Badania profilaktyczne – obowiązek agencji czy pracodawcy użytkownika? Inspektor PIP nie będzie tego rozstrzygał ale egzekwował

Kodeks pracy reguluje obowiązek zapewnienia pracownikom profilaktycznych badań lekarskich. Ponieważ jest on podstawowym źródłem prawa pracy – stosowanym odpowiednio do form zatrudnienia regulowanych przepisami szczególnymi – obowiązek zapewnienia badań lekarskich jest jak najbardziej aktualny w przypadku zatrudnienia tymczasowego. Praca tego rodzaju jest relacją trzech stron – pracownicy tymczasowi zatrudniani są formalnie przez agencję pracy tymczasowej, a w dalszej kolejności kierowani są do wykonywania pracy na rzecz pracodawcy użytkownika, który jest organizatorem procesu pracy dla pracowników tymczasowych.

Tak złożona relacja w zakresie zatrudniania i wykonywania pracy wymaga właściwego uregulowania problematyki bezpieczeństwa pracy pracowników tymczasowych. Odpowiedź na szereg pytań w tym zakresie znajduje się w przepisach ustawy z 9 lipca 2003 r. o zatrudnianiu pracowników tymczasowych (tekst jedn.: Dz.U. z 2018 r. poz. 594). Mimo, iż przywołana regulacja wydaje się mieć charakter kompleksowy, nie odnosi się bezpośrednio do problemu zapewnienia badań lekarskich pracowników tymczasowych. Może to stwarzać wrażenie, że w stosunku do tej szczególnej kategorii pracobiorców badania profilaktyczne nie muszą być realizowane. Niezależnie jednak od braku bezpośrednich wskazań w przepisach regulujących zatrudnienie tymczasowe, pracownicy tymczasowi badania lekarskie powinni mieć zapewnione.

W braku precyzyjnych wskazań co do strony zobowiązanej do zapewniania badań profilaktycznych pracowników tymczasowych należy przyjąć, że sprawa ta powinna być jednoznacznie wewnętrznie uregulowana między agencją, a pracodawcą użytkownikiem. W praktyce istnieją argumenty przemawiające za zobowiązaniem do zapewnienia badań zarówno agencji, jak i pracodawcy użytkownika.

W pierwszej kolejności warto zauważyć, że formalnym pracodawcą względem pracowników tymczasowych jest agencja. Problem warunków pracy oraz szeroko rozumianego środowiska pracy nie jest dla agencji tajemnicą. Rolą pracodawcy użytkownika jest bowiem przekazanie agencji pracy informacji o warunkach w jakich praca jest wykonywana. Uwzględniając zatem powyższe argumenty wydaje się, że obciążenie agencji obowiązkiem zapewnienia badań lekarskich jest jak najbardziej dopuszczalne.

Z drugiej strony to pracodawca użytkownik jest organizatorem pracy pracowników tymczasowych, których w zakresie przywilejów dotyczących bezpieczeństwa pracy nie może traktować mniej korzystnie niż pracowników etatowych. Ponadto warto mieć na względzie, że to pracodawca użytkownik ma najbardziej kompleksową wiedzę w zakresie warunków pracy, w kontekście prawidłowego wypełnienia skierowania na badania lekarskie. Uwzględniając powyższe argumenty wydaje się, że bardziej racjonalnym rozwiązaniem jest ustalenie, iż obowiązek zapewnienia badań lekarskich będzie obciążał pracodawcę użytkownika. W takim wypadku nie będzie on miał prawnej możliwości dopuszczenia do pracy pracowników tymczasowych bez formalnego uzyskania od nich orzeczenia o braku przeciwwskazań do pracy.

Kwestia badań lekarskich pracowników tymczasowych jest istotna nie tylko w kontekście bezpieczeństwa pracy samych zatrudnionych. Należy bowiem pamiętać, że zatrudnienie tymczasowe podlega kontroli ze strony Państwowej Inspekcji Pracy. W ramach czynności kontrolnych inspektorzy są uprawnieni do badania prawidłowości wypełniania przez agencję oraz pracodawcę użytkownika obowiązków – zwłaszcza w zakresie zapewnienia właściwych warunków pracy.

Warto pamiętać, że rolą inspektora nie będzie rozstrzyganie sporu między agencją, a pracodawcą użytkownikiem w zakresie oceny, który podmiot jest bezpośrednio zobowiązany do zapewnienia badań lekarskich.