W przypadku zmiany stanu zdrowia pracownika orzeczenie lekarskie traci ważność

Anna Słowińska
Anna Słowińska
08.09.2017AKTUALNE

W przypadku zmiany stanu zdrowia pracownika orzeczenie lekarskie traci ważność

Aktualnym orzeczeniem lekarskim w rozumieniu art. 229 § 4 k.p. jest orzeczenie stwierdzające stan zdrowia pracownika w dacie, w której ma być dopuszczony do pracy. Zachowuje ono aktualność w okresie w nim wymienionym, jednak staje się nieaktualne w przypadku wystąpienia w tym okresie zdarzeń, które mogą wskazywać na zmianę stanu zdrowia pracownika – orzekł Sąd Najwyższy w wyroku z 18 grudnia 2002 r., sygn. akt: I PK 44/02.

Skrócony stan faktyczny

Powódka będąca członkiem spółdzielni pracowała u pozwanej od 1974 r., przy czym od grudnia 1994 r. zajmowała stanowisko członka zarządu i zastępcy kierownika ogólnego Spółdzielni. W okresie od 24 września 1998 r. do 17 listopada 1998 r. korzystała ze zwolnienia lekarskiego w związku z wypadkiem w drodze z pracy. W dniu 28 grudnia 1998 r. lekarz zakładowy wydał orzeczenie o zdolności do pracy na zajmowanym stanowisku z ograniczeniem pracy do ½ etatu i „bez stresów”. Od tego orzeczenia powódka złożyła odwołanie do Wojewódzkiego Ośrodka Medycyny Pracy w K., który poinformował ją, że sprawa ograniczenia czasu pracy jest sprawą między pracownikiem a pracodawcą. Od 28 grudnia 1998 r. powódka ponownie korzystała ze zwolnienia lekarskiego przez 177 dni. W dniu 24 czerwca 1999 r. otrzymała orzeczenie lekarskie z poradni medycyny pracy stwierdzające, że jest zdolna do wykonywania pracy na dotychczasowym stanowisku ekonomistki, które to orzeczenie przedstawiła pozwanej. W dniu 25 czerwca 1999 r. rada nadzorcza pozwanej wypowiedziała powódce warunki pracy i płacy w ten sposób, że powierzyła jej obowiązki zastępcy kierownika ogólnego w wymiarze ½ etatu z wynagrodzeniem wynoszącym połowę dotychczasowego wynagrodzenia. Jako podstawę prawną wypowiedzenia zmieniającego wskazano art. 229 § 4 Kodeksu pracy oraz art. 184 § 1 pkt 2 Prawa spółdzielczego i powołano się na zaświadczenie lekarskie z dnia 28 grudnia 1998 r. W dniu 30 grudnia 1999 r. pozwana wypowiedziała powódce spółdzielczą umowę o pracę powołując się na przyczyny statutowe, ekonomiczne i organizacyjne. Od tego wypowiedzenia powódka złożyła odwołanie do Sądu Pracy.

Jakie zapadły rozstrzygnięcia sądów w ww. sprawie?

Sąd Rejonowy Sąd Pracy – sąd I instancji

Sąd Rejonowy – Sąd Pracy oddalił powództwo pracownicy przeciwko Spółdzielni o przywrócenie dotychczasowych warunków pracy i płacy, zapłatę wynagrodzenia, ustalenie okresu urlopu wypoczynkowego, zapłatę ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy i przywrócenie do pracy.

Sąd Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych – sąd II instancji

Po rozpoznaniu apelacji powódki od tego wyroku Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że przywrócił powódkę do pracy u pozwanej i zasądził od pozwanej na jej rzecz m.in. odszkodowanie tytułem wynagrodzenia za okres pozostawania bez pracy, a w pozostałym zakresie oddalił apelację.

