Zapewnienie szkolenia bhp z naruszeniem formy i programu szkolenia to niezapewnienie szkolenia bhp?

Szkolenia bhp przeprowadzane są w oparciu o konkretne programy szkoleń zarówno wstępnych, jak i okresowych. Tym samym nie są to „luźne pogadanki”, czy narady z pracownikami w ramach których poruszane są „przy okazji” problemy związane z bezpiecznym wykonywaniem obowiązków. Programy szkoleń określają:

• szczegółową tematykę,
• formy realizacji oraz
• czas trwania

szkolenia dla poszczególnych grup stanowisk.

W praktyce zdarzają się jednak sytuacje, kiedy pracodawcy – kierując się zasadą „szybkości i prostoty postępowania” – przyjmują zasady dotyczące właściwych programów szkoleń, w tym w zakresie form ich realizacji, w kategoriach niewiążących zaleceń. W konsekwencji bywa, że szkolenia organizowane są dla wszystkich grup pracowniczych według jednego programu szkolenia. Bywa również, że pracownicy administracyjno-biurowi, w tym telepracownicy, mają zapewnione szkolenia wstępne w formie samokształcenia kierowanego na podstawie materiałów udostępnionych przez pracodawcę drogą elektroniczną.

Uwzględniając powyższe uchybienia, które oczywiście nie wyczerpują wszystkich możliwości w omawianym zakresie, powstaje pytanie:

- jakich konsekwencji może spodziewać się pracodawca, który kierując się wspomnianą zasadą, szybkości i prostoty postępowania, zapewnia szkolenia z naruszeniem ich prawidłowej formy oraz treści i czy w takim przypadku można w ogóle mówić o zapewnieniu szkolenia bhp i legalnym dopuszczeniu pracowników do wykonywania obowiązków?

Odnosząc się do powyższych wątpliwości należy pamiętać, że obowiązkiem pracodawcy jest zapewnienie pracownikowi szkolenia „odpowiedniego” do rodzaju wykonywanej pracy. Tym samym w sytuacji gdy zapewnione szkolenie narusza właściwy program szkolenia, w tym formę w jakiej szkolenie powinno zostać przeprowadzone, wówczas trudno mówić o zapewnieniu szkolenia „odpowiedniego”.

Trudno sytuację, w ramach której pracodawca zapewnił szkolenie nieodpowiednie oceniać na zasadzie przysłowiowego czarnego i białego koloru. Z całą pewnością zapewnienie szkolenia nieodpowiedniego jest działaniem mimo wszystko korzystniejszym dla pracowników niż niezapewnienie szkolenia w ogóle. Tym samym można uznać, że zapewnienie szkolenia nieodpowiedniego nie powinno być kwalifikowane w kategoriach zupełnego odstąpienia pracodawcy od zapewnienia szkolenia bhp.

Trudno bowiem stawiać znak równości między pracodawcą, który z różnych względów zapewnił szkolenie z naruszeniem procedury w zakresie formy i programu szkolenia i następnie dopuścił pracowników do pracy, a pracodawcą który dopuścił pracowników do pracy bezpośrednio po uzyskaniu orzeczenia stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy wydanego w ramach profilaktycznych badań lekarskich.

Jak wiadomo organem kontroli nadzoru nad przestrzeganiem przepisów prawa pracy, w tym przepisów technicznego bezpieczeństwa, jest inspektor pracy. Jakich scenariuszy można się więc spodziewać w przypadku gdy kontrola wykaże, iż pracodawca zapewnił szkolenie, jednak nie jest ono „odpowiednie” na gruncie przepisów rozporządzenia w sprawie szkoleń bhp?

Z całą pewnością należy spodziewać się nakazu administracyjnego, w którego treści inspektor pracy wymieni z imienia i nazwiska pracowników, którym należy zapewnić szkolenie właściwe. Oczywiście nie można wykluczyć, że inspektor pracy w zależności od ciężaru gatunkowego w zakresie naruszenia przepisów dotyczących szkoleń bhp, rozważy postawienie pracodawcy zarzutu popełnienia wykroczenia, o którym mowa w art. 283 Kodeksu pracy. Zgodnie z przywołanym przepisem, kto będąc odpowiedzialny za stan bezpieczeństwa i higieny pracy albo kierując pracownikami lub innymi osobami fizycznymi nie przestrzega przepisów lub zasad bezpieczeństwa i higieny pracy podlega karze grzywny od 1000 do 30000 zł.

Warto pamiętać, że inspektorzy pracy to samo uchybienie, przykładowo dotyczące naruszenia przepisów w zakresie organizowania odpowiednich szkoleń bhp, mogą oceniać różnie – w zależności od konkretnego stanu faktycznego. Brak zapewnienia właściwego szkolenia będzie oceniane łagodniej w przypadku rutynowej kontroli, w ramach której w pozostałym zakresie problematyka bhp nie budzi większych wątpliwości i zastrzeżeń. Inaczej będzie w sytuacji gdy dochodzi do wypadku śmiertelnego, któremu uległ pracownik w pierwszym dniu pracy w związku z np. upadkiem z wysokości, któremu pracodawca zapewnił szkolenie wstępne w ramach samokształcenia kierowanego.