Wymogi kwalifikacyjne nie zawsze korespondują ze stanowiskiem w służbie bhp

Sebastian Kryczka
Sebastian Kryczka
04.05.2018AKTUALNE

Pracodawca budując swoją strukturę organizacyjną ma duży margines swobody w zakresie obsadzania poszczególnych stanowisk pracy. Jednak zadania z zakresu służby bhp nie mogą być powierzane osobom przypadkowym, co wynika z rangi problematyki technicznego bezpieczeństwa pracy. W komórkach bhp mogą świadczyć pracę osoby spełniające wymogi kwalifikacyjne wynikające z przepisów. Fakt spełnienia właściwych wymagań nie zawsze jednak musi mieć przełożenie na konkretne stanowisko w służbie bhp.

Zwykle kompetencje w zakresie wzajemnych praw i obowiązków podmiotu mającego status pracodawcy są identyczne niezależnie od formy organizacyjno-prawnej. Jednak wzrost zatrudnienia  powoduje, że obowiązków pracodawcy przybywa – zarówno w zakresie obowiązkowych regulacji prawa zakładowego, jak również w sferze technicznego bezpieczeństwa pracy. Zatrudnienie przekraczające 100 pracowników powoduje, iż pracodawca ma obowiązek powołania służby bhp, jako wyspecjalizowanej komórki organizacyjnej.

Z uwagi na rangę obowiązków pracodawcy związanych z zapewnieniem pracownikom bezpiecznych warunków pracy, niezbędne stało się w miarę szczegółowe uregulowanie zakładowych struktur czuwających nad bezpieczeństwem pracy. Efektem tego jest rozporządzenie Rady Ministrów z 2 września 1997 r. w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. z 1997 r. nr 109, poz. 704 ze zmianami), które ma zastosowanie do ogółu podmiotów (pracodawców) zatrudniających pracobiorców (pracowników) na podstawie stosunku pracy, których stan zatrudnienia nakazuje powołanie służby bhp. Przywołane rozporządzenie normuje zadania służby bhp, jak również wskazuje na wymogi kwalifikacyjne osób, które mogą być w jej strukturach zatrudniane.  

  • inspektorów,
  • starszych inspektorów,
  • specjalistów,
  • starszych specjalistów oraz
  • głównych specjalistów ds. bhp.

Na każde z powyższych stanowisk przepisy przywołanego wcześniej rozporządzenia przewidują konkretne wymogi kwalifikacyjne, których nie są wstanie obejść koneksje, doświadczenie zawodowe, szeroko rozumiane zdolności.

Podnoszenie kwalifikacji a stanowisko w służbie bhp

Wiadomą sprawą jest, że osoby zatrudnione w służbie bhp nabywając z czasem kwalifikacje, korespondujące z wyższymi stanowiskami w służbie bhp – niż te, które wynikają z treści zawartych umów o pracę. W takim przypadku pojawia się istotna dla praktyki wątpliwość:

  • czy ten, kto spełnia wymogi przewidziane dla wyższego stanowiska ma roszczenie prawne w sprawie przesunięcia na wyższe stanowisko?

Odnosząc się do powyższego dylematu należy zauważyć, że przepis § 4 ust 1 rozporządzenia w sprawie służby bhp posługuje się formułą:

pracowników służby bhp zatrudnia się na stanowiskach: inspektorów, starszych inspektorów, specjalistów, starszych specjalistów oraz głównych specjalistów do spraw bezpieczeństwa i higieny pracy”.

Takie sformułowanie przepisu może być wskazaniem, że pracodawca powinien na bieżąco aktualizować strukturę służby bhp w zakresie konkretnych stanowisk służbowych. Wydaje się jednak, że taka interpretacja nie jest do końca właściwa.

Przepis § 4 ust 1 rozporządzenia w sprawie służby bhp zawiera bowiem jedynie katalog stanowisk na jakich można pracować w służbie bhp. Ten zamknięty katalog uniemożliwia pracodawcy zatrudnianie pracowników w komórkach bhp na innych stanowiskach pracy.

Ważne

Żaden przepis nie zobowiązuje jednak pracodawcy do zmiany stanowiska w ramach służby bhp, w przypadku gdy konkretny pracownik osiąga staż pracy dający podstawę do zatrudnienia na wyższym stanowisku pacy w komórce bhp.

Pracodawca ustala liczbę pracowników służby bhp kierując się przy tym specyfiką prowadzonej działalności oraz obostrzeniami wynikającymi z rozporządzenia w sprawie służby bhp. Nie oznacza to, że pracodawca ma prawny obowiązek dokonywania przeszeregowań pracowników, wraz z nabywaniem przez nich wyższych wymogów kwalifikacyjnych związanych ze stażem pracy w służbie bhp. Tym samym pracownicy służby bhp nie mają roszczenia w sprawie przeniesienia na wyższe stanowisko służbowe.

Uwaga!

Wyjątkiem może być przypadek, w ramach którego przesunięcia służbowe dokonywane są w obrębie wyłącznie jednego pracownika spośród kilku zatrudnionych w służbie bhp. W takim wypadku istnieje uzasadniona wątpliwość co do przestrzegania w zakładzie pracy zasady równego traktowania w zakresie dostępu do awansu.

Skarga do PIP a przeszeregowanie na wyższe stanowisko pracy

W praktyce nie można wykluczyć, że pracownik służby bhp, który z racji stażu pracy uzyska wymogi kwalifikacyjne, które umożliwiają mu zatrudnienie na stanowisku wyższym, złoży skargę do Państwowej Inspekcji Pracy. Może bowiem twierdzić, że mimo braku bezpośrednich podstaw prawnych, pracodawca powinien go przeszeregować.

W takim przypadku skarga zainicjuje kontrolę w zakładzie pracy w zakresie funkcjonowania komórki bhp. Inspektor zbada:

  • czy komórka jest należycie obsadzona przez pracowników spełniających kwalifikacje, o których mowa w rozporządzeniu w sprawie służby bhp oraz
  • czy służba bhp wywiązuje się należycie ze swoich zadań.
Uwaga!

W żadnym razie nie należy się spodziewać wydania przez inspektora pracy środka prawnego, mocą którego pracodawca będzie zobowiązany do dokonania przesunięcia służbowego pracownika (który się poskarżył) na wyższe stanowisko w służbie bhp.

Autor: 

Sebastian Kryczka

Prawnik, ekspert prawa pracy oraz kontroli jego przestrzegania

Autor
Sebastian Kryczka
Absolwent Wydziału Prawa Administracji i Ekonomii (Zakład Prawa Pracy) Uniwersytetu Wrocławskiego. Od 2002 r. zawodowo zajmuje się problematyką prawa pracy, jak również w zagadnieniami związanymi z działalnością kontrolno-nadzorczą sprawowaną przez Państwową Inspekcję Pracy. Były pracownik merytoryczny Państwowej Inspekcji Pracy, jak również współpracownik Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej. Ekspert współpracujący z największymi i najbardziej opiniotwórczymi podmiotami w kraju, zajmującymi się problematyką prawa pracy. Autor komentarza do kodeksu pracy, ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy, kilkunastu rozporządzeń wykonawczych do kodeksu pracy, jak również kilkuset publikacji poświęconych problematyce prawa pracy oraz bhp. Jako były pracownik PIP posiada bogate doświadczenie w zakresie między innymi poradnictwa, w ramach którego ocenia wątpliwości prawne przez pryzmat zarówno szeroko rozumianego prawa pracy ale i kompetencji kontrolno-nadzorczych inspektorów pracy.