Zastosowanie sztucznego światła w pomieszczeniach stałej pracy

Aneta Mościcka
Aneta Mościcka
03.08.2012AKTUALNE


Postępowanie w sprawie wyrażenia zgody na oświetlenie sztuczne w pomieszczeniach stałej pracy powinno być oparte na przepisach prawa pracy, a nie przepisach rozporządzenia w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, które jest wydane na podstawie Prawa budowlanego. Ponadto przy wydawaniu postanowienia w sprawie możliwości zastosowania oświetlenia sztucznego w miejscu pracy organy inspekcji pracy muszą mieć także na uwadze specyfikę danej działalności pracodawcy i przepisy jej dotyczące, np. specjalne wymagania dotyczące produkcji leków - orzekł Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie.


W sprawie rozpoznanej przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z 7 maja 2012 r., sygn. akt II SA/Wa 2607/11 Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny zwrócił się do okręgowego inspektora pracy z prośbą o zaopiniowanie wniosku spółki z o.o., dotyczącego wyrażenia zgody na oświetlenie światłem sztucznym w laboratoriach biotechnologicznych.


Okręgowy inspektor pracy wyraził negatywną opinię w sprawie wyrażenia zgody na oświetlenie sztuczne w pomieszczeniach stałej pracy. W uzasadnieniu postanowienia organ podkreślił, że podstawą do rozstrzygnięcia przez okręgowego inspektora pracy kwestii związanych z wymaganiami, jakim powinny odpowiadać pomieszczenia pracy pod kątem oświetlenia, stanowią przepisy prawa pracy. Dlatego też postanowienie zostało wydane w oparciu o przepisy prawa pracy, a przede wszystkim rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. z 2003 r. nr 169, poz. 1650 z późn. zm.), dalej: ropbhp. Okręgowy inspektor pracy powołał się na brzmienie § 25 tego rozporządzenia podkreślając, że możliwość wydania przez państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego w porozumieniu z okręgowym inspektorem pracy zgody na zastosowanie oświetlenia wyłącznie elektrycznego w pomieszczeniach stałej pracy istnieje tylko w sytuacji, gdy uzasadnione jest to zastosowaną technologią produkcji. W omawianej sprawie pomieszczenia nie mają natomiast charakteru produkcyjnego, tak więc nie mieszczą się w dyspozycji § 25 w/w rozporządzenia.


Ważne


W pomieszczeniach stałej pracy należy zapewnić oświetlenie dzienne, chyba że jest to niemożliwe lub niewskazane ze względu na technologię produkcji, a na stosowanie oświetlenia wyłącznie elektrycznego pracodawca uzyskał zgodę właściwego państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego wydaną w porozumieniu z okręgowym inspektorem pracy (ropbhp).


Spółka złożyła odwołanie od postanowienia okręgowego inspektora pracy. W uzasadnieniu odwołania spółka wskazała, że obecność w pomieszczeniach produkcyjnych oświetlenia naturalnego jest niewskazana m.in. ze względu na negatywny wpływ światła naturalnego na hodowlę komórkową i tkankową będących podstawą planowanego procesu produkcyjnego i niestabilność pożywek wykorzystywanych w procesie produkcyjnym pod wpływem zmiennego natężenia światła naturalnego.


Ponadto spółka stwierdziła, że obecność w pomieszczeniach produkcyjnych oświetlenia naturalnego jest niemożliwa ze względu na fakt, że projektowany układ technologiczny pomieszczeń wymagają otoczenia ich drogami komunikacji wewnętrznej, co siłą rzeczy uniemożliwia zapewnienie dostępu światła dziennego.


Główny Inspektor Pracy utrzymał w mocy postanowienie okręgowego inspektora pracy, spółka złożyła skargę na postanowienie Głównego Inspektora Pracy do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie. W skardze powtórzyła swoje argumenty w sprawie.


Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie uchylił oba wydane postanowienia w omawianej sprawie. W uzasadnieniu wyroku sąd podkreślił, że organy inspekcji pracy słusznie oparły swoje rozstrzygnięcie na § 25 ropbhp. W sprawie nie miało zastosowania rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. nr 75, poz. 690), które wydane zostało w oparciu o delegację ustawową zawartą w ustawie z 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane. Rozporządzenie to nie zawiera bowiem przepisów z zakresu prawa pracy, a przede wszystkim przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy. Zgodnie bowiem z § 1 tego rozporządzenia, ustala ono warunki techniczne, jakim powinny odpowiadać budynki i związane z nimi urządzenia, ich usytuowanie na działce budowlanej oraz zagospodarowanie działek przeznaczonych pod zabudowę, zapewniające spełnienie wymagań art. 5 i 6 ustawy z 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane.


Sąd podkreślił, że z wymienionego wyżej § 25 ropbhp wynika, że zastosowanie w pomieszczeniach stałej pracy wyłącznie oświetlenia elektrycznego jest dopuszczalne, jeżeli łącznie zachodzą dwa warunki:

  • zapewnienie światła dziennego jest niemożliwe lub niewskazane,
  • przyczyna dowolnej z przeszkód określonych powyżej związana jest z technologią produkcji.

Przepis § 25 ropbhp dopuszcza bowiem możliwość wyrażenia zgody na stosowanie oświetlenia wyłącznie elektrycznego w pomieszczeniach stałej pracy nie tylko w sytuacji, gdy przepisy jednoznacznie zakazują stosowania oświetlenia naturalnego, ale także wtedy, gdy stosowanie tego oświetlenia jest z jakichś względów niewskazane ze względu na technologię produkcji. Organy inspekcji pracy miały zatem obowiązek rozważyć nie tylko, czy stosowanie oświetlenia naturalnego we wskazanych pomieszczeniach stałej pracy znajdujących się w laboratoriach jest niemożliwe, lecz także, czy istnieją przeciwwskazania do stosowania oświetlenia naturalnego w tych pomieszczeniach ze względu na technologię produkcji, mając przy tym na względzie wymogi w zakresie produkcji leków wynikające z obowiązujących przepisów prawa.


Organy inspekcji pracy powinny tym samym ocenić słuszność wniosku spółki w kontekście wymogów jakie na wytwórców produktów leczniczych nakłada rozporządzenie Ministra Zdrowia z 1 października 2008 r. w sprawie wymagań Dobrej Praktyki Wytwarzania (Dz. U. nr 184, poz. 1143 z późn. zm.). Sąd podkreślił, że przepisy te nakładają na producentów leków rygorystyczne wymogi w zakresie zapewnienia w pomieszczeniach związanych z produkcją leków m. in. odpowiedniego oświetlenia, temperatury, wilgotności, wentylacji. Z § 25 ropbhp wynika natomiast wprost, że możliwość odstąpienia od nałożonego nim obowiązku obejmuje również sytuacje w której światło dzienne jest niewskazane ze względu na technologię produkcji. Organ inspekcji pracy powinien zatem rozważyć w świetle obowiązujących przepisów prawa, czy produkcja substancji leczniczych w pomieszczeniach, w których występuje światło dzienne jest niewskazana, a nie poprzestać jedynie na stwierdzeniu, że nie ma przepisów zakazujących dostępu światła naturalnego do pomieszczeń, w których odbywa się produkcja leków.


§ 25 ropbhp wyraźnie wskazuje, że chodzi w nim o pomieszczenia stałej pracy związane z technologią produkcji, a zatem ma rację spółka podkreślając, że nie muszą być to tylko pomieszczenia, w których bezpośrednio odbywa się proces produkcji.


W ocenie sądu organy inspekcji pracy powinny rozważyć argumentację spółki, że dla zapewnienia należytej jakości wytwarzania produktów leczniczych konieczne jest zaprojektowanie szeregu tzw. pomieszczeń okołoprodukcyjnych, w których nie zachodzą wprawdzie bezpośrednie procesy produkcyjne, ale które są niezbędne do prowadzenia procesu produkcji i stanowią jego element.

Autor: 


Aneta Mościcka
dziennikarz, prawnik,
specjalista w zakresie prawa pracy

Autor
Aneta Mościcka
Prawnik z odbytą aplikacją sądową, od 2000 roku dziennikarka. Specjalizuje się w prawie: pracy, cywilnym, gospodarczym oraz prawie, związanym z nieruchomościami.