Zwrot protokołu powypadkowego przez inspektora pracy – czy można się z nim nie zgodzić?

Sebastian Kryczka
Sebastian Kryczka
06.08.2018AKTUALNE

Protokoły wypadków przy pracy – śmiertelnych, ciężkich oraz zbiorowych powinny być przesłane właściwemu inspektorowi pracy. Protokół zawierający ustalenia naruszające uprawnienia pracownika albo nieprawidłowe wnioski profilaktyczne, może być zwrócony pracodawcy z uzasadnionym wnioskiem o ponowne ustalenie okoliczności i przyczyn wypadku.Kłopot w tym, że przepisy nie regulują konkretnej formy takiego wniosku, nie wynika z nich również prawo do obrony pracodawcy, który nie podzieli oceny inspektora pracy. Jak pracodawca może w takim wypadku się bronić?

Wypadek przy pracy komplikuje życie pracodawcy oraz jego przedstawicielom, którzy prowadzą postępowanie powypadkowe. Szczególnie dotyczy to wypadków ciężkich, zbiorowych oraz takich, których skutkiem jest śmierć poszkodowanego. Wynika to z faktu, iż w przypadku tego rodzaju zdarzeń istnieje prawny obowiązek zawiadomienia zarówno okręgowego inspektora pracy, jak również prokuratora. Zwykle spotkania z przedstawicielami instytucji do sprawowania nadzoru nad warunkami pracy oraz powołanych do ścigania przestępstw nie należą do ulubionych zajęć pracodawcy. Ale jak trzeba to trzeba. Zarówno wyznaczony z sekcji prawnej inspektor pracy, jak i delegowany do zbadania wypadku prokurator muszą wykonać swoją pracę – niezależne postępowanie, w ramach którego istnieje oczywiście możliwość i potrzeba wymiany informacji oraz wzajemnych ustaleń.

Jakie działania mogą być następstwem zawiadomienia inspektora pracy o wypadku?

W przypadku PIP, zawiadomienie o wypadku nie kończy kontaktów z inspektorem pracy, który miał obowiązek zbadać sprawę. Przepisy rozporządzenia w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy zobowiązują bowiem pracodawcę do przesłania inspektorowi pracy (zatwierdzonego jak się wydaje) protokołu powypadkowego. Protokół powinien być doręczony „właściwemu inspektorowi pracy”. Przepisy nie mówią kim jest ów „właściwy” inspektor – wydaje się jednak, że chodzi o tego inspektora, który w ramach zawiadomienia o wypadku został skierowany przez okręgowego inspektora pracy do badania zdarzenia.

Przesłanie protokołu nakłada na inspektora obowiązek przeanalizowania jego treści. Ponieważ inspektor pracy na nieszczęście pracodawcy jest samodzielnym organem, dużo w zakresie takiego badania protokołu zależy od swobodnego uznania inspektora jako organu instytucji kontroli i nadzoru. Jeżeli inspektor pracy uzna, na podstawie samodzielnej analizy, że protokół nie budzi zastrzeżeń – wówczas można uznać, że sprawa z właściwym inspektorem jest zamknięta. Jeżeli jednak okaże się, że protokół w ocenie inspektora zawiera ustalenia naruszające uprawnienia pracownika albo nieprawidłowe wnioski profilaktyczne,wówczas może być pracodawcy zwrócony. Zwrot protokołu wiąże się z wnioskiem inspektora – wymagającym uzasadnienia, w sprawie ponownego ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku.

W braku szczególnej regulacji należy przyjąć, że zwrot protokołu wraz z uzasadnionym wnioskiem powinny mieć formę pisemną. Wynika to z tego, że przed instytucjami takimi jak PIP obowiązuje zasada pisemności, która często jest nadrzędna w stosunku do zasady szybkości i prostoty postępowania.

Jaką formą prawną jest wniosek inspektora o ponowne ustalenie okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy?

Forma pisemna nie budzi zastrzeżeń – ale czym jest właściwie ów umotywowany wniosek w sprawie ponownego ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy? Czy jest to nakaz administracyjny w myśl art. 11 ust 6 ustawy o PIP (nakazanie ustalenia w określonym terminie okoliczności i przyczyny wypadku przy pracy), czy może jest to coś zupełnie innego – mniej korzystnego dla pracodawcy, z czym nie wiąże się możliwość odwołania się – tak jak ma to miejsce przy nakazach administracyjnych?

Przepisy nie dają podstaw aby zwrot protokołu oraz uzasadniony wniosek inspektora miał formę władczej decyzji nakazowej – przepis art. 11 ustawy o PIP w katalogi środków prawnych inspektora pracy nie odnosi się do decyzji w sprawie ponownego przeprowadzenia postępowania powypadkowego, a zobowiązania przeprowadzenia postępowania, w przypadku gdy pracodawca zupełnie odstąpił od zrealizowania tego obowiązku prawnego. Jeżeli zatem uzasadniony wniosek nie mieści się w ramach środków prawnych wynikających z art. 11 ustawy o PIP, to być może jest to bliżej nieokreślone zawiadomienie pracodawcy w sprawie zwrotu protokołu powypadkowego zawierające jednocześnie wniosek w sprawie ponownego przeprowadzenia postępowania powypadkowego? Co ciekawe, inspektor nie ma możliwości zobowiązania pracodawcy do uzupełnienia postępowania czy skorygowania tego co zostało przez niego zakwestionowane. Możliwość jest jedna – ponowne postępowanie powypadkowe.

Jak wyrazić odrębne zdanie w kwestii ponownego postępowania powypadkowego?

Regulacja dająca inspektorowi pracy prawo do zwrócenia pracodawcy protokołu oraz wnioskowania o ponowne postępowanie powypadkowe nie daje pracodawcy żadnych formalnych możliwości obrony. Przepisy nie przewidują możliwości wniesienia sprzeciwu czy odwołania od zobowiązania inspektora w zakresie ponownego postępowania powypadkowego. Nie można jednak wykluczyć, że pracodawca będzie miał zupełnie inne zdanie i nie podzieli argumentacji inspektora zawartej w uzasadnieniu do wniosku w sprawie ponownego postępowania powypadkowego. Czy w takim przypadku pracodawca nie ma żadnych szans obrony? Jak najbardziej ma – zawsze może bowiem napisać uzasadnioną skargę na wniosek inspektora pracy do okręgowego inspektora pracy.

Autor: 

Sebastian Kryczka

prawnik, ekspert prawa pracy oraz kontroli jego przestrzegania

Autor
Sebastian Kryczka
Absolwent Wydziału Prawa Administracji i Ekonomii (Zakład Prawa Pracy) Uniwersytetu Wrocławskiego. Od 2002 r. zawodowo zajmuje się problematyką prawa pracy, jak również w zagadnieniami związanymi z działalnością kontrolno-nadzorczą sprawowaną przez Państwową Inspekcję Pracy. Były pracownik merytoryczny Państwowej Inspekcji Pracy, jak również współpracownik Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej. Ekspert współpracujący z największymi i najbardziej opiniotwórczymi podmiotami w kraju, zajmującymi się problematyką prawa pracy. Autor komentarza do kodeksu pracy, ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy, kilkunastu rozporządzeń wykonawczych do kodeksu pracy, jak również kilkuset publikacji poświęconych problematyce prawa pracy oraz bhp. Jako były pracownik PIP posiada bogate doświadczenie w zakresie między innymi poradnictwa, w ramach którego ocenia wątpliwości prawne przez pryzmat zarówno szeroko rozumianego prawa pracy ale i kompetencji kontrolno-nadzorczych inspektorów pracy.