Złagodzenie zasad podwyższania składki na ubezpieczenie wypadkowe

W przygotowanym przez Ministerstwo Rozwoju tzw. Pakiecie "100 zmian dla firm", w projekcie ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu poprawy otoczenia prawnego przedsiębiorców, znalazły się propozycje zmian art. 34 i dodanie nowego art. 34a do ustawy z 30 października 2002 o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych r. (tekst jedn.: Dz.U. z 2015 r. poz. 1242; dalej: ustawa wypadkowa).

Chodzi o określenie zasad regulujących tryb ustalania wysokości stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe przez (ZUS) w przypadkach zaniżenia jej wysokości przez płatnika. Proponowane zmiany mają złagodzić i ustalić jasne zasady kiedy ZUS może dokonać podwyższeniu stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe do wysokości 150%.

Jak pokazują dane w 2014 r. ZUS wydał 1 915 decyzji o podwyższeniu stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe do wysokości 150% , a w 2015 r. nieco mniej – 1 447 takich decyzji.

W myśl obecnie obowiązujących przepisów ZUS może podwyższyć płatnikowi składek stopę procentową składki na ubezpieczenie wypadkowe, zaniżoną z powodu nieprzekazania danych lub przekazania nieprawidłowych danych na druku ZUA IWA, do wysokości 150% stopy procentowej określonej na podstawie prawidłowych danych. ZUS dokonuje podwyższenia składek w drodze decyzji na cały rok składkowy.

ZUS podwyższa składkę na ubezpieczenie wypadkowe również płatnikowi składek samodzielnie ustalającemu stopę procentową składki, niezobowiązanemu do składania ZUS IWA za dany rok. Dzieje się tak w przypadku gdy płatnik ten nieprawidłowo ustalili liczbę ubezpieczonych lub grupę działalności. Przy czym jeżeli płatnik składek stwierdzi nieprawidłowość, ma obowiązek ponownie ustalić stopę procentową składki na ubezpieczenie wypadkowe we własnym zakresie.

Tak więc, ZUS dokonuje podwyższenia stopy procentowej składki we wszystkich przypadkach, w których jej wysokość zostanie ustalona w wysokości niższej niż obowiązująca, albo gdy płatnik zobowiązany do samodzielnego ustalania jej wysokości wykaże ją w zaniżonej wysokości w składanej przez siebie deklaracji rozliczeniowej.

Kara jest dotkliwa. Jednocześnie nie jest zależna od faktu, czy wina płatnika jest świadoma, czy jest to zwykła omyłka. Zaniżenie wysokości stopy nawet w jednym czy kilku miesiącach roku składkowego powoduje jej nałożenie na cały rok. Kara jest nakładana nawet, jeśli płatnik sam wykryje i poprawi swój błąd, bądź jeśli niezwłocznie po wezwaniu skoryguje dokumenty rozliczeniowe. Decyduje bowiem sam fakt wystąpienia zaniżenia.

Jeszcze jedną kwestią sporną pozostaje tu różnica w interpretacji przepisów. Według części orzecznictwa podwyższenie stopy procentowej jest możliwe wyłącznie pod warunkiem ustalenia, iż nastąpiło przekazanie nieprawdziwych danych, a płatnik nie ponosi odpowiedzialności za nienależyte wykonanie obowiązków, a więc nie ponosi winy za nieprzekazanie lub przekazanie nieprawdziwych danych, gdy nastąpi to z przyczyn niezależnych od płatnika. Natomiast zachowanie należytej staranności miałoby wyłączać możliwość zastosowania sankcji w postaci podwyższenia stopy procentowej (wyrok SN z 6 sierpnia 2013 r. sygn. akt. II UK 431/12, wyrok SN z 14 lutego 2013 r., sygn. akt. III UK 53/12, wyrok SN z 6 września 2012 r., sygn. akt II UK 39/12; wyrok SN z 21 lutego 2012 r., sygn. akt. I UK 207/11, wyrok SN z 16 czerwca 2011 r., sygn. akt I UK 15/11).

Z taką interpretacją Sądu Najwyższego nie zgadza się ZUS i nie bada przyczyn przekazania przez płatnika nieprawidłowych danych. Według ZUS przepisy (art. 34 ustawy wypadkowej) nie nakładają na ten organ takiego obowiązku. Stanowisko ZUS poparł Sąd Apelacyjny w Krakowie w uzasadnieniu do wyroku z 5.03.2013 r., sygn. akt III AUa 1131/12.

Propozycja zmierza do wprowadzenia przepisu nierodzącego tak znacznych rozbieżności interpretacyjnych oraz podwyższania stopy w tych przypadkach, gdy płatnik mimo wezwania uchyla się od złożenia odpowiednio informacji ZUS IWA lub korygujących dokumentów rozliczeniowych.

Tak więc, ZUS nadal miałby podwyższać, w drodze decyzji, stopę procentową składki na ubezpieczenie wypadkowe na cały rok składkowy do wysokości 150% stopy procentowej ustalonej na podstawie prawidłowych danych, jeżeli:

• płatnik składek nie przekaże danych, albo korekty ich korekty w terminie 14 dni od otrzymania wezwania z ZUS, a
• stopa procentowa ustalona na podstawie nieprawidłowych danych przekazanych przez płatnika składek lub wykazywana przez płatnika składek w dokumentach rozliczeniowych była zaniżona w stosunku do ustalonej na podstawie prawidłowych danych.
• płatnik składek samodzielnie ustalający stopę procentową składki, w danym roku składkowym wykazywał w dokumentach rozliczeniowych zaniżoną stopę procentową i nie złożył dokumentów rozliczeniowych korygujących w terminie 14 dni od otrzymania wezwania Zakładu.

Jednak proponowany nowy art. 34a. wprowadza owe złagodzenie. W przypadku bowiem złożenia informacji na druku ZUS IWA lub ich korekty, albo sporządzenia tej informacji przez Zakład z urzędu, Zakład ustala stopę procentową składki na cały rok składkowy w wysokości stopy procentowej ustalonej na podstawie zawartych w niej danych.

Źródło: http://www.sejm.gov.pl/ - Uzasadnienie druk nr 996