Czy trzeba zapewnić badania profilaktyczne oraz szkolenia bhp pracownikowi w trakcie zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy?

Zawarcie umowy o pracę niezależnie od jej rodzaju nie powoduje, iż strony będą musiały ją realizować przez umówiony okres. Umowa o pracę może być rozwiązana zarówno z inicjatywy pracodawcy, jak i pracownika. Jednym ze sposobów jest złożenie oświadczenia woli, z którego wynika zamiar rozwiązania umowy za wypowiedzeniem. Niezależnie od tego, czy zamiar zakończenia współpracy został zakomunikowany przez pracodawcę, czy pracownika, osoba zatrudniona będzie musiała świadczyć pracę do końca okresu wypowiedzenia, którego długość wynika z przepisów Kodeksu pracy. Obowiązkiem pracodawcy będzie tym samym wypłata wynagrodzenia za pracę oraz zapewnianie odchodzącemu pracownikowi bezpiecznych warunków pracy – do ostatniego dnia, w którym pracownik będzie zobowiązany wykonywać pracę na rzecz zakładu pracy.

Jednak świadczenie pracy w związku z dokonanym wypowiedzeniem nie jest wymogiem bezwzględnym w każdej sytuacji. Pracodawca ma możliwość z różnych względów zwolnić pracownika z obowiązku świadczenia pracy w okresie wypowiedzenia. W takiej sytuacji, mimo iż pracownik nie będzie wykonywał swoich obowiązków, pracodawca będzie musiał mu wypłacać wynagrodzenie za pracę.

Przepis art. 36² Kodeksu pracy dający pracodawcy uprawnienie w postaci zwolnienia pracownika z obowiązku świadczenia pracy w okresie wypowiedzenia jest regulacją bardzo zwięzłą i nie odpowiadającą na szereg wątpliwości praktycznych. Sprawą nieuregulowaną jest między innymi sytuacja, w której w okresie zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy wypadnie termin profilaktycznego badania okresowego lub szkolenia bhp. Pracodawca może mieć więc wątpliwości, czy w powyższym przypadku zobowiązany jest zapewnić pracownikowi badanie oraz szkolenie, czy jest z powyższych obowiązków zwolniony, uwzględniając fakt iż zwolnił pracownika z obowiązku świadczenia pracy.

Odnosząc się do powyższych wątpliwości należy w pierwszej kolejności zauważyć, że zwolnienie pracownika z obowiązku świadczenia pracy nie powoduje, iż pracownik przestaje być „pracownikiem” ze wszystkimi tego konsekwencjami. Zwolnienie z obowiązku świadczenia pracy nie powoduje więc ustania zatrudnienia. Tym samym, rozważając kwestię zasadności zapewnienia pracownikowi:

• badania profilaktycznego lub

• szkolenia bhp

w okresie wypowiedzenia, któremu towarzyszy zwolnienie z obowiązku świadczenia pracy, można na wstępie uznać, iż pracodawca – niezależnie od tego, czy pracownik świadczy pracę, czy też nie – powinien je zapewnić. Jednak nie jest tak do końca.

W sytuacji gdy decyzja pracodawcy w sprawie zwolnienia pracownika z obowiązku świadczenia pracy jest jednoznaczna, nieodwołalna oraz dotyczy całego okresu wypowiedzenia, wówczas można przyjąć, że skierowanie pracownika na szkolenie bhp czy badanie profilaktyczne nie będzie działaniem obowiązkowym.

Badanie profilaktyczne służy weryfikacji stanu zdrowia pod kątem zdolności pracownika do wykonywania pracy, a nie w kontekście możliwości braku jej wykonywania w ramach zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy. Trudno przyjąć, że okresowe badanie profilaktyczne jest warunkiem niezbędnym, aby pracownik mógł skorzystać z uprawnienia jakim jest zwolnienie z obowiązku świadczenia pracy. Podobnie sytuacja wygląda w przypadku okresowego szkolenia bhp.

W praktyce nie można wykluczyć, że pracodawca w dyspozycji zwalniającej pracownika z obowiązku świadczenia pracy uzgodni z zatrudnionym, że będzie mógł odwołać go ze zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy w szczególnych przypadkach, np. organizacyjnych.

Jeżeli opcja odwołania pracownika ze zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy zostanie przez strony przewidziana, wówczas obowiązkiem pracodawcy będzie zapewnienie pracownikowi badania profilaktycznego oraz szkolenia bhp – jeżeli ich terminy przypadają w okresie wypowiedzenia.

Warto wiedzieć, że zwolnienie pracownika z obowiązku świadczenia pracy może być udzielone w formie częściowej. W praktyce pracodawca może więc przyjąć, że pracownik świadczący normalnie pracę w pełnym wymiarze czasu pracy, w okresie wypowiedzenia będzie świadczył pracę na pół etatu – przychodząc do pracy na 4 godziny lub co drugi dzień. W powyższej sytuacji, gdy termin badań profilaktycznych lub szkolenia bhp przypadnie w okresie wypowiedzenia, bezwzględnym obowiązkiem pracodawcy będzie skierowanie pracownika na badania lub szkolenia bhp.

Reasumując – tylko i wyłącznie nieodwołalne całkowite zwolnienie pracownika z obowiązku świadczenia pracy do końca upływu okresu wypowiedzenia zwalnia pracodawcę z obowiązku skierowania pracownika na badanie profilaktyczne lub szkolenie bhp przypadające w okresie wypowiedzenia. W pozostałych przypadkach rolą zatrudniającego będzie zapewnienie pracownikowi badania lub szkolenia. Niezależnie od tego jak długi pozostanie czas do przepracowania w trakcie rozwiązania umowy oraz w jakim wymiarze czasu pracy zatrudniony będzie wykonywał swe obowiązki.