Zasady bezpiecznego podnoszenia i przenoszenia ładunków

Trzeba mieć na uwadze, że nieprawidłowe podnoszenie i przenoszenie ładunków może powodować schorzenia układu mięśniowo-szkieletowego. To z kolei może pociągać za sobą określone straty dla firmy, np.: zmniejszeniem wydajności pracy, kosztami wypadków przy pracy. Dlatego tak ważne jest przestrzeganie zasad bezpiecznego wykonywania ręcznych prac transportowych. Oto kilka wskazówek jak należy bezpiecznie podnosić i przenosić ręcznie ładunki. Informacje w tym zakresie powinieneś przekazać swoim pracownikom.

Podnoszenie ciężaru jest to jego przemieszczenie z poziomu niższego na poziom wyższy. Związane jest z reguły z jego równoczesnym przemieszczeniem w poziomie.
Dźwiganie ciężaru polega na jego podniesieniu z jednoczesnym przemieszczeniem tego ciężaru na odległość maksymalnie do 2 m (czyli w obrębie stanowiska pracy).

Przed rozpoczęciem czynności pracownik powinien:

• znać trasę przeniesienia przedmiotu, w tym znać występujące (albo mogące wystąpić) na niej niedogodności i zagrożenia (np. przewężenia, kolizja z poruszającym się pojazdem, ograniczona widoczność),
• skontrolować masę przedmiotu i jego środek ciężkości,
• sprawdzić stan uchwytów i opakowania,
• upewnić się, że ręce i przedmiot nie są śliskie,
• sprawdzić, czy pewnie uchwycił podnoszony, przenoszony przedmiot,
• wiedzieć, jak wysoko przedmiot podnieć i gdzie postawić – czy miejsce ustawienia jest stabilne.

Mężczyzna przy podnoszeniu ciężaru musi:

• stanąć tak, aby przedmiot znajdował się między stopami,
• ustawić stopy w sposób zapewniający jak największą stabilność ciała, czyli odległość między nimi powinna wynosić od 25 do 30 cm. Zbyt mały rozkrok obniża stabilność ciała, a zbyt duży powoduje nadmierne obciążenie mięśni brzucha,
• mieć jak najbliżej siebie środek ciężkości człowieka i przedmiotu, a osie pionowe i poziome człowieka i podnoszonego przedmiotu powinny jak najbardziej nakładać się na siebie,
• ugiąć kolana, a tułów utrzymywać możliwie najbardziej wyprostowany,
• podnosić przedmiot, wykorzystując siłę mięśni nóg i tułowia z wyprostowanymi i opuszczonymi ramionami, przyciągnąć ciężar możliwie najbliżej ciała.

Kobieta przy podnoszeniu ciężaru musi:

• przyklęknąć na jedno kolano, tak żeby było ono jak najbliżej ładunku (nawet przylegało), przy czym stopa drugiej nogi powinna znajdować się w odległości ok. 30 cm od ładunku,
• uchwycić z obu stron ładunek w taki sposób, żeby nie wysunął się z rąk,
• podnosić ładunek przez prostowanie nóg, zachowując przez cały czas wyprostowane plecy (kręgosłup).

Przy podnoszeniu i przenoszeniu ciężaru należy:

