia kręgosłupa.
  • W jakich sytuacjach i w jaki sposób należy wykonać poszkodowanemu sztuczne oddychanie, a kiedy i jak pośredni masaż serca?
Autor: 

Lesław Zieliński
były główny inżynier zarządzania bezpieczeństwem pracy,
rejestrowany audytor pomocniczy SZBP według ISRS


Konsultant: Józef M. Boguszewski
specjalista ds. bezpieczeństwa procesów przemysłowych,
ekspert z zakresu oceny ryzyka zawodowego
i systemów zarządzania bezpieczeństwem

Autor
Lesław Zieliński
Od 1997 roku zajmuje się tematyką oceny ryzyka zawodowego, zarządzania bhp, pracy służby bhp. Były główny inżynier zarządzania bezpieczeństwem pracy w KGHM Polska Miedź SA - O/ZG ”Lubin” . Rejestrowany audytor pomocniczy SZBP wg ISRS. Autor wielu opracowań kart oceny ryzyka zawodowego, instrukcji i programów szkoleń bhp dla różnych stanowisk pracy w przemyśle i usługach. Prowadzi szkolenia otwarte oraz dedykowane z zagadnień bhp.