Organizacja ruchu wewnątrzzakładowego

Każde miejsce pracy musi być bezpieczne dla osób oraz pojazdów, które są użytkowane na terenie przedsiębiorstwa. Dobrze zaprojektowane miejsce pracy, w którym został odseparowany ruch pojazdów i pieszych sprawi, że wypadki transportowe będą mniej prawdopodobne.

Kontrolowanie zagrożeń związanych z transportem w miejscu pracy, należy pogrupowa

w trzy główne obszary:

1. Bezpieczne miejsce (projekt i działanie):

a. Bezpieczne miejsce – projekt obejmuje układ miejsca pracy, na przykład ruch, trasy i ich utrzymanie, pozycjonowanie i projektowanie przejścia dla pieszych, punktów, oświetlenia i oznakowania. Głównym celem każdego projektu jest oddzielenia ruchu pojazdów od pieszych.

b. Bezpieczne miejsce – działanie obejmuje czynności w miejscu, takie jak operacje cofania, sprzęganie i rozłączanie, załadunek i rozładunek.

2. Bezpieczny pojazd obejmuje identyfikację i wybór najbardziej odpowiedniego pojazdu do zadań i środowiska oraz ludzi, którzy go będą używać, a także jak będzie utrzymany.

3. Bezpieczny kierowca obejmuje kompetencje i zachowania osób prowadzących pojazdy.

Zgodnie z przepisami ogólnymi bhp (§ 66 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy; tekst jedn.: Dz.U. z 2003 r., nr 169, poz.1650 ze zm.; dalej: rozporządzenie w spr. ogólnych przepisów bhp) pracodawca jest obowiązany zapewnić opracowanie zasad ruchu na drogach wewnątrzzakładowych, zgodnych z przepisami prawa o ruchu drogowym. W zasadach ruchu należy określić w szczególności maksymalne prędkości środków transportu i komunikacji:

• na drogach wewnątrzzakładowych oraz

• w pomieszczeniach zakładu pracy,

uzależnione od szerokości dróg, natężenia ruchu, widoczności itp.

Pierwszym krokiem jest stworzenie planu przedsiębiorstwa, dla którego chcemy zorganizować ruch wewnątrz zakładowy. Należy na nim uwzględnić:

• stanowiska pracy,

• wszystkie elementy infrastruktury,

• pomieszczenia i budynki.

Ponadto narysować plan dróg pojazdów (np. wózków), parkingi, drogi dla pieszych, skrzyżowania dróg, strefy manewrowania, miejsca załadunku/rozładunku.

Istotną kwestią bezpieczeństwa nie jest jedynie wyznaczenie szlaków komunikacyjnych pieszych oraz pojazdów, ale również ich prawidłowe oznakowanie. Jak już to zostało wspomniane drogi powinny być oznakowane znakami drogowymi zgodnymi z przepisami prawa o ruchu drogowym (§ 66 pkt 3 rozporządzenia w spr. ogólnych przepisów bhp). Są one znane dla większości osób. Przykłady znaków prezentuje poniższa tabela.

Tabela 1. Oznakowanie dróg znakami drogowymi.

Znaki drogowe powinny być:

• umieszczone tak, aby ludzie mieli czas, aby je zobaczyć i zrozumieć, a następnie podjąć działania, zanim dojdą do zagrożenia;

• umieszczone w miejscach, gdzie można je zobaczyć, w zależności od tego, kto korzysta z trasy – dla pieszych i kierowców samochodowych ich pozycjonowanie może być podobne, ale w przypadku dużych pojazdów ciężarowych muszą być znacznie wyższe;

• jasne i łatwe do zrozumienia;

• czyste i dobrze utrzymane, dzięki czemu są zawsze widoczne;

• refleksyjne lub fosforyzujące, jeśli muszą być widoczne w ciemności;

• w miarę możliwości, odpowiednio oświetlone;

• regularnie poddawane przeglądowi, aby upewnić się, że nadal są one istotne dla zagrożenia.

Oznaczenia dróg powinny być użyte w celu wykazania na przykład pasów komunikacyjnych, krawędzi tras, linii zatrzymania, obszarów bez parkingu i przejść dla pieszych. Powinny być również używane do instruktażu kierowców, na przykład "ZWOLNIJ".

Oznaczenia dróg mogą być używane dowolnie, np.:

• Żółte linie wyznaczają ruch kołowy.

• Niebieskie linie wyznaczają ruch pieszych.

Przy planowaniu tras komunikacyjnych w miejscu pracy należy wziąć pod uwagę następujące wymagania:

• Trasy muszą być odpowiednie dla osób i pojazdów wykorzystujących je i zorganizowane tak, aby można poruszać się po nich bezpiecznie.

• W przypadku, gdy pojazdy i piesi dzielą trasę komunikacyjną, muszą istnieć bezpieczne odległości pomiędzy nimi.

