Analiza stanu bhp pod kontrolą PIP

Sebastian Kryczka
Sebastian Kryczka
28.12.2020AKTUALNE

Obowiązkiem pracownika służby bhp, jak również osoby wykonującej zadania tej służby, jest sporządzanie okresowych analiz stanu bhp. Warto pamiętać, że funkcjonowanie zakładowych struktur bhp, a także prawidłowość wywiązywania się z obowiązków wynikających z rozporządzenia w sprawie służby bhp kontrolowana jest przez inspektorów pracy. Weryfikacji może podlegać zatem również zawartość analizy stanu bhp– w kontekście propozycji przedsięwzięć technicznych i organizacyjnych mających na celu zapobieganie zagrożeniom życia i zdrowia pracowników oraz poprawę warunków pracy.

Obowiązek bieżącego monitorowania i analizowania stanu bhp w zakładzie pracy wynika w pierwszej kolejności, choć pośrednio z art. 207 Kodeksu pracy, zgodnie z którym pracodawca ponosi odpowiedzialność za stan bezpieczeństwa i higieny pracy. Rolą pracodawcy jest więc ochrona zdrowia i życia pracowników przez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, w tym reagowanie na potrzeby w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa i higieny pracy oraz dostosowywanie środków podejmowanych w celu doskonalenia istniejącego poziomu ochrony zdrowia i życia pracowników, biorąc pod uwagę zmieniające się warunki wykonywania pracy.

Bezpośredni obowiązek prawny sporządzania analiz stanu bhp wynika z rozporządzenia w sprawie służby bhp. Zgodnie z § 2 do zakresu działania służby bhp należy między innymi sporządzanie i przedstawianie pracodawcy, co najmniej raz w roku, okresowych analiz stanu bhp zawierających propozycje przedsięwzięć technicznych i organizacyjnych mających na celu zapobieganie zagrożeniom życia i zdrowia pracowników oraz poprawę warunków pracy.

Czy inspektor pracy podczas kontroli może żądać udostępnienia mu analizy stanu bhp?

Mimo, iż z przepisów rozporządzenia w sprawie służby bhp to nie wynika, należy przyjąć, że zawartość analizy bhp nie jest wyłącznie wewnętrzną sprawą między pracodawcą a pracownikami służby bhp lub osobami wykonującymi zadania tej służby zatrudnionymi przy innej pracy. Należy bowiem pamiętać, iż do zadań Państwowej Inspekcji Pracy – ściślej mówiąc inspektorów pracy – należy nadzór i kontrola przestrzegania przepisów prawa pracy w szczególności przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy. Rozporządzenie w sprawie służby bhp zostało wydane na podstawie podstawowego źródła prawa pracy, jakim jest Kodeks pracy – tym samym postrzeganie zawartych tam przepisów znajduje się w orbicie zainteresowań kontrolnych i nadzorczych inspektorów pracy, zwłaszcza tych którzy się specjalizują w problematyce bhp (a jest ich całkiem sporo). Uwzględniając powyższe należy przyjąć, że argumenty na zasadzie „co go to obchodzi” (inspektora), „to jest nasza wewnętrzna sprawa”, z całą pewnością nie będzie trafiony w polemice z inspektorem, który zwróci się do pracodawcy lub do przedstawiciela służby bhp z żądaniem udostępnienia analizy (analiz) stanu bhp.

Czy inspektor pracy podczas kontroli może sprawdzać szczegółowo zawartość analizy stanu bhp w firmie?

Wątpliwe jest, aby inspektor pracy poprzestał wyłącznie na sprawdzeniu czy służba bhp przynajmniej raz w roku wywiązuje się ze swojego obowiązku i przedkłada pracodawcy analizę stanu bhp. Inspektorzy pracy jak najbardziej mają prawo przeanalizować szczegółowo zawartość analizy stanu bhp – zwłaszcza w tak zwanych zakładach o podwyższonym ryzyku, gdzie wykonywane są przykładowo prace szczególnie niebezpieczne. Pytanie czy inspektor, uwzględniając okres epidemii COVID-19 ma prawo zwrócić (ewentualną) uwagę na zawartość analizy dotyczącą przykładowo działań profilaktycznych związanych z nowym zagrożeniem biologicznym, jakim jest koronawirus. Mimo, iż profilaktyka przeciwwirusowa obowiązująca w zakładach pracy w podstawowym zakresie wynika z przepisów sanitarnych należy przyjąć, że inspektor ma prawo zbadać czy analiza stanu bhp odnosi się do kwestii bezpieczeństwa pracowników w kontekście koronawirusa – w końcu nowy czynnik biologiczny ma jak najbardziej przełożenie na zdrowie i życie zatrudnionych. Tym samym inspektor będzie mógł zweryfikować czy analiza stanu bhp zawiera propozycje przedsięwzięć technicznych i organizacyjnych mających na celu zabezpieczenie pracowników, z uwzględnieniem poziomu ekspozycji na nowy czynnik biologiczny.