• podnosić ciężar w zakresie wysokości od dłoni do barków,
• unikać szybkiego tempa podnoszenia ciężaru,
• przenoszony ciężar trzymać tak blisko ciała, jak to jest tylko możliwe,
• pamiętać, aby odbywało się z lekko odchylonym do tyłu tułowiem, co zmniejsza obciążenie kręgosłupa w płaszczyźnie poprzecznej (przenoszenie przedmiotów o znacznej masie),
• stosować zasadę, że jeżeli wysokość podnoszenia wzrasta z 0,76 m do 1,76 m, to masa jego powinna być ograniczona o ok. 30% (przy podnoszeniu ładunku na wysokość),
• zmniejszyć dopuszczalną masę o ok. 23%, przy zmianie punktu podnoszeniu z poziomu bioder (ok. 0,76 m) na poziom wyższy (np. staw ramieniowy  – ok. 1,5 m) lub niższy (np. staw kolanowy – ok. 0,5 m),
• mieć na uwadze, że przedmioty w łatwo odkształcalnych opakowaniach (torba) są wygodniejsze do przenoszenia niż przedmioty o sztywnych opakowaniach,
• pamiętać że przedmioty posiadające uchwyty są łatwiejsze i bezpieczniejsze do operowania nimi. Uchwyty nie mogą być zbyt wąskie – najlepiej, aby miały szerokość od 2,5 do 5,8 cm) i zbyt długie – zalecane ok. 11,5 cm,
• minimalizować wykonywanie takich ruchów tułowia jak pochylenia, skłony czy skręcenia (w czasie podnoszenia, przenoszenia, wstawiania ciężaru),
• unikać przenoszenia dużych przedmiotów, wykraczających poza zasięg rąk, oraz przedmiotów, które swymi gabarytami ograniczają pole widzenia niosącego, ciężar przenosić z wyprostowanymi i opuszczonymi ramionami. Dźwiganie przy rękach zgiętych w stawie łokciowym zwiększa dwukrotnie obciążenie zaangażowanych rąk,
• podczas przenoszenia przedmiotów o dużej masie wykorzystywać siłę bezwładności w końcowej fazie czynności, a w chwili ustawiania ładunku np. na stole pchnąć go kolanem i udem,
• pamiętać, by nigdy nie podkładać palców rąk czy całej dłoni pod ustawiany na płaszczyźnie przedmiot,
• zmniejszyć o połowę dopuszczalną masę przedmiotu, a gdy to jest niemożliwe, czynność wykonywać przez co najmniej dwie osoby (w razie konieczności podnoszenia i przenoszenia przedmiotu trzymanego w odległości większej niż 30 cm od tułowia).

Pochylanie się podczas podnoszenia z palety na stół roboczy kształtowników stalowych o długości 1,5 m i masie 4 kg w celu nawiercenia otworu i odkładanie ich na poziom palety położonej na podłodze. Mimo, że masa ładunku jest niewielka, to wielokrotnie powtarzana czynność schylania się z jednoczesnym skrętem tułowia może powodować mikrourazy w obrębie dolnego odcinka kręgosłupa (zarówno w tkance kostnej, jak i krążkach międzykręgowych).

Wskazane byłoby wprowadzenie przerw w pracy lub wprowadzenie zamienności prac albo wiercenie jednoczesne otworu w kilku elementach lub ustawienie przy stole wózków z płaszczyzną roboczą o regulowanej wysokości – możliwość dopasowania zmieniającego się poziomu górnych elementów podczas procesu zdejmowania i odkładania – co wyeliminuje konieczność pochylania się.

Jeżeli podnoszenie, przenoszenie i ustawianie są wykonywane zespołowo, to przed rozpoczęciem czynności wszyscy członkowie zespołu powinni wiedzieć:

• na czym polegają ich zadania,
• dokąd mają przedmiot przenieść,
• gdzie będzie postawiony i jakie stosowane będą sygnały.

Należy pamiętać, że przy wykonywaniu ręcznych prac transportowych zespołowo tylko jedna osoba kieruje zespołem.

Jeżeli zespołowe przenoszenie przedmiotów odbywa się na ramionach pracowników, należy zapewnić, aby pracownicy ci:

• wkładali i opuszczali przenoszony przedmiot jednocześnie i na komendę,
• znajdowali się po jednej stronie przenoszonego przedmiotu,
• używali środków ochrony indywidualnej chroniących ramiona.

Pamiętajcie że transport zespołowy powinien odbywać się pod nadzorem pracownika doświadczonego i fachowego po uprzednim doborze członków zespołu pod względem wieku, wzrostu i siły.