Zbieg badań kontrolnych i okresowych

Stan zdrowia osoby ubiegającej się o zatrudnienie musi zostać zweryfikowany w ramach wstępnych badań profilaktycznych. Kieruje się na nie zwykle nie pracownika, a osobę przyjmowaną do pracy. Nie ma wprawdzie przeciwwskazań formalnych, aby skierować na takie badania pracownika – czyli osobę już formalnie zatrudnioną Jednak jest to rozwiązanie mało praktyczne – w szczególności uwzględniając możliwość uzyskania orzeczenia lekarskiego stwierdzającego przeciwwskazania do pracy, o której mowa w treści umowy.

Jak wiadomo zdrowie nie jest dane raz na zawsze i podlega okresowym wahaniom. Niestety z wiekiem stan zdrowia ulega zwykle pogorszeniu, tym samym każde kolejne badania okresowe mające potwierdzić zdolności do pracy obarczone są coraz większym ryzykiem. Problemy zdrowotne skutkujące dłuższymi absencjami chorobowymi stają się powodem nadprogramowych badań kontrolnych.

W praktyce może wystąpić sytuacja gdy badania kontrolne oraz okresowe wchodzą ze sobą w kolizję.

Nie można bowiem wykluczyć przypadku gdy pracownik chorował nieprzerwanie ponad 30 dni, a tym czasie upłynęła ważność jego orzeczenia o braku przeciwwskazań do pracy, wydanego w ramach okresowych badań profilaktycznych. Co w tej sytuacji powinien zrobić pracodawca – chcąc postąpić legalnie w świetle ułomnych, obowiązujących przepisów i nie dać powodu inspektorowi pracy do wdania kolejnego nakazu w przypadku kontroli?

Zarówno badania kontrolne, jak i okresowe kończą się wydaniem orzeczenia o braku przeciwwskazań do pracy w warunkach opisanych w treści skierowania na badania. Pracodawca może zatem, kierując się logiką, że wystarczy pracownika skierować wyłącznie na badania kontrolne – skoro w ich trakcie i tak nastąpi weryfikacja aktualnej, pochorobowej dyspozycji pracownika. Niestety logika – logiką, ale należy w omawianym przypadku odwołać się do przepisów, które nie rozstrzygają wprawdzie (póki co) zbiegu czasowo – przyczynowego badań kontrolnych oraz okresowych, nie wyłączając tym samym bezpośrednio obowiązku wykonania tylko jednych z nich.

Jak już wspomniano, badania okresowe oraz kontrolne to zupełnie różne kategorie badań – niezależnie od wspólnego efektu końcowego.

Badania okresowe mają na celu cykliczną weryfikację zdolności pracownika do wykonywania pracy na danym stanowisku pracy w warunkach pracy opisanych przez pracodawcę w skierowaniu na badania lekarskie. Częstotliwość badań okresowych zależy od rodzajów występujących na stanowisku pracy czynników szkodliwych lub uciążliwych. Zaświadczenie lekarskie wydane w wyniku przeprowadzonych badań okresowych wskazuje datę kolejnego badania.

Celem badań kontrolnych, związanych ze zgłoszeniem się pracownika do pracy po okresie niezdolności do pracy z powodu choroby trwającej przynajmniej 30 dni, jest sprawdzenie czy choroba ta nie ma wpływu na zdolność pracownika do wykonywania umówionej pracy. Inaczej mówiąc czy choroba nie spowodowała, iż wątpliwe stało się dotychczasowe zaświadczenie o braku przeciwwskazań do pracy.

Bez wątpienia rolą pracodawcy w przypadku zbiegu badań kontrolnych oraz okresowych jest skierowanie pracownika na badania kontrolne – w pierwszej kolejności należy bowiem ustalić, czy i na ile niedawna niedyspozycja zdrowotna ma wpływ na zdolności pracownika do wykonywania pracy.

Co jednak w przypadku gdy pracodawca postanowi, że nie skieruje pracownika jednocześnie na badania kontrolne oraz okresowe, tylko na kontrolne? Jeżeli w wyniku takich badań lekarz stwierdzi nie tylko brak przeciwwskazań do pracy, ale i wskaże kolejny termin badania okresowego, wówczas wydaje się, że dopuszczalnym postępowaniem będzie zastosowanie się do tego nowo wyznaczonego terminu badań okresowych i powstrzymanie się od skierowania pracownika na wcześniejsze badania okresowe – w związku z upływem ich ważności w czasie trwania niedyspozycji zdrowotnej.