• Piesi lub pojazdy muszą mieć możliwość korzystania z trasy bez zagrożenia dla zdrowia lub bezpieczeństwa osób pracujących w pobliżu.

• Trasy pojazdów kołowych muszą znajdować się na tyle daleko od drzwi lub bram przez które przechodzą pracownicy, dzięki czemu bezpieczeństwo pracowników nie będzie zagrożone (pozwoli to uniknąć sytuacji, w której pracownik wejdzie nieświadomie pod koła pojazdu).

• Każda trasa komunikacyjna musi posiadać dobrą nawierzchnię. Nie może być nierówna, wyblakła, nachylona lub śliska, aby nie stwarzała zagrożenia dla zdrowia lub bezpieczeństwa.

• Trasa komunikacyjna powinna być, o ile jest to w praktyce możliwe, wolna od przeszkód i wszystkiego, co może spowodować poślizg lub utratę stabilności.

• Muszą mieć odpowiednie oznaczenia i znaki bezpieczeństwa.

Podczas wyznaczania dróg dla pojazdów kołowych należy:

• Unikać stromych zboczy (lub upewnić się, że są prawidłowo oznakowane, jeśli są nieuniknione).

• Unikać ostrych lub ślepych zakrętów (lub stosować takie środki jak lustra, w celu poprawy widzenia, jeśli są nieuniknione).

• Wyznaczyć drogi z odpowiedniego materiału, wytrzymałe, równe oraz zdolne do bezpiecznego przenoszenia ładunków, które będą po nich przemieszczane.

• Umieszczać wyraźne ostrzeżenie o ograniczonej wysokości, zarówno z wyprzedzeniem, jak i na samej przeszkodzie.

• Unikać zbliżania się do:

  • krawędź lub czegokolwiek, co może spaść lub stworzyć zagrożenie, jeśli zostanie uderzone (kolumny z żeliwa lub półki magazynowe), chyba że jest ogrodzone lub odpowiednio zabezpieczone (np. odbojnikiem);

  • potencjalnie niebezpiecznych przedmiotów, chyba że są dobrze chronione (np. zbiorniki paliwa lub chemiczne, rury).

Pamiętajmy, że każde miejsce pracy musi mieć odpowiednie i wystarczające oświetlenie. Również wszystkie drogi komunikacyjne, tereny manewrowe i place powinny być odpowiednio oświetlone, szczególnie w pobliżu węzłów komunikacyjnych, budynków, dróg i tras dla pieszych. Tam, gdzie poruszają się pojazdy, gdy jest ciemno należy się upewnić, że miejsce jest odpowiednio oświetlone i nie jest uciążliwe dla osób pracujących.

Zastosowanie ruchu jednokierunkowego w zakładzie pracy jest bardzo dobrym rozwiązaniem. Systemy jednokierunkowe mają na celu ograniczenie przejazdów i zapobiegają konfliktom spowodowanym ruchem "dwukierunkowym".

Ruch taki powinien działać zgodnie z ruchem wskazówek zegara , ponieważ jest to kierunek większości kierowców, chyba że istnieją powody, dla których nie byłoby to bezpieczniejsze. Powinien być także wyraźnie oznaczony przy użyciu znaków drogowych, tak aby kierowcy mogli łatwo go odczytać. Zalety ruchu jednokierunkowego:

• pomaga pieszym przewidzieć, z którego kierunku może nadjechać pojazd;

• trasy mogą być rozmieszczone tak, aby umożliwić dobrą widoczność na zakrętach i na przejściach dla pieszych;

• jest łatwy do wymuszenia u pracowników;

• jest szczególnie przydatny, gdy drogi dojazdowe są wąskie a widoczność słaba.

Oddzielenie ruchu pieszych od kołowego jest najbardziej skutecznym sposobem tworzenie bezpiecznych warunków pracy. Najlepszą metodą jest tworzenie zupełnie odrębnych tras.

W celu skutecznego trzymania pojazdów z dala od stref dla pieszych i odwrotnie, należy:

• wyraźnie oznaczyć oddzielenie dróg pojazdów kołowych i pieszych;

• podnieść krawężniki w celu oznakowania przestrzeni dla pojazdów i dla pieszych;

• zastosować odpowiednie bariery ochronne lub poręcze ochronne, w szczególności:

  • przy wejściach i wyjściach do budynków,

  • na rogach budynków, aby zapobiec przemieszczaniu się pieszych prosto na drogi, zwłaszcza z miejsca, gdzie mogą nie być widoczni dla kierowców.

Tam, gdzie przecinają się trasy dla pieszych i pojazdów, należy zapewnić odpowiednio oznakowane przejścia dla pracowników, włącznie ze spadającymi krawężnikami, w których chodnik jest podnoszony z powierzchni jezdnej. Tam, gdzie jest to konieczne, należy zapewnić przeszkody lub barierki, aby uniemożliwić pieszym przekraczanie dróg w szczególnie niebezpiecznych punktach. Bariery i nawierzchnie odstraszające mogą być również wykorzystane do poprowadzenia ich do przejścia. Piesi i kierowcy powinni mieć dobrą widoczność we wszystkich kierunkach w punktach przejazdu.

