Analiza stanu BHP – co, kto i kiedy

Sebastian Kryczka
Sebastian Kryczka
11.10.2019AKTUALNE

Obowiązkiem pracodawcy jest bieżące monitorowanie procesów pracy szczególnie w zakresie bezpieczeństwa. Szczególnym rodzajem takiego monitoringu jest sporządzana przynajmniej raz w roku analiza stanu bezpieczeństwa i higieny pracy. Obowiązek sporządzania takich analiz obciąża służbę bhp, w tym osoby wykonujące zadania tej służby, w sytuacji gdy pracodawca nie ma formalnego obowiązku utworzenia komórki bhp. Przepisy regulujące problematykę analizy stanu bhp niestety dają więcej pytań niż bezpośrednich odpowiedzi. Spróbujmy zatem spojrzeć na problem od strony praktycznej.

Obowiązek bieżącego monitorowania i analizowania stanu bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładzie pracy wynika pośrednio z art. 207 Kodeksu pracy, zgodnie z którym pracodawca ponosi odpowiedzialność za stan bezpieczeństwa i higieny pracy. Rolą pracodawcy jest więc ochrona zdrowia i życia pracowników przez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy w tym reagowanie na potrzeby w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa i higieny pracy oraz dostosowywanie środków podejmowanych w celu doskonalenia istniejącego poziomu ochrony zdrowia i życia pracowników, biorąc pod uwagę zmieniające się warunki wykonywania pracy.

Kto dokonuje analizy stanu bhp?

Bezpośredni obowiązek prawny sporządzania analiz stanu bezpieczeństwa i higieny pracy wynika z § 2 rozporządzenia w sprawie służby bhp. Zgodnie z tym przepisem do zakresu działania służby bhp należy między innymi sporządzanie i przedstawianie pracodawcy, co najmniej raz w roku, okresowych analiz stanu bezpieczeństwa i higieny pracy zawierających propozycje przedsięwzięć technicznych i organizacyjnych mających na celu zapobieganie zagrożeniom życia i zdrowia pracowników oraz poprawę warunków pracy.

Przywołana wyżej regulacja nakłada obowiązek sporządzania i przedstawia okresowej analizy na służbę bhp, ale również jak najbardziej na:

  • pracownika, który wykonuje zadania tej służby zatrudnionego przy innej pracy,

  • specjalistę spoza zakładu pracy, któremu zlecono wykonywanie zadań służby bhp.

Obowiązek opracowania analizy stanu bezpieczeństwa będzie obciążał również pracodawcę bezpośrednio – w sytuacji gdy pracodawca wykonuje sam zadania służby bhp w przypadkach o których mowa w Kodeksie pracy.

Ważne

W żadnym razie pracodawca nie może zwolnić się z obowiązku przeprowadzania okresowej analizy stanu bhp podając jako argument, iż nie będzie sam dla siebie takiej analizy tworzył, bowiem skoro realizując samodzielnie zadania służby bhp jest ze wszystkim na bieżąco. Żaden przepis nie wyłącza obowiązku sporządzania okresowej analizy stanu bhp w sytuacji gdy zadania służby bhp realizowane są przez pracodawcę bezpośrednio.

Jak powinna wyglądać taka analiza stanu bhp?

Okresowa analiza stanu bezpieczeństwa i higieny pracy powinna zawierać propozycje przedsięwzięć technicznych i organizacyjnych zmierzających do zapobiegania zagrożeniom życia i zdrowia pracowników oraz poprawy warunków pracy.

Przepisy nie regulują wzoru takiej analizy. Nie wskazując tym samym, jakie konkretne postanowienia taka dokumentacja powinna zawierać. Nie ma również bezpośrednich wskazań na podstawie czego należy się oprzeć sporządzając taką analizę.

Uwaga!

