Kiedy inspektor PIP może wydać nakaz zaprzestania prowadzenia działalności gospodarczej?

Sebastian Kryczka
Sebastian Kryczka
23.04.2019AKTUALNE

W przypadku stwierdzenia, że stan bhp zagraża życiu lub zdrowiu pracowników lub osób fizycznych wykonujących pracę na innej podstawie niż stosunek pracy, inspektor pracy ma prawo skierować do okręgowego inspektora pracy wniosek o wydanie decyzji nakazującej zaprzestanie prowadzenia działalności skontrolowanemu podmiotowi. Dowiedź się, w jakich najczęściej przypadkach organy PIP wydają wspomnianą decyzję nakazową.

Działalność kontrolno-nadzorcza inspektorów pracy nastawiona jest w dużej mierze na problematykę technicznego bezpieczeństwa pracy. Obok takich zagadnień jak:

  • profilaktyczne badania lekarskie,
  • szkolenia bhp,
  • ocena ryzyka zawodowego

inspektorzy pracy badają czy stanowiska pracy usytuowane są w nieruchomości, której stan techniczny pozwala stwierdzić, że wykonywanie pracy nie zagraża zdrowiu lub życiu osób zatrudnionych. W większości przypadków praca organizowana jest w budynkach, których stan techniczny nie budzi zastrzeżeń w kontekście możliwych zagrożeń zdrowia i życia osób zatrudnionych. Bywają jednak przypadki, kiedy kontrola wykaże na tyle rażące i obiektywnie widoczne nieprawidłowości, w obliczu których inspektor pracy nie może przejść obojętnie.

Ważne

Pracodawca, który zatrudnia pracowników i wskazuje jako miejsce wykonywania pracy obiekt, którego stan techniczny stoi pod dużym znakiem zapytania ryzykuje, że w wyniku kontroli właściwy organ Państwowej Inspekcji Pracy wyda decyzję nakazującą zaprzestania prowadzenia działalności bądź działalności określonego rodzaju.

W praktyce okazuje się jednak, że nie tylko stan techniczny budynku może być podstawą wydania decyzji nakazującej zaprzestania prowadzenia działalności. Nie wymaga specjalnego komentarza na ile wydanie takiej decyzji skomplikuje życie pracodawcy lub podmiotu zatrudniającego pracobiorców na innej podstawie niż stosunek pracy. Tym samym warto wiedzieć, w jakich najczęściej przypadkach organy PIP wydają wspomnianą decyzję nakazową. Pozwoli to na zorganizowanie procesu pracy w warunkach nie dających podstaw do zastosowania przez inspektorów pracy tak radykalnych środków prawnych.

Kiedy może być wydana decyzja nakazująca zaprzestania prowadzenia działalności?

W przypadku decyzji nakazującej zaprzestania prowadzenia działalności bądź działalności określonego rodzaju warto mieć świadomość, że wydawane są one w szczególnych przypadkach przy wystąpieniu łącznie dwóch przesłanek:

  1. Wystąpienie naruszenia przepisów, które w sposób bezpośredni zagraża życiu lub zdrowiu pracowników, osób świadczących pracę na innej podstawie w tym osób wykonujących na własny rachunek działalność gospodarczą.
  2. Trwałość stwierdzonych naruszeń, której nie można usunąć w drodze innych decyzji inspektora pracy.

O powstaniu bezpośredniego zagrożenia dla życia i zdrowia można mówić gdy istnieje obiektywne, duże prawdopodobieństwo wystąpienia szkody w stosunku do dóbr, które powinny podlegać największej ochronie jakimi są życie i zdrowie.

Jakie są najczęstsze naruszenia przepisów będące podstawą do wydania nakazu?

W najczęstszych przypadkach podstawą do wydania komentowanego nakazu jest niespełnianie przez obiekty i pomieszczenia pracy wymagań techniczno-budowlanych. Sam wielokrotnie przygotowywałem dla okręgowego inspektora pracy projekty decyzji zakazujących prowadzenia działalności, których uzasadnieniem było organizowanie procesów pracy w budynkach, które w każdej chwili groziły zawaleniem, które absolutnie nie nadawały się do remontu – tylko do wyburzenia.

Do naruszeń stwierdzanych przez inspektorów, poprzedzających wydanie decyzji nakazującej  zaprzestanie prowadzenia działalności, należy zaliczyć brak zapewnienia właściwych warunków użytkowych odpowiadających rzeczywistemu przeznaczeniu obiektu. Przekłada się to automatycznie na warunki bezpieczeństwa i higieny pracy. Mowa tu o sytuacjach prowadzenia działalności produkcyjnej lub usługowej w obiektach o innym przeznaczeniu, np. w garażu czy stodole.

Do stwierdzanych nieprawidłowości skutkujących wydaniem komentowanego nakazu można również zaliczyć użytkowanie pomieszczeń stałej pracy, niekorespondujących z rodzajem wykorzystywanej w pracy technologii czy z liczbą zatrudnionych pracowników. Co ma związek ze zbyt małą wysokością pomieszczeń w kontekście braku właściwej wymiany powietrza w pomieszczeniach, w których występują czynniki szkodliwe dla zdrowia.

Należy mieć świadomość, że organy PIP z dużą rozwagą podchodzą do korzystania z decyzji nakazującej zaprzestanie działalności. Zasadniczo ma ona na celu ochronę zdrowia i życia pracowników. Z drugiej jednak strony jej najczęstszym skutkiem jest likwidacja stanowiska pracy, co w rezultacie prowadzi do utraty miejsca pracy (uwzględniając nikłe w większości przypadków szanse na zapewnienie pracownikowi przez pracodawcę innej pracy). Tym samym wydanie decyzji nakazującej zaprzestanie działalności stanowi absolutną ostateczność, w przypadku gdy nie ma możliwości zastosowania innych środków prawnych zmierzających do wyeliminowania zagrożenia.

Autor: 

Sebastian Kryczka

prawnik, ekspert prawa pracy oraz kontroli jego przestrzegania

Autor
Sebastian Kryczka
Absolwent Wydziału Prawa Administracji i Ekonomii (Zakład Prawa Pracy) Uniwersytetu Wrocławskiego. Od 2002 r. zawodowo zajmuje się problematyką prawa pracy, jak również w zagadnieniami związanymi z działalnością kontrolno-nadzorczą sprawowaną przez Państwową Inspekcję Pracy. Były pracownik merytoryczny Państwowej Inspekcji Pracy, jak również współpracownik Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej. Ekspert współpracujący z największymi i najbardziej opiniotwórczymi podmiotami w kraju, zajmującymi się problematyką prawa pracy. Autor komentarza do kodeksu pracy, ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy, kilkunastu rozporządzeń wykonawczych do kodeksu pracy, jak również kilkuset publikacji poświęconych problematyce prawa pracy oraz bhp. Jako były pracownik PIP posiada bogate doświadczenie w zakresie między innymi poradnictwa, w ramach którego ocenia wątpliwości prawne przez pryzmat zarówno szeroko rozumianego prawa pracy ale i kompetencji kontrolno-nadzorczych inspektorów pracy.