Sąd Okręgowy uznał, że orzeczenie uznające za zgodne z prawem wypowiedzenie warunków pracy i płacy zapadło z naruszeniem art. 184 ustawy z 16 września 1982 r. Prawo spółdzielcze (Dz.U. Nr 30, poz. 210 ze zm.). Przepis ten przewidujący szczególną ochronę trwałości spółdzielczego stosunku pracy pozwala na wypowiedzenie członkowi spółdzielni warunków pracy i płacy w razie utraty przez członka zdolności do wykonywania dotychczasowej pracy stwierdzonej orzeczeniem lekarskim. Uznając, że orzeczenie lekarskie z 28 grudnia 1998 r. upoważniało do zmiany warunków pracy i płacy, Sąd pierwszej instancji pominął okoliczność, że w dacie wypowiedzenia zmieniającego orzeczenie to było nieaktualne, a powódka przedstawiła w 25 czerwca 1999 r. orzeczenie lekarskie stwierdzające zdolność do wykonywania pracy na dotychczasowym stanowisku. Natomiast roszczenie o ekwiwalent za urlop wypoczynkowy i wyrównanie wynagrodzenia za urlop Sąd uznał za nieuzasadnione i w tej części oddalił apelację powódki.

Kasacja pracodawcy

Wyrok Sądu Okręgowego w części uwzględniającej apelację powódki zaskarżyła kasacją pozwana, wnosząc o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania. Jako jedną przesłanej do wniesienia kasacji pozwana wskazała błędne zastosowanie art. 45 § 1 k.p. w związku z art. 188 § 1 Prawa spółdzielczego, polegające na braku wymaganego orzeczenia co do warunków przywrócenia. Ponadto błędną wykładnię art. 229 § 4 k.p ., wywodzącą, że aktualne orzeczenie lekarskie to orzeczenie oznaczone aktualną datą, pomimo że aktualność ta zawiera w swoim semantycznym i normatywnym brzmieniu również elementy formalnej ważności przewidziane w § 3 ust. 1 i 2 oraz § 4 ust. 1 i 2 rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzenia badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy.

Rozstrzygnięcie Sądu Najwyższego

Sąd Najwyższy rozstrzygnął o przywróceniu powódki do pracy.

Zdaniem pozwanej utrata przez powódkę zdolności do dotychczasowej pracy została stwierdzona zaświadczeniem lekarskim z 28 grudnia 1998 r., a Sąd Okręgowy z naruszeniem art. 229 § 4 k.p. uznał to zaświadczenie za nieaktualne. Zarzut ten jest nieuzasadniony.

Przepis art. 229 § 4 k.p. stanowi, że pracodawca nie może dopuścić do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego. Aktualnym orzeczeniem lekarskim w rozumieniu tego przepisu jest orzeczenie wydane po przeprowadzeniu badań w trybie określonym przepisami rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z 30 maja 1996 r.w sprawie przeprowadzenia badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy, stwierdzające stan zdrowia pracownika w dniu, w której pracownik ma być dopuszczony do pracy. Orzeczenie wydane przed dopuszczeniem pracownika do pracy zachowuje aktualność w okresie wymienionym w tym orzeczeniu, jednak staje się nieaktualne w przypadku wystąpienia w tym okresie zdarzeń, które mogą wskazywać na zmianę w stanie zdrowia.

Ważne

Dotychczasowe orzeczenie lekarskie staje się nieaktualne w przypadku wystąpienia w tym okresie zdarzeń, które mogą wskazywać na zmianę w stanie zdrowia pracownika.

Niezdolność do pracy powyżej 30 dni

Przepis art. 229 § 2 k.p., który stanowi, że w przypadku niezdolności do pracy trwającej dłużej niż 30 dni spowodowanej chorobą pracownik podlega kontrolnym badaniom lekarskim w celu ustalenia zdolności do wykonywania pracy na dotychczasowym stanowisku. Orzeczenie z dnia 28 grudnia 1998 r. stwierdzające ograniczenie zdolności do pracy powódki stało się nieaktualne, kiedy powódka po jego wydaniu stała się całkowicie niezdolna do pracy z powodu choroby. Wyniki trwającego sześć miesięcy leczenia w zakresie odzyskania całkowicie lub częściowo zdolności do dotychczas wykonywanej pracy mogły być ustalone tylko na podstawie orzeczenia lekarskiego wydanego na podstawie badania przeprowadzonego po zakończeniu korzystania przez powódkę ze zwolnienia lekarskiego. Orzeczenie zostało wydane w 25 czerwca 1999 r. i powódka została uznana tym orzeczeniem za zdolną do pracy na dotychczasowym stanowisku.

