Ilu pracowników wyznaczyć do udzielania pierwszej pomocy oraz zwalczania pożarów i ewakuacji pracowników?

Sebastian Kryczka
Sebastian Kryczka
17.01.2020AKTUALNE

Obowiązkiem każdego pracodawcy jest zapewnienie środków niezbędnych do udzielania pierwszej pomocy w nagłych wypadkach oraz zwalczania pożarów i ewakuacji pracowników. Wiąże się to z koniecznością wyznaczenia pracowników bezpośrednio odpowiedzialnych za te zadania. Zastanówmy się, czy dopuszczalne jest aby jedna osoba wykonywała zarówno zadania z zakresu udzielania pierwszej pomocy, jak również ewakuacji?

Dbanie o właściwy poziom bezpieczeństwa zatrudnionych pracowników oraz osób świadczących pracę na podstawie umów prawa cywilnego wymaga zapewnienia środków niezbędnych do udzielania pierwszej pomocy w nagłych wypadkach, zwalczania pożarów i ewakuacji pracowników. Powyższy obowiązek wynika bezpośrednio z przepisów Kodeksu pracy, a działania w tym zakresie powinny być dostosowane do rodzaju i zakresu prowadzonej działalności, liczby zatrudnionych pracowników i innych osób przebywających na terenie zakładu pracy oraz rodzaju i poziomu występujących zagrożeń.

W praktyce przepisy Kodeksu pracy, tradycyjnie z pozoru proste mogą okazać się problematyczne we właściwym stosowaniu. Wynika z nich, że pracodawca jest zobowiązany wyznaczyć pracowników:

  • do udzielania pierwszej pomocy,

  • wykonywania działań w zakresie zwalczania pożarów i ewakuacji pracowników,

Czy możliwa sytuacja, w której jeden pracownik łączy powyższe funkcje? Odpowiedzi na to pytanie powinna być przecząca. Skoro przepis posługuje się liczbą mnogą mówiąc o „pracownikach” a nie o „pracowniku” należy uznać, iż wyłącznie jeden pracownik nie może w jednej osobie scalać obowiązków z zakresu udzielania pierwszej pomocy oraz wykonywania działań w zakresie zwalczania pożarów i ewakuacji pracowników.

Ilu pracowników do udzielania pierwszej pomocy?

Pracownik wyznaczony do udzielania pierwszej pomocy, w najmniej skomplikowanej konfiguracji organizacyjnej, może być teoretycznie jeden (kwestią odrębną jest jak pracodawca sobie poradzi w przypadku nagłego zastępstwa lub na czas urlopu takiego pracownika) – ale lepiej aby było ich dwóch.

Ilu pracowników do zwalczania pożarów i ewakuacji?

Czy jednak w przypadku wykonywania działań w zakresie zwalczania pożarów i ewakuacji pracowników również istnieje możliwość wyznaczenia jednego pracownika? A może właściwym postępowaniem będzie wyznaczenie osobno pracownika odpowiedzialnego za działania w zakresie zwalczania pożarów i osobno odpowiedzialnego za ewakuację?

Odnosząc się do powyższej wątpliwości, jak najbardziej można przyjąć, iż jeden pracownik może wykonywać działania zarówno w zakresie zwalczania pożarów, jak również dotyczące ewakuacji pracowników.

Uwzględniając konieczność zapewniania zastępstw, również w przypadku pracowników wyznaczonych do czynności z zakresu zwalczania pożarów oraz ewakuacji warto wyznaczyć dwie osoby (przynajmniej).

Czy jeden pracownik może naprzemiennie wykonywać zadania z zakresu pierwszej pomocy i zwalczania pożarów oraz ewakuacji?

Co w sytuacji gdy pracodawca wyznaczył większą liczbę pracowników do udzielania pierwszej pomocy oraz do wykonywania działań w zakresie zwalczania pożarów i ewakuacji pracowników? Czy istnieje możliwość, aby pracownicy ci byli na tyle „uniwersalni”, że będą wykonywali zarówno czynności w zakresie udzielania pierwszej pomocy, jak również w zakresie zwalczania pożarów i ewakuacji pracowników?

Z praktycznego punktu widzenia powyższe rozwiązanie mogłoby być to dobre. Nie byłoby wówczas problemu z organizowaniem zastępstw, skoro jedna osoba jest wyznaczona zarówno do wykonywania obowiązków z zakresu udzielania pierwszej pomocy, jak również do zwalczania pożarów i ewakuacji pracowników. Jednak przepisy w typowych przypadkach wykluczają takie rozwiązanie.

Ważne

Kodeks pracy wyraźnie rozdziela funkcję związaną z udzielaniem pierwszej pomocy od funkcji związanej z wykonywaniem działań w zakresie zwalczania pożarów i ewakuacji pracowników.

Sytuacja, w której pracownicy wyznaczeni odpowiadali by zarówno za działania z zakresu pierwszej pomocy, jak również zwalczania pożarów i ewakuacji mogłaby sprzyjać problemom organizacyjnym w przypadku faktycznego wystąpienia zagrożenia i konieczności podjęcia działań.

Oczywiście nic nie stoi formalnie na przeszkodzie aby pracownik odpowiedzialny przykładowo za ewakuację miał również przeszkolenie z zakresu udzielania pierwszej pomocy i na odwrót. Tym bardziej, że działania pracowników w praktyce mogą się przenikać.

Przykład:
Osoba odpowiedzialna za ewakuację może będzie musiała udzielić pierwszej pomocy poszkodowanemu podczas ewakuacji, w sytuacji braku pod ręką pracownika wyznaczonego do udzielania pierwszej pomocy.

Należy jednak unikać sytuacji kiedy to do wiadomości pracowników zostanie podana informacja, że ci sami pracownicy wyznaczeni są zarówno do udzielania pierwszej pomocy, jak również wykonywania działań w zakresie zwalczania pożarów i ewakuacji pracowników. Taka informacja z pewnością zostanie zakwestionowana przez inspektora PIP, który wyda nakaz wyznaczenia pracowników osobno do działań z zakresu:

  • udzielania pierwszej pomocy

  • zwalczania pożarów i ewakuacji pracowników.

Autor: 

Sebastian Kryczka

prawnik, ekspert prawa pracy oraz kontroli jego przestrzegania

Autor
Sebastian Kryczka
Absolwent Wydziału Prawa Administracji i Ekonomii (Zakład Prawa Pracy) Uniwersytetu Wrocławskiego. Od 2002 r. zawodowo zajmuje się problematyką prawa pracy, jak również w zagadnieniami związanymi z działalnością kontrolno-nadzorczą sprawowaną przez Państwową Inspekcję Pracy. Były pracownik merytoryczny Państwowej Inspekcji Pracy, jak również współpracownik Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej. Ekspert współpracujący z największymi i najbardziej opiniotwórczymi podmiotami w kraju, zajmującymi się problematyką prawa pracy. Autor komentarza do kodeksu pracy, ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy, kilkunastu rozporządzeń wykonawczych do kodeksu pracy, jak również kilkuset publikacji poświęconych problematyce prawa pracy oraz bhp. Jako były pracownik PIP posiada bogate doświadczenie w zakresie między innymi poradnictwa, w ramach którego ocenia wątpliwości prawne przez pryzmat zarówno szeroko rozumianego prawa pracy ale i kompetencji kontrolno-nadzorczych inspektorów pracy.