Telepraca a praca w systemie HOME OFFICE - jak w tym przypadku realizować obowiązki bhp

Halina Góralska
Halina Góralska
08.12.2016AKTUALNE

Telepraca a praca w systemie HOME OFFICE - jak w tym przypadku realizować obowiązki bhp

Coraz więcej firm oferuje pracownikom możliwość pracy zdalnej w systemie tzw. HOME OFFICE. Dla pracowników z całą pewnością jest to duża korzyść, dla firmy również. Jednak w kwestii bhp taka forma pracy budzi wiele kontrowersji oraz pytań w zakresie zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Rzućmy zatem nieco światła na pracę w systemie home office i stosowania do niej przepisów bhp.

Korzyści 

Z tego tekstu dowiesz się:

Czy tzw. home office i telepraca oznacza to samo?

Jak uregulować kwestie bhp w przypadku tzw. home office?

Jakie jest postępowanie w przypadku wypadku przy pracy w systemie home office?  

System pracy w Polsce ulega sotnio dużym zmianom. Coraz więcej firm oferuje swoim pracownikom luźne godziny pracy i możliwość pracy zdalnej. Szczególnie dotyczy o pracowników biurowych. Pojawia się również nowe zjawisko pracy w systemie HOME OFFICE. Jak się okazuje wraz z nim pojawiają się wiele pytań na gruncie bhp. Jak w przypadku takiej pracy zagwarantować pracownikom bezpieczne i higieniczne warunki pracy? Jak realizować obowiązki z zakresu bhp wobec takiej formy pracy i pracowników? Co zrobić i jak rozpatrywać wypadek w pracy w przypadku sytemu home office?  

Już na wstępie trzeba zaznaczyć, że nie każda praca w domu jest telepracą. Umożliwienie pracownikowi wykonywania pracy w domu tzw. home office, w wybranych dniach, a nie na stałe, nie jest telepracą.

Home office, to pozostawiona pracownikowi możliwość wnioskowania o pracę zdalną, z domu, w dogodnym dla niego czasie. Głównym wyznacznikiem odróżniającym tę formę wykonywania obowiązków od telepracy, jest to, że sam pracownik określa, czy i kiedy chce wykonywać zadania poza firmą.

Kodeks pracy wskazuje, że pracę można wykonywać w zakładzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym do wykonywania pracy.

Orzecznictwo sądowe wyjaśnia, że miejsce świadczenia pracy stanowi jeden z istotnych składników umowy o pracę, obustronnie uzgodniony, objęty ogólnym zakazem jednostronnej zmiany przez któregokolwiek z kontrahentów umowy. Strony zawierające umowę o pracę mają dużą swobodę w określeniu miejsca pracy. Może być ono określone na stałe bądź jako miejsce zmienne, przy czym w tym ostatnim wypadku zmienność miejsca pracy może wynikać z samego charakteru (rodzaju) pełnionej pracy. Ogólnie pod pojęciem miejsca pracy rozumie się bądź stały punkt w znaczeniu geograficznym, bądź pewien oznaczony obszar, strefę określoną granicami jednostki administracyjnej podziału kraju lub w inny dostatecznie wyraźny sposób, w którym ma nastąpić dopełnianie świadczenia pracy. Miejscem pracy, stosownie do woli umawiających się stron, może być siedziba zarządu zakładu pracy, siedziba zakładu pracy, jeżeli usytuowany jest on w innej miejscowości niż siedziba zarządu, siedziba oddziału, zakładu, filii, jednostki terenowej itp., miejsce zamieszkania pracownika, każde inne wybrane miejsce.

Ponadto, należy zwrócić uwagę, że zgodnie z Kodeksem pracy, telepracę stanowi praca:

  • wykonywana regularnie poza zakładem pracy,
  • z wykorzystaniem środków komunikacji elektronicznej w rozumieniu przepisów o świadczeniu usług drogą elektroniczną.

Telepracownikiem jest pracownik, który wykonuje pracę w warunkach określonych wyżej i przekazuje pracodawcy wyniki pracy, w szczególności za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej.

Zasady i warunki pracy w trybie home office

Z uwagi na brak przepisów prawnych, problem uregulowania pracy w ramach home office, pozostawiony został samym pracodawcom. 

Wskazane jest zatem, aby pracodawca utworzył zasady (procedurę) pracy w trybie home office, np. w formie zapisów do regulaminu pracy.