Jeżeli pozwana nie zgadzała się z treścią wydanego przez lekarza zaświadczenia, mogła – na podstawie § 5 ust. 1 rozporządzenia w sprawie przeprowadzenia badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy – wystąpić z wnioskiem o przeprowadzenie ponownego badania. Nie mogła natomiast wbrew treści tego zaświadczenia uznać, że powódka utraciła częściowo zdolność do wykonywania dotychczasowej pracy.

Ważne

W przypadku niezdolności do pracy trwającej dłużej niż 30 dni spowodowanej chorobą pracownik podlega kontrolnym badaniom lekarskim w celu ustalenia zdolności do wykonywania pracy na dotychczasowym stanowisku.

Sąd Najwyższy uznał istnienie braku warunków uzasadniających dokonanie wypowiedzenia zmieniającego

Zdaniem Sądu Najwyższego, słusznie Sąd Okręgowy uznał, że określone w art. 184 § 1 pkt 2 Prawa spółdzielczego warunki uzasadniające dokonanie wypowiedzenia zmieniającego nie zostały spełnione, skoro utrata zdolności do wykonywania dotychczasowej pracy nie została stwierdzona aktualnym zaświadczeniem lekarskim.

Wniosek z tego taki, że pracodawca nie uzyskał stosownej wiedzy odnośnie utraty zdolności pracownika do wykonywania dotychczasowej pracy. Brak potwierdzenia zmiany stanu zdrowia pracownika w takim przypadku uniemożliwiał dokonanie wypowiedzenia zmieniającego. 

Wskazówki z orzeczenia:

  1. Pamiętaj, że jako pracodawca nie może dopuścić do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego.
  2. 2.      Uwzględnij, że aktualnym orzeczeniem lekarskim w rozumieniu tego przepisu jest orzeczenie wydane po przeprowadzeniu badań w trybie określonym przepisami rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z 30 maja 1996 r.sprawie przeprowadzenia badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy (tekst jedn.: Dz.U. z 2016 r., poz. 2067) .
  3. Pamiętaj, że orzeczenie przywracające do pracy z powodu sprzecznego z prawem wypowiedzenia warunków pracy i płacy oraz sprzecznego z prawem wypowiedzenia definitywnego oznacza z mocy prawa przywrócenie do pracy na warunkach obowiązujących przed dokonaniem pierwszego wypowiedzenia.
  4. Pamiętaj, że w przypadku zmiany zdrowia pracownika orzeczenie lekarskie traci ważność.
  5. Jeżeli pracodawca nie zgadzała się z treścią wydanego przez lekarza zaświadczenia, może wystąpić z wnioskiem o przeprowadzenie ponownego badania.
  6. Jeżeli zwolnienie lekarskie pracownika trwało dłużej niż 30 dni, wówczas w przypadku powrotu do pracy pracownika należy skierować przed dopuszczeniem go do pracy na kontrolne badania lekarskie w celu ustalenia zdolności do wykonywania pracy na dotychczasowym stanowisku.

 

Autor: 

Anna Słowińska

Prawnik; Vox Poland Pomoc Prawna

Autor
Anna Słowińska
prawnik, absolwentka Wydziału Prawa Uniwersytetu Szczecińskiego i studiów podyplomowych "Prawa i Wolności człowieka" zorganizowanych przez Instytut Nauk Prawnych PAN i Helsińską Fundacje Praw Człowieka.