Młodociany i pełnoletni w jednej osobie – czy podlega ochronie pracy młodocianych?

Zatrudnianie osób pełnoletnich jest standardem. Wyjątkiem od powyższej reguły jest możliwość zatrudnienia młodocianych, czyli osób które ukończyły lat 15, a nie ukończyły lat 18. Z racji młodego wieku oraz trwającego rozwoju organizmu, zatrudnianie młodocianych podlega licznym ograniczeniom w zakresie bezpieczeństwa oraz organizacji pracy.

W pierwszej kolejności warto zwrócić uwagę, że młodociany nie może być zatrudniony przy pracy każdego rodzaju. Na podstawie umowy o pracę może wykonywać tzw. prace lekkie. 

Kolejne istotne dla pracodawcy ograniczenia w przypadku zatrudniania młodocianych wiążą się z czasem pracy. Zasadą jest, że czas pracy młodocianego w wieku powyżej 16 lat nie może przekroczyć 8 godzin na dobę, a pracownika młodocianego w wieku do 16 lat – 6 godzin na dobę.

Ponadto obowiązuje zakaz zatrudniania pracowników w godzinach nadliczbowych, bez względu na okoliczności, jak również w porze nocnej.

Zatrudniając pracowników młodocianych, pracodawca może stanąć przed problemem: jakie zasady bezpieczeństwa i organizacji pracy stosować wobec pracownika zatrudnionego przy pracy lekkiej, który osiągnął pełnoletność „przed terminem” – wstępując w związek małżeński?

Rodzi się zatem pytanie: czy wcześniejsze nabycie pełnoletności powoduje, że na gruncie prawa pracy młodociany traci swój dotychczasowy status i ochronę w zakresie warunków w jakich może świadczyć pracę?

Z całą pewnością nabycie pełnoletności na gruncie przepisów prawa cywilnego niesie za sobą szereg konsekwencji – w szczególności uzyskanie pełnej zdolności do czynności prawnych. Należy jednak odróżnić osiągnięcie pełnoletności na skutek zdarzenia jakim jest zawarcie małżeństwa przez osobę mającą przykładowo lat 17, od ukończenia przez nią 18 roku życia, który jest granicą wieku pracownika młodocianego.

Gdyby uznać pogląd, zgodnie z którym zawarcie małżeństwa i nabycie tym samym pełnoletności powoduje utratę statusu młodocianego w ramach prawa pracy, w tym przepisów technicznego bezpieczeństwa pracy, oznaczałoby to, że 16 latka, która zawarła  związek małżeński mogłaby bez ograniczeń pracować przy pracach wzbronionych, w nadgodzinach i porze nocnej. Natomiast jej rówieśnicy lub osoby starsze w wieku 17 lat korzystałyby z przepisów ochronnych.

Podsumowując, pracodawca którego pracownik młodociany wstąpił w związek małżeński nie ma prawa przyjąć, że zatrudniony stał się z automatu pełnoletnim pracownikiem, do którego można stosować powszechne przepisy w zakresie norm czasu pracy czy zatrudnienia przy pracach dowolnych – w tym szczególnie niebezpiecznych. Nie ma podstaw, aby utożsamiać pełnoletność uzyskaną w wyniku zawarcia małżeństwa z automatycznym nabyciem zdolności psychofizycznej do pracy w warunkach analogicznych jak osoba, która ukończyła 18 rok życia.