W braku szczegółowych uregulowań można przyjąć, iż ocena stanu bezpieczeństwa może opierać się na wszelkich materiałach i spostrzeżeniach pracowników służby bhp (i nie tylko ich), w szczególności na:

  • protokołach kontroli warunków pracy udostępnianych przez zewnętrzne instytucje kontroli i nadzoru,

  • dokumentacji powypadkowej,

  • dokumentacji pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia,

  • informacji uzyskanych w wyniku bieżących przeglądów stanowisk pracy.

Inaczej mówiąc, do opracowania analizy może służyć wszystko co może być przydatne w kontekście jej celu.

Co może podważyć inspektor PIP w zakresie analizy stanu bhp?

Brak konkretnych wskazań wynikających z przepisów w zakresie procedury przeprowadzania analizy stanu bezpieczeństwa jest dogodne dla pracodawcy oraz służby bhp. Inspektor pracy w razie kontroli nie będzie miał możliwości zakwestionowania faktu, iż analiza została przeprowadzona niezgodnie z przepisami.

Jedynie co inspektor PIP podczas kontroli może zakwestionować to:

  • naruszenie częstotliwości przeprowadzania analizy, oraz

  • brak adekwatnych propozycji zmierzających do zapobiegania zagrożeniom zdrowia i życia oraz w zakresie poprawy bezpieczeństwa.

Bez wątpienia inspektor może zwrócić również uwagę na to kto analizę sporządzał oraz czy przeprowadzona analiza nie została przeprowadzona na zasadzie „sztuka dla sztuki”.

W sytuacji gdy analiza stanu bhp mieści się na jednej stronie formatu A4, napisanej czcionką 12 z odstępem między wierszami 1,5 a pracodawca zatrudnia wielu pracowników na stanowiskach robotniczych, w tym wykonujących prace szczególnie niebezpieczne, wówczas należy się spodziewać nakazu inspektora w zakresie nie tyle powtórzenia analizy stanu bezpieczeństwa, co zobowiązania do jej faktycznego i rzetelnego przeprowadzenia.

Kiedy trzeba dokonać analizy stanu bhp?

Jeżeli praktyką przyjętą u pracodawcy jest sporządzanie corocznych analiz – za poszczególne lata – można uznać, iż początek nowego roku będzie właściwym okresem na sporządzenie analizy za rok poprzedni. Mimo, iż styczeń i luty każdego roku to w jednostkach organizacyjnych PIP sezon sprawozdawczy i mocno absorbujący inspektorów do pracy stacjonarnej, kontrole również są przeprowadzane. Warto o tym pamiętać w kontekście wymaganej częstotliwości sporządzania i przedstawiania pracodawcy okresowej analizy stanu bhp.

Autor: 

Sebastian Kryczka

Prawnik, ekspert prawa pracy oraz kontroli jego przestrzegania

Autor
Sebastian Kryczka
Absolwent Wydziału Prawa Administracji i Ekonomii (Zakład Prawa Pracy) Uniwersytetu Wrocławskiego. Od 2002 r. zawodowo zajmuje się problematyką prawa pracy, jak również w zagadnieniami związanymi z działalnością kontrolno-nadzorczą sprawowaną przez Państwową Inspekcję Pracy. Były pracownik merytoryczny Państwowej Inspekcji Pracy, jak również współpracownik Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej. Ekspert współpracujący z największymi i najbardziej opiniotwórczymi podmiotami w kraju, zajmującymi się problematyką prawa pracy. Autor komentarza do kodeksu pracy, ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy, kilkunastu rozporządzeń wykonawczych do kodeksu pracy, jak również kilkuset publikacji poświęconych problematyce prawa pracy oraz bhp. Jako były pracownik PIP posiada bogate doświadczenie w zakresie między innymi poradnictwa, w ramach którego ocenia wątpliwości prawne przez pryzmat zarówno szeroko rozumianego prawa pracy ale i kompetencji kontrolno-nadzorczych inspektorów pracy.