Ważne

Tworząc wewnątrzzakładowe zasady ustalające prawa i obowiązki stron korzystających z home office, można posiłkować się przepisami określającymi formę najbardziej zbliżoną, jaką jest telepraca. Przepisy tam zawarte, nie mają zastosowania wprost, ale mogą być stosowane odpowiednio.

W ramach takiej procedury, pracodawca powinien szczegółowo uregulować kwestię wnioskowania i udzielania (wycofania) zgody na pracę z domu oraz przypadki, w których korzystanie z tej formy jest zabronione. Regulacje dotyczące home office powinny również określać zasady porozumiewania się pracodawcy z pracownikiem, w tym, sposób potwierdzania obecności pracownika na stanowisku pracy. Niezbędne jest również ustalenie sposobu potwierdzania rozpoczęcia i zakończenia pracy.

Kolejnym zagadnieniem odnośnie procedury home office, jakie pracodawca powinien ustalić, jest:

  • sposób realizacji prawa pracownika do bezpiecznych warunków pracy, w tym zapewnienie takiemu pracownikowi odpowiedniego stanowiska pracy, które ma być zorganizowane zgodnie z przepisami i zasadami bhp,
  • zasady wyposażenia stanowiska pracy w odpowiedni sprzęt, jego konserwację i naprawy oraz
  • zasady kontroli warunków bezpieczeństwa pracy – przy czym należy ustalić takie zasady kontroli, by wykonywanie czynności kontrolnych nie naruszało prywatności pracownika i jego rodziny, ani nie utrudniało korzystania z pomieszczeń domowych w sposób zgodny z ich przeznaczeniem.

Wypadki w domowym biurze

Dla pracowników wykonujących pracę w warunkach home office, nie ma odrębnych przepisów dotyczących wypadków przy pracy. W związku z tym zastosowanie ma Kodeks pracy oraz ustawa o ubezpieczeniu z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.

Ustalenie, czy wypadek miał związek z pracą, może być trudne. Wypadkiem przy pracy jest nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą. O ile w przypadku pracownika świadczącego pracę w formie home office, ustalenie wystąpienia zdarzenia nagłego, wywołanego przyczyną zewnętrzną jest stosunkowo proste, to zespołowi powypadkowemu trudność może stworzyć określenie, czy zachowany został związek wypadku z wykonywaną pracą.

Związek z pracą oznacza, że zdarzenie musi wystąpić w miejscu pracy, podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności wchodzących w zakres jego obowiązków albo w interesie zakładu pracy nawet bez polecenia i bez związku tego działania z normalnymi obowiązkami, a także w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji zakładu pracy.

Ponadto, należy zwrócić uwagę, że w przypadku, gdy pracownik wykonuje swoją pracę we własnym domu, pracodawca jest zwolniony z obowiązku dbania o higieniczny i bezpieczny stan pomieszczeń, a także z obowiązku związanego z budową i przebudową budynków, w których znajdują się pomieszczenia pracownicze, oraz z obowiązku zapewnienia odpowiednich urządzeń higieniczno-sanitarnych.

Orzecznictwo

  • Wyrok SN z 1 kwietnia 1985 roku, I PR 19/85,
  • Wyrok SN z 11 sierpnia 1994roku, II PRN 1/94,
Autor: 

Halina Góralska
Gł. Specjalista ds. bhp, 
wykładowca przedmiotów zawodowych z zakresu bhp

Autor
Halina Góralska
mgr administracji, absolwent Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Gdańskiego, Kierownik Działu Bezpieczeństwa i Higieny Pracy, Ochrony Przeciwpożarowej w Poczcie Polskiej S.A., główny specjalista d/s BHP, wykładowca akademicki przedmiotów zawodowych z zakresu bhp i prawa pracy z wieloletnim doświadczeniem. Laureat konkursu PIP "Najaktywniejszy Pracownik Służby BHP" w 2013r. Wieloletni pracownik służby bhp w Poczcie Polskiej S.A., gdzie obecnie kieruje zespołem pracowników służby BHP i Ochrony Przeciwpożarowej na terenie województwa pomorskiego. Współuczestniczy w projektowaniu kierunków polityki w zakresie bhp oraz nadzoruje jej realizację przez jednostki organizacyjne Spółki.

Poradnia 48 Portalu BHP

Jeśli masz jakiekolwiek pytania skorzystaj z indywidualnej porady grona naszych wybitnych Ekspertów.

Bądź codziennie na bieżąco ze zmianami w branży BHP, dzięki aplikacji stworzonej przez najlepszych Ekspertów.