Okres epidemii to czas pojawienia się pracy zdalnej, która może być powierzona w celu przeciwdziałania COVID-19. Inspektor weryfikując zawartość analizy stanu bhp, jak najbardziej będzie miał prawo zwrócić uwagę czy zawiera ona odniesienie się do kwestii bezpieczeństwa pracowników zdalnych – nie tylko w kontekście zagrożenia koronawirusem, ale również w zakresie właściwego organizowania stanowiska pracy poza stałym miejscem pracy.

 

Jaka może być reakcja inspektora bhp na zawartość analizy staniu bhp podczas kontroli PIP?

Pytanie, co w sytuacji gdy w ocenie inspektora pracy analiza stanu bhp ma charakter pobieżny? Z całą pewnością zostanie to zakwestionowane i opisane jako nieprawidłowość w treści protokołu z kontroli PIP. Wówczas pracodawca, przy współudziale pracownika służby bhp odpowiedzialnego za sporządzenie analizy stanu bhp, będzie miał możliwość wniesienia zastrzeżeń do protokołu – argumentując przykładowo brak szczegółowych wytycznych dotyczących zawartości analizy stanu bhp. W sytuacji gdy zastrzeżenia nie zostaną uwzględnione protokół nabierze ostatecznego kształtu i da inspektorowi prawo skierowania na jego podstawie środków prawnych.

Zobacz również webinar: Analiza stanu bhp w firmie>>>

Pytanie, czy inspektor zdecyduje się na wydanie nakazu? W sytuacji gdy analiza stanu bhp nie została sporządzona z minimalną częstotliwością wynikającą z przepisów (lub gdy nie ma jej wcale) – nakaz z pewnością zostanie wydany. W sytuacji jednak, gdy analiza stanu bhp jest na bieżąco prowadzona, a w ocenie inspektora nie jest pełna (kompleksowa), wówczas wydaje się, że bardziej można spodziewać się ustnej sugestii inspektora w zakresie prawidłowej (według jego oceny) zawartość analizy. Uwzględniając fakt, iż przepisy dotyczące obowiązku sporządzania okresowych analiz stanu bhp są bardzo ogólne – można przyjąć, że inspektor nie zaryzykuje wydania nakazu, od którego można byłoby łatwo odwołać się do okręgowego inspektora pracy, powołując się na nieprecyzyjny stan prawny.

Autor: 

Sebastian Kryczka

Prawnik, ekspert prawa pracy oraz kontroli jego przestrzegania

Autor
Sebastian Kryczka
Absolwent Wydziału Prawa Administracji i Ekonomii (Zakład Prawa Pracy) Uniwersytetu Wrocławskiego. Od 2002 r. zawodowo zajmuje się problematyką prawa pracy, jak również w zagadnieniami związanymi z działalnością kontrolno-nadzorczą sprawowaną przez Państwową Inspekcję Pracy. Były pracownik merytoryczny Państwowej Inspekcji Pracy, jak również współpracownik Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej. Ekspert współpracujący z największymi i najbardziej opiniotwórczymi podmiotami w kraju, zajmującymi się problematyką prawa pracy. Autor komentarza do kodeksu pracy, ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy, kilkunastu rozporządzeń wykonawczych do kodeksu pracy, jak również kilkuset publikacji poświęconych problematyce prawa pracy oraz bhp. Jako były pracownik PIP posiada bogate doświadczenie w zakresie między innymi poradnictwa, w ramach którego ocenia wątpliwości prawne przez pryzmat zarówno szeroko rozumianego prawa pracy ale i kompetencji kontrolno-nadzorczych inspektorów pracy.