Prawo czy obowiązek podpisania protokołu inspektora PIP

Idący na kontrolę inspektor pracy działa według określonych schematów. Wynikają one w pierwszej kolejności z przepisów ustawy o PIP, w dalszej kolejności z przepisów zarządzeń Głównego Inspektora Pracy. GIP ma prawo określać szczegółowe wytyczne dotyczące poszczególnych kontroli, uwzględniając ich zakres tematyczny. Oczywiście wytyczne takie nie mogą (a przynajmniej nie powinny) kolidować z przepisami rangi ustawowej. Niezależnie od powyższego celem kontroli realizowany przez inspektorów PIP jest dokonanie ustaleń stanu faktycznego pod kątem zweryfikowania czy pracodawca zapewnia szeroko rozumiane warunki pracy, szczególnie w obszarze bezpieczeństwa w sposób zgodny z obowiązującymi w tym zakresie przepisami. Druga faza kontroli to dokumentowanie dokonanych ustaleń – w formie protokołu z kontroli.

W żadnym razie nie można przyjąć, że skoro protokół został podpisany przez inspektora pracy – czyli co do zasady osobę biegłą w zakresie kontrolowanych zagadnień – to należy go podpisać w ciemno. Rekomendowanym postępowaniem jest bardzo dokładne zapoznanie się z treścią protokołu. To zaś wyklucza jego automatyczne podpisanie bezpośrednio po przedstawieniu takiego dokumentu przez inspektora.

Przepisy ustawy o PIP regulują kwestię wspomnianego podpisania protokołu przez podmiot kontrolowany. W pierwszej kolejności należy zauważyć, że prawidłowo sporządzony protokół z kontroli powinien zawierać w szczególności datę i miejsce podpisania protokołu przez:

• osobę kontrolującą oraz

• osobę lub organ reprezentujący podmiot kontrolowany.

Ponadto z przepisów wynika, że protokół podpisuje inspektor pracy prowadzący kontrolę oraz osoba lub organ reprezentujący podmiot kontrolowany.

Istnieje legalny wyjątek dotyczący odmowy podpisania protokołu. Podmiotowi kontrolowanemu przysługuje prawo zgłoszenia, przed podpisaniem protokołu kontroli, umotywowanych zastrzeżeń do ustaleń zawartych w protokole.

Co jednak jeżeli zastrzeżenia nie zostaną złożone? Czy trzeba protokół podpisać? Czy po złożeniu zastrzeżeń, które nie zostaną pozytywnie przez inspektora pracy rozpatrzone, istnieje również obowiązek prawny podpisania protokołu? Co w sytuacji gdy kontrolowany nadal nie zgadza się z jego treścią?

Skoro przepisy stanowią, że integralną częścią protokołu są podpisy, w tym podpis podmiotu kontrolowanego lub jego przedstawiciela, to wydaje się, że można ów podpis, a właściwie jego złożenie, oceniać charakterze obowiązku prawnego. Z drugiej jednak strony nie ma przepisów ustawy o PIP, które sankcjonowałyby brak złożenia podpisu. Tym samym, co do zasady podpis powinien być, ale nie będzie przestępstwa czy wykroczenia, gdy podmiot kontrolowany z jakichś względów odmówi jego złożenia.

Powyższa zasada jest dokładną kopią ustawowego przepisu, który przewiduje sytuację jako zupełnie dopuszczalną, kiedy to podmiot kontrolowany odmówi podpisania protokołu. Brak podpisu nie spowoduje, że ustalenia z kontroli nie będą mogły stanowić podstawy do zastosowania przewidzianych w ustawie o PIP środków prawnych. Szczególnie wydania decyzji administracyjnych, którymi inspektor reguluje problematykę bezpieczeństwa i higieny pracy. Gdyby przyjąć przeciwne założenie, każdy brak podpisu kontrolowanego wiązałoby się z przysłowiowym wyrzucaniem dokumentacji pokontrolnej do kosza.

Czy podmiot kontrolowany, który odmawia podpisania protokołu może później złożyć odwołanie, jako kolejny wyraz niezadowolenia z ustaleń pokontrolnych oraz podjętych przez inspektora środków prawnych?

Odpowiedź na powyższe pytanie jak najbardziej powinna być twierdząca. Skoro inspektor pracy ma prawo wykorzystać niepodpisany protokół jako podstawę do wydania decyzji, to jak najbardziej skontrolowany pracodawca ma prawo od takiej decyzji się odwołać.