Projekt przejść dla pieszych powinien uwzględniać, na przykład:

• Gdzie ma się znajdować skrzyżowanie – należy się upewnić, że zapewnia dobrą widoczność i dystans.

• Przepływy ruchu, zarówno dla pojazdów, jak i dla pieszych – rozważyć, czy potrzebne są przejścia dla pieszych i jak szerokie jest przejście.

• Rodzaje ruchu, takie jak pojazdy duże lub ciężkie z ograniczoną widocznością.

• Rodzaje pieszych, takie jak pracownicy, goście lub członkowie społeczeństwa, a także prawdopodobne zachowanie, np. Czy mogą się spieszyć.

Na trasach używanych zarówno przez pieszych oraz przez pojazdy należy się upewnić, że pojazdy nie są w stanie zahaczyć pieszych oraz wpędzić ich w pułapkę. Należy zapewni

odpowiednią przestrzeń pomiędzy pojazdami a pieszymi i upewni

się, że urządzenia wzdłuż trasy nie powodują zagrożeń związanych z pochwyceniem.

Widoczność musi być na tyle dobra, aby kierowcy mogli zobaczyć i uniknąć niebezpieczeństw. Jest to związane z prędkością poruszania się pojazdów i wpływa na odległość, której potrzebują, aby uniknąć niebezpieczeństw poprzez bezpieczne zatrzymanie lub zmianę kierunku. Wpływa na to słabe oświetlenie, zła pogoda czy kurz.

Ograniczenie prędkości pojazdów w miejscu pracy jest ważną częścią kontroli ruchu. Najlepszym sposobem na to jest użycie stałych środków ograniczających prędkość, takich jak:

• zmniejszenie obrotów (techniczne ograniczenie prędkości pojazdów),

• zwężające się trasy (z użyciem słupków, podniesionych krawężników) oraz

• zamontowanie progów zwalniających.

Pamiętajcie, że wszelkie użyte środki powinny być podpisane i wyraźnie widoczne, podświetlane lub odbijające światło.

Progi zwalniające są sprawdzonym sposobem na ograniczenie prędkości z jaką poruszają się po zakładzie pojazdy. Są one odpowiednie tylko dla tras, w których pojazdy mogą bezpiecznie przejechać przez próg. Większość przemysłowych wózków widłowych nie jest przeznaczona do przechodzenia przez nie, a niektóre pojazdy ratownicze, takie jak karetki pogotowia, muszą ich unikać. Często jest możliwe włączenie pewnego rodzaju obejścia, aby umożliwić tym pojazdom uniknięcie przechodzenia przez progi.

Przed progami zwalniającymi powinny być umieszczone znaki ostrzegawcze. Muszą być one wyraźnie widoczne i powinny być na tyle daleko od progów, aby kierowcy mogli bezpiecznie zmieniać swoją prędkość. Te same progi powinny być wyraźnie oznakowane.

Pamiętajcie, że choć ograniczenia prędkości są szeroko stosowane, muszą być one praktyczne, a kierowcy muszą być skłonni do ich stosowania. Aby były skuteczne, powinny:

• być właściwe dla rozmiaru i typu pojazdu, mając na uwadze, że niektóre pojazdy nie mają prędkościomierzy;

• opierać się na poinformowanych danych, mierząc faktyczne prędkości pojazdów w terenie;

• uwzględniać rodzaj przewożonego ładunku;

• uwzględnić powierzchnię jezdną i układ terenu;

• być odpowiednio egzekwowane.

Tymczasowe miejsca pracy (np. podczas wykonywania prac budowlanych na terenie zakładu) często mają trasy komunikacyjne dla pojazdów i pieszych, które ulegają zmianie w miarę postępów w pracy lub "nieprzygotowanych" trasach, takich jak drogi nieutwardzone lub otwarte.

Tymczasowe trasy komunikacyjne często mają nierówną powierzchnię, brak oznakowania dróg i złe powierzchnie jezdne. Aby zmniejszyć ryzyko podczas korzystania z tych tras, należy wziąć pod uwagę:

• kompetencje kierowców;

• udzielanie dodatkowych informacji i instrukcji kierowcom;

• bezpieczne systemy pracy i zarządzania ruchem;

• funkcję kierowcy nadzorującego;

• zapewnienie tymczasowych, ruchomych barier (np. betonowych odcinków skręcanych ze sobą lub pustych barier z tworzywa sztucznego napełnionych wodą lub piaskiem), listew drewnianych lub ogrodzenia, aby oznaczyć trasy.

Źródła:

• Organizacja ruchu w transporcie wewnątrzzakładowym – opracowanie Centralnego Instytutu Ochrony Pracy – Państwowy Instytut Badawczy.