Praca biurowa pracą (nie-) lekką – sprawdź to i oceń warunki pracy biurowej

Każdy pracownik służby bhp powinien upewnić się, że w jego firmie funkcjonuje właściwie system bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników, również w odniesieniu do pracowników biurowych. Pomocna w dokonaniu oceny takiego systemu może być następująca lista pytań:

1)     Czy są opracowane jasne procedury postępowania i odpowiedzialności w dziedzinie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia?

2)     Czy każdy pracownik, niezależnie od zajmowanego stanowiska i pełnionej funkcji, zna procedury i odpowiedzialność, które go bezpośrednio dotyczą?

3)     Czy w firmie znane i stosowane są przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy?

4)     Czy zostały zidentyfikowane główne zagrożenia, szkodliwości i uciążliwości pracy oraz podejmowane są działania zmierzające do likwidacji lub przynajmniej znacznego ich ograniczenia?

5)     Czy pracownikom zapewniono niezbędne środki ochrony indywidualnej oraz przeszkolenie w zakresie posługiwania się tymi środkami – w sytuacji gdy nie ma innych możliwości uniknięcia ryzyka zawodowego?

6)     Czy pracownicy zostali poinformowani o ryzyku zawodowym występującym na ich stanowisku pracy i sposobach unikania zagrożeń?

7)     Czy pracownicy uczestniczą w konsultacjach dotyczących bezpieczeństwa i ochrony zdrowia w zakładzie?

8)     Czy pracownicy wiedzą, kogo i w jaki sposób należy informować o niebezpiecznych warunkach pracy i zaistniałych wypadkach?

9)     Czy w zakładzie prowadzone są regularne kontrole miejsc pracy z uwzględnieniem stosowania przez pracowników obowiązujących procedur bezpieczeństwa pracy?

10)  Czy w zakładzie funkcjonuje system przeglądu polityki i procedur bezpieczeństwa pracy?

W razie negatywnej odpowiedzi na którekolwiek z tych pytań konieczne jest podjęcie działań naprawczych.

Przygotowując się do oceny warunków pracy na stanowiskach pracy biurowej, trzeba przede wszystkim:

1)     zidentyfikować możliwie wszystkie zagrożenia, szkodliwości i uciążliwości pracy, zastanawiając się, co, gdzie i jak może je spowodować,

2)     ocenić, kto i jak poważnie może zostać poszkodowany, uwzględniając własnych pracowników, pracowników innych firm, a nawet osoby postronne mogące znaleźć się w miejscu lub pobliżu wykonywania pracy,

3)     zdecydować, jak duże jest prawdopodobieństwo, że wystąpi niebezpieczeństwo dla ludzi,

4)     zdecydować, w jaki sposób zagrożenia, szkodliwości i uciążliwości pracy mogą zostać wyeliminowane lub przynajmniej ograniczone (czy istniejące zabezpieczenia, metody i organizacja pracy, wyposażenie, szkolenie mogą być udoskonalone?),

5)     wprowadzić kontrole zapobiegające aktywizacji zagrożeń, szkodliwości i uciążliwości oraz upewnić się, że kontrole te rzeczywiście właściwie funkcjonują,

6)     konsultować z pracownikami metody i formy zapobiegania ryzyku zawodowemu oraz informowania ich o tym ryzyku,

7)     upewnić się, że wiedza na temat zagrożeń zawodowych, szkodliwości i uciążliwości, osiągnięcie niezbędnych umiejętności, wskazówki i instrukcje bezpieczeństwa pracy są dla pracowników dostępne.

Zbierając informacje do oceny warunków pracy biurowej, należy przede wszystkim dokonać analizy:

1)     czynności wykonywanych przez osoby zatrudnione w biurze, na każdym stanowisku pracy, z uwzględnieniem czasu i sposobu ich wykonywania, np. obsługa komputera, kserokopiarki, niszczarki dokumentów i inne;

2)     osób pracujących na danym stanowisku pracy;

3)     wymagań przepisów i norm odnoszących się do analizowanego stanowiska pracy.

Źródłem informacji mogą być również:

• dokumentacja dotycząca zaistniałych wcześniej wypadków przy pracy i chorób zawodowych,
• wyniki pomiarów i badań czynników szkodliwych, niebezpiecznych i uciążliwych oraz ochrony przed porażeniem prądem elektrycznym,
• dokumentacja eksploatacyjna stosowanych maszyn i urządzeń biurowych oraz stanowiskowe instrukcje bezpieczeństwa i higieny pracy,
• wywiady z pracownikami,
• obserwacje środowiska pracy i zadań wykonywanych na stanowisku pracy.

Podstawowe etapy postępowania przy dokonywaniu oceny warunków pracy pracowników biurowych to:

1)     przegląd wszystkich miejsc, w których przebywają pracownicy – przeglądem należy objąć pomieszczenia biurowe, higieniczno-sanitarne, magazynowe, ciągi komunikacyjne itp.;

2)     obserwacja pracowników podczas pracy – patrzeć, co i jak wykonują, czy przestrzegają przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;

3)     rozmowa pracodawcy i osób zajmujących stanowiska kierownicze z pracownikami – pozwoli dowiedzieć się, czy pracownicy uważają, że wykonywana praca wpływa ujemnie na ich zdrowie.

4)     analiza wyników badań lekarskich profilaktycznych i absencji chorobowej – szczególną uwagę zaleca się zwrócić na te, które dotyczą pracowników narażonych na czynniki szkodliwe dla zdrowia (np. pracujących przy komputerach, obsługujących kserokopiarki i inne urządzenia biurowe);

5)     wykorzystanie poradników, prasy fachowej i przewodników ochrony pracy bywa pomocne i jest zalecane.

Ponadto należy:

• zastanowić się, które z zaobserwowanych zagrożeń i nieprawidłowości mogą doprowadzić do znacznego niebezpieczeństwa i w jaki sposób;
• zdecydować, czy istniejące zabezpieczenia i środki ostrożności są wystarczające. W razie potrzeby określić, jakie działania powinny być podjęte w celu usunięcia zagrożeń i nieprawidłowości;
• zdecydować, które zagrożenia i nieprawidłowości powinny być zlikwidowane lub przynajmniej ograniczone w pierwszej kolejności.

Konieczne jest sprawdzenie, czy działania podjęte w celu ograniczenia ryzyka i zagrożeń przyniosły efekty, zwłaszcza przez:

1)     wykonanie pomiarów kontrolnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia, temperatury, ogrzewania i oświetlenia,

2)     sprawdzenie stanu ochrony przeciwpożarowej i przeciwporażeniowej prądem elektrycznym,

3)      skontrolowanie ponownie stanu maszyn, urządzeń i narzędzi.

Pamiętaj, że dbałość o bezpieczne i higieniczne warunki pracy w każdym przedsiębiorstwie powinna polegać w szczególności na zbieraniu i przetwarzaniu rzetelnych informacji o występujących zagrożeniach i związanym z nimi ryzykiem zawodowym na wszystkich stanowiskach pracy, w tym również na stanowiskach pracy biurowej.